TAHT-DÜZÜ NERESİDİR? BU COĞRAFYADAKİ TARİHÎ İZLER

Bugün ilçe merkezi Sarıkamış’tan başlayarak Kars’a kadar uzanandüzlük alan orta çağda 10’uncu yüzyıldan itibaren Taht -Düzü diye anılmıştır. Aşağı ve Yukarı Taht diye ayrılan düzlüğün aşağı kesiminin merkezi şimdi Selim ilçesine bağlı olan Verişan/Gürbüzler Kalesi, yukarı kesiminin merkezi ise Kars Kalesi idi. Bu düzlük stratejik açıdan tarihin her safhasındaönemli olmuştur. Çünkü düzlüğün Verişan kalesi Erzurum’a doğru Paldun veHızar Boğazlarıyla Soğanlı dağlarını aşarak Erzurum tarafına açılan doğal birgeçit özelliği taşırlar.Taht –Düzü, Verişan Kalesi’nden itibaren sağa Sarıkamış, sola doğruise Kars’a kadar devam eder. Düzlüğün Kars’a doğru açılan kesimi hariç olmak üzere diğer kesimlerden dağlıktır. Bu düzlüğe Sarıkamış yönünde Karakurt-Keklik vadisi ile geçit vardır. Yine bu düzlüğe Sarıkamış merkezde Yeniköy-Handere yolu ile giriş doğal olarak vardır. Üçüncü bir giriş ise hemenVerişan kalesinin olduğu Soğanlı dağlarındaki Hızar Boğazı-Paldun Gediğiiledir.Kars kalesi, düzlüğün yukarı kesiminin merkezidir. Taht -Düzü buradan Yahni dağlarına kadar doğal olarak uzanır. Taht -Düzü’nün Verişan kalesi civarından itibaren izleri günümüze kadar gelen eski eserlerin izlerini günümüzde de bulmak mümkündür.

Where is The Taht-Düzü? Historical Traces in This Geography

Today, starting from the district center of Sarıkamış, the flat area dating from the X. century to the Middle Ages was called the Taht plain . The center of the lower section of the plain, which is divided into Lower and Upper Throne, is now the Castle of Transit / Gürbüzler, which is bound to the town of Selim, and the center of the upper section was the castle of Kars. This plane has been important in every aspect of history from a strategic point of view. Because the Verişan fortress of Erzurum has a natural passageway that leads to Erzurum by crossing the Soğanlı Mountains with Paldun and Hızar Straits towards Erzurum. Taht -Düzü, Sarıkamış to the right from the castle, to the left continues until Kars. The plain is mountainous, except for the section that opens towards Kars. In this plain there is a passage with Karakurt-Keklik valley in the direction of Sarıkamış. The entrance to the flat is also in the center of Sarikamis via Yeniköy-Handere. A third entrance is the Saganlid-BosphorusPaldun Gedi, which is immediately known as the Visitor's House. Kars Castle is the center of the upper section of the flat. Tahat flat extends naturally from here to the Stony Mountains. From the Verişan Castle of That-Düzü, it is possible to find the traces of the old monuments.

PDF

___

Altuğ, Kerra. (2017). Ortaçağ’da Anı (980-1250. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Erzurum.
Aydın, Dündar.(1998) Erzurum Beylerbeyliği ve Teşkilatı Kuruluş ve Genişleme Devri (1535-1566), Ankara.
Aykut, Nezihi. (1984). “Revan Seferi Menzilnâmesi”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, İstanbul, sayı 34 (Prof.Dr. M.C.Şehâbeddin Tekindağ Hatıra Sayısı).
Çilingiroğlu, Altan.(1994). Urartu Tarihi, Ege Üniversitesi Yayınları, Bornova.
Ebu Bekr-i Tihranî. Kitab-ı Diyarbekriyye,(2001). (Çev: Mürsel Öztürk), Kültür Bakanlığı Yay., Ankara
Evliya Çelebi. Seyahatname,(1986). (Sadeleştiren: Tevfik Temelkuran-Necati Aktaş), , c.1-2, Üçdal Neşriyat, İstanbul.
Kırzıoğlu, M. Fahrettin.(1953). Kars Tarihi Taş Çağları’ndan Osmanlı İmparatorluğu’na Değin ve Ekleme 1534-1921 Yılları Kronolojisi, I, Işıl Matbaası, İstanbul.
Kırzıoğlu, M.Fahrettin,(1976). Osmanlıların Kafkas Ellerini Fethi (1451-1590), Sevinç Matbaası, Ankara 1976.
Konukçu, Enver.(1992). Selçuklulardan Cumhuriyete Kadar Erzurum, Yükseköğretim Kurulu Matbaası, Ankara Mehmed Arif Bey.(1973). 93 Moskof Harbi ve Başımıza Gelenler, (Sadeleştiren: Nihad Yazar), İrfan Yayınevi, İstanbul.
Melikisvili, (1960). G. A., Urarstkie Klinaobraznye Nadpisi, Moskova 1960.
Solmaz, Gürsoy.(2000). Ortaçağ’da Erzurum-Kars Kaleleri, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Erzurum.
Sümer, Faruk. (1984) Karakoyunlular (Başlangıçtan Cihan-Şah’a Kadar), I, 2. Baskı, TTK. Yay., Ankara.
Toma Metsopski. (1999). “Timurlenk ve Onun Haleflerinin Tarihi” (Azerbaycan Türkçesinden Aktaran: Gürsoy Solmaz), Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, sayı 11, Erzurum.
Ünver, Süheyl. (1952). “Dördüncü Sultan Murad’ın Revan Seferi Kronolojisi” Belleten, c. XVI, sayı 64, Ankara Ekim.
Woods, John E. (1993). 300 Yıllık Türk İmparatorluğu Akkoyunlular Aşiret, Konfederasyon, İmparatorluk 15.Yüzyıl Türk İran Siyaseti Üzerine Bir İnceleme, (Türkçeye Çeviren: Sibel Özbudun),(Ek Yazılar ve Açıklamalar: Necdet Sakaoğlu), Milliyet Yayınları, İstanbul.