Türkiye’de Atık Yönetimi ve Sıfır Atık Projesinin Değerlendirilmesi: Ankara Örneği

Bu çalışmanın amacı Ankara’da ikamet eden vatandaşların atık yönetimi ve sıfır atık projesine yönelik algılarını ölçmektir. Çalışmanın evrenini Ankara’nın Altındağ, Çankaya, Etimesgut, Keçiören, Mamak, Sincan, Pursaklar ve Yenimahalle ilçelerinde ikamet eden 4.899.528 kişi oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise = 0.05 anlamlılık ve ± 0.05 hata payına göre 384 kişi oluşturmuştur. Toplam 900 adet anket formu dağıtılmış, bunlardan 648 adedi değerlendirmeye alınmıştır. Elde edilen verilere güvenilirlik ve geçerlilik analizleri, faktör analizi, T-Testi ve ANOVA testi gibi testler uygulanmıştır. Sonuçta, katılımcıların evlerde oluşan katı atıkları sıfır atık projesine uygun olarak ayrıştırma konusunda yeterince özenli davranmadıkları, bulundukları bina veya yerleşkelerin hangi tarihte sıfır atık projesine dâhil olması gerektiği konusunda bilgi sahibi olmadıkları, atıkların kaynağında ayrıştırılması uygulamasına ise kısmen katıldıkları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Atık, Atık Türleri, Atık Yönetimi, Sıfır Atık, Ankara

Evaluation of Waste Management and Zero Waste Project in Turkey: Case of Ankara

The purpose of this study is to measure the perceptions of the citizens residing in Ankara towards waste management and the zero waste projections. The population of the study consists of 4,899,528 people residing in Altındağ, Çankaya, Etimesgut, Keçiören, Mamak, Sincan, Pursaklar and Yenimahalle districts. The sample of the study, on the other hand, consisted of 384 people according to = 0.05 significance and ± 0.05 margin of error. A total of 900 questionnaires were distributed, 648 of which were evaluated. Tests such as reliability and validity analysis, factor analysis, T-Test and ANOVA test were applied to the data obtained. As a result, it was determined that the participants did not be attentive in separating the solid wastes generated in the houses in accordance with the zero waste project, they did not have information about when the buildings or campuses they were located should be included in the zero waste project, and they partially participated in the practice of sorting the wastes at the source.

PDF

___

Akın, B. (2020). Erciyes Üniversitesi’nde Sıfır Atık Projesinin Geliştirilmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kayseri Erciyes Üniversitesi.
Akyol, E. (2019). Hastanelerde Sıfır Atık Sisteminin Uygulanması ve Maliyet Analizi Çalışması. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
Ankara Valiliği. (2019, Mayıs). Ankara İli 2018 Yılı Çevre Durum Raporu, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Çevresel Etki Değerlendirme Şube Müdürlüğü, https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/ankara_2018- cdrson-20190903153406.pdf.
Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği, (2021, 26 Haziran), Resmi Gazete, 31523
Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği, (2004, 31 Ağustos), Resmi Gazete, 25569.
Atık Yönetimi Yönetmeliği, (2017, 2 Nisan), Resmî Gazete, 29314, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2872.pdf (30.10.2019).
Atık Elektrikli ve Elektronik Araçların Kontrolü Yönetmeliği, (2012, 22 Mayıs), Resmi Gazete, 28300.
Bhattacharyya, A. (2019). Idea to Innovation to Technology in Zero-Waste Ironmaking. BHM Berg-und Hüttenmännische Monatshefte. 164, 484- 486, https://doi.org/10.1007/s00501-019-00909-7
Belediye Kanunu, (2005, 3 Temmuz), Resmi Gazete, 25874.
Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği, (2015, 6 Haziran), Resmi Gazete, 29378.
Büyükşehir Belediyesi Kanunu, (2004, 23 Temmuz), Resmi Gazete, 25531.
Büyüköztürk, Ş. (2019). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
Büyüköztürk, Ş. Akgün, Ö. E., Demirel, F., Karadeniz, Ş. ve Çakmak, E. K. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Çelik, Y. (2016). SPSS ile İstatistik Biyoistatistik ve Modern Bilimsel Araştırma. İstanbul: Hünkar Ofset.
Çevre Kanunu, (1983, 9 Ağustos). Resmi Gazete, 18132.
ÇŞB (2017, Mart). Sağlık Kuruluşları Atıksu/Sıvı Atık Yönetimi El Kitabı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre ve Temiz Üretim Enstitüsü, Ankara.
ÇŞB, (2019, Kasım), Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Ulusal Atık Yönetimi ve Eylem Planı 2023, https://webdosya.csb.gov.tr/db/cygm/ haberler/ ulusal_at-k_yonet-m--eylem_plan--20180328154824.pdf .
Demir, K. (2019). Adana İlinde Sıfır Atık Projesinin Uygulanması. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
Desa, A., Kadir, B.A. & Yusooff, F.(2011). Waste education and awareness strategy: towards solid waste management (SWM) program at UKM, Procedia - Social and Behavioral Sciences 59 ( 2012 ). 47 – 50. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.09.244
Ebrahimi, K. North, L. & Yan, J. (2017). GIS applications in developing zerowaste strategies at a mid-size American university. 2017 25th
International Conference on Geoinformatics, IEEE, August 2017, Buffalo, New York,1-6, 2017.
Er, Mehmet K. (2012). Sıfır Atık Yönetimi ve Ofis Tipi Binalarda Uygulanması [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
Erdur, E. (2019). Türkiye'de Sıfır Atık Projesi ve Projenin Kamu Kurumlarında Uygulanması; Süleymanpaşa Belediyesi Örneği. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi].Ankara Gazi Üniversitesi
Eurostat (2020, February). Waste Generation and Treatment, Almanya. https://ec.europa.eu/eurostat/data/database.
Gül, B. (2019). Sürdürülebilir Sıfır Atık Yönetimi İçin Eğitim Alanlarında Katı Atık Oluşumu ve Karakterizasyonu. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi.
Kavak, F.F. (2020). Sıfır Atık Yönetimi: Marmara Üniversitesi Anadoluhisarı Kampüsü Örneği. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Marmara Üniversitesi.
Kızıltaş, Ş. (2019). Sıfır Atık Projesi Kapsamında Geri Dönüşümlü Atıkların Toplanması: Kırıkkale’de Heterojen Çok Araçlı Araç Rotalama Uygulaması. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kırıkkale Üniversitesi
Lee, S. & Paik, H.S. (2011), Korean household waste management and recycling behavior, Building and Environment, 46 (5). 1159-1166. https://doi.org/10.1016/j.buildenv.2010.12.005
Matete, N. & Trois, C. (2008). Towards zero waste in emerging countries: A South African experience. Waste Management. 28 (8), 1480-1492, https://doi.org/10.1016/j.wasman.2007.06.006
Önal, H., Kaya, N. ve Çalışkan, T. (2019). Çevre Eğitiminde Sıfır Atık Politikası ve Mevcut Ders Kitaplarındaki Görünümü (Hayat Bilgisi 2. Sınıf Ders Kitabı). Milli Eğitim Dergisi. 48 (221): 123-140.
Özcan A. (2020). Kurumlarda Yeşil Yönetim Politikaları: Antalya İli Sıfır Atık Yönetim (SAY) Uygulama Örneklerinin İncelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Giresun Üniversitesi
Özdamar, K. (2001). SPSS İle Biyoistatistik (4. Baskı). Eskişehir: Kaan Kitabevi.
Rajanikam, R. & Poyyamoli, G. (2014). Towards Zero-Waste Campus: Compositional Analysis of Solid Waste at the Staff Quartersto frame Inclusive Sustainable Campus WasteManagement System. International Journal of Innovative Research in Science, Engineering and Technology, 3 (4), 11255-11264. http://www.ijirset.com/upload/2014/april/54_ Toward:pdf
Rensburg, M.L., Nkomo, S.L. & Timothy Dube. (2020). The ‘plastic waste era’; social perceptions towards single-use plastic consumption and impacts on the marine environment in Durban, South Africa, Applied Geography, 114, 1-9.https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2019.102132
Sıfır Atık İnternet Sitesi (2020, Mayıs). Atık Sayacı. https://sifiratik.gov.tr/sifiratik/atik-sayaci.
Striner, M. & Wiegel. U., (2009), Katı Atık Yönetimi Atık Yönetiminin Temellerine Yönelik Rehber Kitap, Ankara.
Resmi Gazete (2019, Temmuz). Sıfır Atık Yönetmeliği, .
Smol, M. (2019). The importance of sustainable phosphorus management in the circular economy (CE) model: the Polish case study. J Mater Cycles Waste Manag 21, 227–238 . https://doi.org/10.1007/s10163-018-0794-6
Tadesse, T. (2009). Environmental concern and its implication to household waste separation and disposal: Evidence from Mekelle, Ethiopia, Resources, Conservation and Recycling, 53(4). 183-191. https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2008.11.009.
Taysı, M.R. ve Çelik, Ş. (2018). Homojen Olmayan Varyans Varsayımı Altında Ortalamaların Eşitliği için Brown-Forsythe ve Welch İstatistiklerinin Mısır Verimi Örneğine Uygulanması, Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 30 (1), 23- 27,https://dergipark.org.tr/tr/pub/fufbd/issue/35839/400708.
Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, (2017, 25 Ocak), Resmi Gazete, 29959.
Troschinetz, A.M. & Mihelcic,J.R (2009). Sustainable recycling of municipal solid waste in developing countries,Waste Management. 29(2). 915-923. https://doi.org/10.1016/j.wasman.2008.04.016.
TUİK (2020a, Şubat), Belediye Atık Miktarları ve Bertaraf / Geri Kazanım Yöntemleri, Türkiye İstatistik Kurumu http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist.
TUİK (2020b). İlçe Nüfusları, Türkiye İstatistik Kurumu (2020b), https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr
T. C. Anayasası, (1982, 20 Ekim), Resmi Gazete, 17844.
Usapein, P. & Chavalparit, O. (2014). Options for sustainable industrial waste management toward zero landfill waste in a high-density polyethylene (HDPE) factory in Thailand. Journal of Material Cycles and Waste Management. 16 (2), 373-383. https://doi.org/10.1007/s10163-013-0198- 6,
Whitmarsh LE, Haggar P & Thomas M (2018) Waste Reduction Behaviors at Home, at Work, and on Holiday: What Influences Behavioral Consistency Across Contexts?. Front. Psychol. 9:2447. doi: 10.3389/fpsyg.2018.02447
Yaman, K. ve Olhan, E. (2010). Atık Yönetiminde Sıfır Atık Yaklaşımı ve Bu Anlayışa Küresel Bir Bakış, Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 3 (1), 53-57., http://bibad.gen.tr/index.php/bibad/article/view/64
Yapıcı, M. ve Yaman, K. (2020). Belediyelerin Çevre Politikasına Yönelik Halkın Algısı: Karabük Örneği, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 29 (1).117-144
Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
Yoo, K.Y. & Yi, S. (2015). Evaluation and development of solid waste management plan: A case of Seoul for past and future 10 year. Journal of Material Cycles and Waste Management. 17 (4): 673-689, DOI: 10.1007/s10163-014-0294-2
Zaman, A.U. (2015). A Comprehensive Review of the Development of Zero Waste Management: Lessons Learned and Guidelines, Journal of Cleaner Production 91, , https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2014.12.013
Zaman, A.U. & Lehmann, S. (2011). Challenges and Opportunities in Transforming a City into a “Zero Waste City” , Challenge, 2(4):73-93 , DOI: 10.3390/challe2040073
ZWIA. (2020, April). Zero Waste Definition, http://zwia.org/zero-wastedefinition/