Oltu Sancağının İdarî Yapısı (1750-1820)

Tao-ili’nin önemli bir merkezi olan Oltu, XI. yüzyıldan itibaren Türk idaresine girmiştir. Kanuni Sultan Süleyman zamanında Osmanlı hâkimiyetine giren Oltu ve civarı, Erzurum Eyaleti’ne bağlanmıştır. 1580 yılından itibaren de Çıldır Eyaleti’nin sancaklarından birisi olan Oltu, bu durumunu XIX. yüzyıl ortalarına kadar sürdürmüştür. Bu çalışmada Osmanlı arşiv kayıtları esas alınarak Oltu’nun idari yönden statüsü ortaya konulacaktır. Oltu’nun Atabeylere sancak olarak verilmesi ve Oltu sancakbeylerinin daha sonra Çıldır valiliğine getirilme süreci değerlendirilecektir. Oltu sancakbeyleri içerisinde en meşhurları, özellikle de İshak Paşa hakkında detaylı bilgiler verilecektir. Aynı zamanda 1750-1820 tarihleri arasında Oltu’da görev yapan idareciler hakkında arşiv belgelerinden elde edilen bilgiler değerlendirilecektir.

Administrative Structure of Oltu Sanjak (1750-1820)

Oltu, an important center of Tao-province, was built in the XI century. It has been under Turkish rule since the 19th century. Oltu and its surroundings, which came under Ottoman rule during the reign of Suleiman the Magnificent, were connected to the Province of Erzurum. Oltu, one of the sanjaks of Çıldır Province since 1580, this status continued until the middle 19th century of the century. In this study, the administrative status of Oltu will be revealed based on Ottoman archive records. The process of giving Oltu as a sanjak to Atabeys and bringing Oltu sancakbeys to the governorship of Çıldır will be evaluated. Detailed information will be given about the most famous of the Oltu sanjakbeys, especially Ishak Pasha. At the same time, the information obtained from archive documents about the administrators who worked in Oltu between 1750-1820 will be evaluated.

PDF

___

Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA.)
Cevdet Dâhiliye C.DH. ; 158/7896
Defterhane-i Âmire Kalemi A.DFE. d 0051.
Divan-ı Hümayun Mühimme Defterleri A.DVNSMHM.d.;14/194, 25/42, 40/81, 56/371, 106/1258, 114/238
Divan-ı Hümayun Nişan Tahvil Kalemi A.DVNSNŞT.d.; 16
Hatt-ı Hümayun HAT; 448 K, 448 M, 713, 762, 1164, 1387, 10231
İbnü’l-Emin Timar Zeamet İE. TZ.;1-19
İbnü’l-Emin Tevcihat İE.TCT.;36/1, 645.
Kâmil Kepeci KK.d ; 262.
Tapu-Tahrir Defterleri TTD.d; 387
Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Evrak TSMA.e. ;4426/1.
XVIII. Yüzyılda Osmanlı Bürokrasisi, (16 Numaralı Tahvil Defteri), Yay. Heyet, 2019.
Ahmed Cevdet Paşa (1303). Tarih-i Cevdet V.
Ayn Ali Efendi (1280). Kavânîn-i Âl-i Osman Der Hülasâ-i Mezâmin-i Defter-i Divan.
Evliya Çelebi b. Derviş Mehmed Zıllî (1999). Evliya Çelebi Seyahatnâmesi 2. Kitap (haz. Z. Kurşun, S.A. Kahraman, Y. Dağlı). Yapı Kredi Yayınları.
Hezarfen Hüseyin Efendi (1998). Telhîsü’l-Beyân Fî Kavânîn-i Âl-i Osman (haz. S. İlgürel). Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Kâtib Çelebi (1145), Cihannümâ.
Sofyalı Ali Çavuş Kanunnâmesi, (haz. Midhat Sertoğlu).1992.
Ababay, F. (1987). Çıldır Tarihi.
Aydın, A. (2002). Çoruh Vadisi (Tao) ve Oltu’nun Osmanlı İdaresine Girmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 205-221.
Aydın, D. (1998). Erzurum Beylerbeyliği ve Teşkilatı Kuruluş ve Genişleme Devri (1535-1566). Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Başar, F. (1997). Osmanlı Eyâlet Tevcihâtı (1717/1730). Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Emecen, F. (1993). Çıldır Eyaleti. Diyanet İslam Ansiklopedisi, 8, 300-301.
Gencer, A.İ. Berlin Antlaşması. Diyanet İslam Ansiklopedisi, 5, 516-517.
Grammont, J.L.B. (1978). Etudes Turco-Safavides, IV. Une Description Du Saatabago Vers 1520. Bédi Kartlisa Revue de Kartélologie, XXXVI, 149-166.
İnalcık, H. (1988). Erzurum. İA, IV, 353-357.
İnalcık, H. (1960). Erzurum. EI2 , II, Leiden.
İnbaşı, M. (2004). Çıldır Beylerbeyleri: I. İshak Paşa ve II. İshak Paşa. Güneşin Doğduğu Yer: Doğubayazıt Sempozyumu, (ed. O. Belli), 183-196.
İnbaşı, M. (2005). XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısında Çıldır Eyaleti ve İdarecileri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 77-94.
İnbaşı, M. (2008). Osmanlı İdaresinde Tortum Sancağı (1549-1650). Yeditepe Yay.
İnbaşı, M. (2013). Erzurum Eyaleti ve İdarecileri (1750-1800). Prof. Dr. Enver Konukçu Armağanı, (ed. İ.E. Atnur), 521-533.
Karataş, Y. (2014). Bayezid Sancağı ve İdarecileri 1700-1914. Kitabevi Yay.
Kaya, H. (2018). Osmanlı-İran Sınırında Bir Serhad Sancağı: Bayezid (1578-1848). (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi.
Kaya, H. (2020). Bayezid Sancakbeyi İshak Paşa Üzerine Bir Araştırma. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 12(1), 20-35.
Kılıç, O. (1997). Osmanlı Devleti’nin İdari Taksimatı; Eyalet ve Sancak Tevcihâtı. Şark Paz. Yay.
Kılıç, S. (2016). Oltu’nun Kurtuluşu ve Anavatan’a Katılımı (1878-1920). Atatürk Araştırmaları Dergisi, 32(94), 29-48.
Kılıç, Ü. (2008). Oltu’da Arslan Paşa Külliyesi. Karadeniz Araştırmaları, 5(17), 113- 131.
Kunt, İ. M. (1978). Sancaktan Eyalete; 1550-1650 Arasında Osmanlı Ümerası ve İl İdaresi. Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
Küçük, C. (1995). Erzurum. Diyanet İslam Ansiklopedisi, XI, 321-329.
Kütükoğlu, B. (1993). Osmanlı-İran Siyasi Münasebetleri (1578–1612. İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları.
Mumcu, A. (1985). Osmanlı Devleti’nde Siyaseten Katl. Birey ve Toplum Yayınları.
Subaşı, Ö. (2013), XI. Yüzyılda Tao-Klarceti Bölgesinde Türk Hâkimiyeti. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8(5) Spring 2013, 705-731
Turan, S. (1963). XVII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğunun İdarî Taksimâtı (1041/ 1631-32 Tarihli Bir İdarî Taksimât Defteri). Atatürk Üniversitesi 1961 Yıllığı, 201- 232.