İdris-İ Bitlisî ve Heşt Behişt Eseri

Günümüzde en çok haksızlığa uğratılan, en çok eleştirilen kişilerden birisi de İdris-i Bitlisî'dir. İdris-i Bitlisî araştırıldıkça, eserleri günümüze çevrildikçe, bu kişi daha iyi anlaşılacak, onun hakkında bazı kesimlerin önyargılı olduğu, ona iftiralar atıldığının farkına varılacaktır. Oysa İdris-i Bitlisî Osmanlıya ve bu millete yaptığı hizmetlerden dolayı kötülenmeyi değil, övülmeyi hak eden kişidir. O bir komutan, bir şair, bir tarihçi, bir seyyah, yeri geldiğinde bir önder olmuştur. 16. yüzyılda Avrupa veba hastalığından kırılırken İdris-i Bitlisî, Veba Hastalığı ve korunma Yolları adlı eser kaleme alınmıştır. Yine iki cilt halinde yayınladığı Hayvanlar Ansiklopedisi isimli eseri günümüze bu alanda ışık tutmaktadır. O bir ömre sığdırdığı eserlerle, bu millete yaptığı hizmetlerle yücelmiş, her türlü övgüyü hak etmiştir.İdris-i Bitlisî'nin eserlerinin günümüz Türkçesine çevrilmesi hem onu daha iyi anlamamızı hem de eserlerindeki bilgilere vakıf olmamızı sağlayacaktır

Idris-i Bitlisi and Hest Behist

We see and realize how we acted against Idris-i Bitlisî in a prejudiced way and how we curse on him, as the results of ongoing researches about Idris-i Bitlisî and as his works have become translated. In fact, Idris-i Bitlisî deserves to be praised, not to be defamed. Idris-i Bitlisî was a commander, a poet, a historian, a voyager and a leader in his life time. Mevlânâ Idris wrote a piece of work titled Black Death Disease and Ways of Prevention in the16th century, while Europe was struggling with the Black Death outbreak in. He has also written another piece of work consisted of two volumes and named Animals Encyclopedia and this work still continues to enlighten studies in this field of science even in our day. He deserves all of the credit due to the works he has written and the contributions he has made for this nation. The translation of his works to up to date Turkish will help us to understand him better and to become aware of the information

PDF

___

Abdulkadir Özcan, İdris-i Bitlisî, İslam Ansiklopedisi Cilt 21, Türkiye Diyanet Vakfı Ya- yınları, İstanbul 2000.
Ahmet Uğur, İdris-i Bitlisî ve Şükri-i Bitlisî, Erciyes Üniversitesi Yayınları No: 5, Kayseri 1991.
Bursalı Mehmed Tahir Efendi, Osmanlı Müellifleri, Cilt 3, (İ. Özen, Hazır.) Meral Yayı- nevi, Yaylacık Matbaası, İstanbul 1975.
Faik Reşit Unat, Neşri Tarihi Üzerine Yapılan Çalışmalar, Belleten, Türk Tarih Kurumu, Cilt: VII, Sayı: 25,Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1943.
Franz Babinger, Osmanlı tarih yazarları ve eserleri, Kültür Bakanlığı/435, Dünya Edebi- yatı/6, (C. Üçok, Çev.) Mersin 1992.
Hasan Tavakkoli, İdris-i Bitlisî'nin "Kanun-i Şâhinşâhisinin Tenkidli Neşri ve Türkçe- ye Tercümesi, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü, İstanbul 1974.
Hicabi Kırlangıç, İdris-i Bitlisî Selim Şah-nâme, Kültür Bakanlığı Kültür Eserleri, Ankara 2001.
Hoca Saadettin, Tacü't-Tevârih, Cilt I, Cilt IV, (İ. Parmaksızoğlu, Çev.) Başbakanlık Kül- tür Müsteşarlığı Kültür Yayınları, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1974.
Kâtip Çelebi, Keşfu'z-Zünûn, C.I. İstanbul 1945.
Mahmut Çetin, Anadolu Hazineleri, İdris-i Bitlisî, Türkiye Gazetesi Eki, 1974
Mehmet Bayraktar, Bitlisli İdris, kültür Bakanlığı /1271,Türk Büyükleri/134, Ankara 1990.
Mehmet Bayraktar, Kutlu Müderris İdris-i Bitlisî, Biyografi Net İletişim ve Yayıncılık Hizmetleri, İstanbul 2006.
Mehmet Süreyya, Sicill-i Osmani, 1. Cilt, İstanbul 1308.
Mehmet Şükrü, Osmanlı Devletinin Kuruluşu, Bitlisli İdris'in "Heşt Behişt" adlı eserine göre (Tenkidi araştırma), Kısım-I, Hâkimiyeti Milliye Matbaası, Ankara 1934.
Muhyi-yi Gülşeni, Menâkib-i İbrahim-i Gülşeni, T. Yazıcı neşri, T.T.K. Yayınları, Ankara 1982.
Mustakimzâde, Tuhfet-i Hattaâtin, İstanbul 1928
Nazmi Sevgen, Kürtler, Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da Türk Beylikleri, Türk Kültürü- nü Araştırma Enstitüsü, Ayyıldız Matbaası, Ankara 1982
Nihat Sami Banarlı, Resimli Türk edebiyatı tarihi, Cilt I, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1987.
Orhan Başaran, İdris-i Bitlisî'nin Heşt Behişt'inin Hatimesi, Doktora Tezi, Atatürk Üni- versitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, Fars Dili ve Edebiyatı, Erzurum 2000.
Semiha Özdemir, İdris-i Bitlisî'nin Hayatı ve Eserleri, Yeniçağ Tarihi Mezuniyet Tezi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul 1966.
Şahabettin Tekindağ, Selimnameler, Tarih Enstitüsü Dergisi-I, İstanbul 1970.
Şakayik-ı Mecdi Efendi,
Şakir Epözdemir, 1514 Amasya Antlaşması, Kürt-Osmanlı İttifakı ve Mevlânâ İdris-i Bit- lisî, Peri Yayınları, İstanbul 2005.
Şemseddin Sami, Kamus-u Alam, 2. Cilt
Yeni Türk Ansiklopedisi, İdris-i Bitlisî, Ötüken Yayınları, Cilt 4, İstanbul 1985