ÖZBEK TÜRKÇESİ-TÜRKİYE TÜRKÇESİ ARASINDAKİ AKTARIM VE ÇEVİRİ YAZI PROBLEMLERİ

Türk lehçeleri arası yapılan aktarımlar, kültürel ilişkiler açısından büyük öneme sahiptir. Türkiye’de 1990’lı yıllarda başlayan Türk lehçelerindenaktarım çalışmaları, 1992 yılından itibaren Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları bölümlerinin açılmasıyla daha sistemli bir şekilde yapılmaya başlanmıştır.Türk lehçeleri arası aktarımlarda, ortak bir dilden gelmenin verdiğikolaylıklar olduğu gibi, diyalekt örtüşmezliklerinden kaynaklanan birtakımzorluklar da söz konusudur. Bu çalışmada Özbek Türkçesinden TürkiyeTürkçesine yapılacak aktarımlarda ve Özbek metinlerinin çeviri yazı harfleriile verilmesinde karşılaşılabilecek kusur ve problemlerin belli başlıkları elealınmıştır.

The Problems of Translation and Transcription Between Uzbek Turkish and Turkey Turkish

Translations made between Turkish dialects have a great importance for the cultural relations. Translation studies of Turkish dialects starting in the 1990s in Turkey is started to be made in a more systematic way with opening departments of Modern Turkish Dialects and Literatures since 1992. In translations between the Turkish dialects, there is a matter of not only facilities of coming a common language, but also several difficulties related dialect disputes. In this study, certain headings of potential defects and problems which might be encountered in translation from Uzbek Turkish to Turkey Turkish and in its being given with transcription letters of Uzbek text are discussed.

PDF

___

Abduazimova, Umida. (2006). Tikilib-Tikilib Qaraysan. Tashkent: O’zbekiston Nashriyot-Matbaa İcodiy Üyi.
Abduvaxitov, A. A.; Sabirov, A. T. ( Ed.). (2013). O’zbekiston Eng Yangi Tarixi. Tashkent.
Ahmad, Said. (1982). Saylanma I. Toshkent: G’afur G’ulom Nomidagi Adabiyot Va San’at Nashriyoti.
Ahmad, Said. (1996). Ufq - Hicron Kunlari. Toshkent: «Sharq» Nashriyot– Matbaa Kontserni Bosh Tahririyati.
Adıgüzel, Sedat. (2012). “Azerbaycan Türkçesi Ve Türkiye Türkçesi Arasında Aktarma Üzerine Bazı Problemler”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. (47). S. 51-56.
Alkayış, M. Fatih. (2009). “Çağdaş Türk Şiveleri Arasında Aktarım Meseleleri (Yeni Uygur-Türkiye Türkçesi Örneği)”. Turkish Studies. 4(3). S. 60-70
Atak, H. Şule. (2004). Özbek Türkçesinde Sıfat–Fiil Ve Zarf–Fiiller, Yayımlanmamışyüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Balıkesir.
Caferoğlu, Ahmet. (1993). Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü. İstanbul: Enderun Kitabevi.
Coşkun, Volkan. (2000). Özbek Türkçesi Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Çağbayır, Yaşar. (2007). Orhun Yazıtlarından Günümüze Türkiye Türkçesinin Söz Varlığı Ötüken Sözlük I-V. Ankara: Ötüken Yayınları.
Davronov, Temur; Eduardo, Real. (2005). O’zbekcha-Inglizcha Lug’at. Tashkent.
Dilaçar, Agop. (1957). “Türk Lehçelerinin Meydana Gelişinde Genel Temayüllerin Koyulaşması Ve Körlenmesi”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten. 83- 93.
Eckmann, Janos. (2003). Çağatayca El Kitabı (Çev: Günay Karaağaç). Ankara: Akçağ Yayınları.
Ercilasun, Ahmet Bican. (1993). “Türk Lehçelerinin Anlaşılmasında Dikkat Edilecek Noktalar”. (S. 179-207). Türk Dünyası Üzerine Makaleler-İncelemeler. Ankara: Akçağ Yayınları.
Ercilasun, Ahmet Bican. (1993). “Lehçeler Arası Aktarma”. (S. 91-100). Türk Dünyası Üzerine Makaleler-İncelemeler. Ankara: Akçağ Yayınları.
Gültekin, Mevlüt. (2006). Asiyabad’dan Özbek Türkçesi Metinleri (Gramer– Metinler Ve Aktarımlar–Sözlük). Niğde: Net–Pa Yayınları.
Gültekin, Mevlüt. (2010). “Afgan Özbekçesinin Seripul Ağzında –Gan Eki” (Çev: Esra Yavuz). Turkish Studies. 5(1). 1437–1451.
Xociyev, E. T.; Xakimov, Ğ. T. (2011). Ma’muriy Huquq. Toshkent.
İsmoil, Muhammad. (1998). Tasavvur Chiziqlari. Toshkent: Sharq NashriyotMatbaa Kontserni Bosh Taxririyati.
İsmoilov, M.; Habibullayev, P.; Xaliulin, M. (2000). Fizika Kursi (Mexanika, Elektr, Elektromagnetizm). Toshkent: O’zbekiston Nashriyoti.
Kahhar, Tahir. (2011). “Özbekçe’den Türkçe’ye Edebi Çeviride Karşılaşılabilen Aktarma Sorunları Üzerine”, I. Türk Lehçeleri Arası Çeviri Sempozyumu Ve Atölyesi, Türk Lehçeleri Arasındaki Aktarma Çalışmalarının Bugünkü Durumu Ve Karşılaşılan Sorunlar Uluslararası Sempozyum Ve Uygulama Atölyesi Tebliğler Ve Aktarım Örnekleri. 102-107.
Kara, Mehmet. (2009). “Lehçeler Arası Aktarımlarda Temel Sorunlar”. Turkish Studies. 4(4). 1056-1082.
Karadoğan, Ahmet. (2004). Türk Lehçeleri Arasında Aktarım Sorunları. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kırıkkale.
Karimiy, G’ulom. (2011). “Narshax Qal’asi (Tarixiy Roman)”. Sharq Yulduzi, (3). 25-73.
Kavaklıçeşme, Hüsna; Aslan, Nursan. (2011). “Azerbaycan Ve Özbek Türkçelerinden Türkiye Türkçesine Aktarımlarda Öğrencilerin Karşılaştıkları Problemler”, Muğla: Iv. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu Bildirileri 22-24 Aralık 2011. 1. 395-406.
Kirişçioğlu, Fatih. (2006). “Türkmen Türkçesinden Türkiye Türkçesine Yapılan Aktarımlarda Karşılaşılan Bazı Problemler”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 10. 21-37.
Koraş, Hikmet (2007). “Özbek Türkçesinde –Gän / -Kän, -Ķän Sıfat-Fiil Eki, Yapım Ekiyle Genişlemiş –Gänlig / -Känlig, -Ķänlig Şekli Ve Türkiye Türkçesinde Kullanışlara Karşılık Gelen Şekiller” Türklük Bilimi Araştırmaları, (21), 143-167
Koraş, Hikmet (2008). “Özbek Türkçesinde E- Ve Bol- Yardımcı Fiillerinin Birbirinin Yerine Kullanılması”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 141-150.
Koraş, Hikmet (2013). “Türk Lehçelerinde Hal Ekleri Ve İsim Çekim Ekleri İle Teşkil Edilen Zarf-Fiil Şekilleri Ve Türkiye Türkçesinde Karşılıkları ”. Vı. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri 20-25 Ekim 2008. C. Iıı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. 2865-2910
Qahhor, Abdulla. (1957). Tanlangan Asarlar. Toshkent.
Qahhor, Abdulla. (1988). Oltin Yulduz (Qıssa). Toshkent: G’afur G’ulom Nomidagi Adabiyot Ve San’at Nashriyoti.
Qodiriy, Abdulla. (1967). Mehrobdan Chayon. Toshkent.
Qodiriy, Abdulla. (2017). O’tkan Kunlar I. Toshkent: İnfo Capital Group.
Quliyev, Huseyn. (2016). Ozarbayconning Madaniy Merosi. Toshkent: KamalakPress Nashriyoti.
Marufov, Z. M. (1981a). O’zbek Tilining İzohlı Lug’ati I. Moskva: “Rus Tili” Neshriyoti.
Marufov, Z. M. (1981b). O’zbek Tilining İzohlı Lug’ati Iı. Moskva: “Rus Tili” Neshriyoti.
Merhan, Aziz. (2012). “Türkçe Ve Özbekçe Eşsesli Sözcük Karşılaştırması”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (47), 1-16.
Mırzahmedov, Ulug’bek (2014). “Navro’zim – Sho’x Sozim”, Maktabgacha T’alim, 2(223). 10-12.
Mırzahıdova, M. , Abdulqosimova, H., Halmuratova, M. (2018). O’zbek Tili. Bishkek: Arkus Nashriyoti.
Nazarov, Karim (Ed.) (2004). O’zbek Tilining Kirill Va Lotin Alifbolaridagi Imlo Lug’ati. Toshkent: “Sharq” Nashriyot-Matbaa Aksiyadorlik Kompaniyasi Bosh Tahririyati.
Oripov, Abdulla. (2013). Tanlangan Asarlar 7. Toshkent: G’afur G’ulom Nomidagi Nashriyot-Matbaa İcodiy Üyi.
Oybek. (1957). Tanlangan Asarlar - Qutlug Qon. İkkinchi Tom. Toshkent: O’zssr Davlat Badiiy Adabiyoti Nashriyoti.
Özkan, Nevzat. (1997). Türk Dünyası (Nüfus-Sosyal Yapı-Dil-Edebiyat). Kayseri: Geçit Yayınları.
Özkan, Nevzat. (2007). Türk Dilinin Yurtları. Ankara: Akçağ Yayınları.
Öztürk, Rıdvan. (1997). Uygur Ve Özbek Türkçelerinde Fiil. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Öztürk, Rıdvan. (2007). “Özbek Türkçesi”. (S. 291-354). Türk Lehçeleri Grameri (Ed. Ahmet Bican Ercilasun). Ankara: Akçağ Yayınları.
Shoabdurahmonov, Sh. Sh. (1976). O’zbek Tilining Imlo Lug’ati. Toshkent: O’zbekiston Ssr “Fan” Nashriyoti.
Shoabdurahmonov, Sh. Sh., Asqarova, M., Hocıyev, A., Rasulov, I., Donıyorov, X. (1980). Hozirgi O’zbek Adabiy Tili. Toshkent: Oqituvchi Nashriyoti.
Tekin, Feridun. (2008). “Özbek Türkçesinin Latin Alfabesi Esasındaki İmlası Üzerine”, Turkish Studies, 3(6), 588-600.
Tekin, Talat. (1992). “Orta Asya Türk Dilleri”, Dil Dergisi, (5), 48–54.
Tekin, Talat. (2003). Türk Dilleri. İstanbul: Yıldız Dil Ve Edebiyat 2.
Tulum, Mehmet Mahur. (1997). Özbekçede Tasvir Yardımcı Fiilleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul
Tursun, P. (1959). Oqituvchi. Toshkent.
Tdk (2005). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Tdk (2009). Derleme Sözlüğü I-Vı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Tdk (2012).Yazım Kılavuzu. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Uğurlu, Mustafa. (2000). “Türk Lehçeleri Arasında Aktarım Meseleleri Ve ‘Abay Yolu’ Romanı”. Bilig Dergisi, (15), 59-80.
User, Hatice Şirin (2006). Başlangcından Günümüze Türk Yazı Sistemleri. Ankara: Akçay Yayınları.
Usta, Çiğdem. (2008). “Lehçeden Lehçeye Aktarım Sorunlarına Ek: İmla Ve Noktalama Hataları”. Turkish Studies, 3(6), 668-691.
Uygur, Ceyhun Vedat. (2008). Özbekçe (Özbek Türkçesi). Isparta: Fakülte Kitapevi.
Wurm, Stefan. (2001). “Özbekçe” (Çev. Mehmet Akalın), (S.383-447). Dil Yazıları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Yaman, Ertuğrul. (2005). Özbek Türkçesinde Edatlar (Kaynaklar, Ses Ve Şekil Özellikleri). Ankara: Gazi Kitapevi.
Yavuz, Esra. (2009). Said Ahmad'ın "Ufq" Romanı Esasında Özbek Türkçesinde Zarf-Fiiller. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü. Niğde.
Yavuz, Esra. (2010). “Said Ahmad’ın “Ufq” Romanı Esasında Özbek Türkçesinde -Gan Ekiyle Yapılan Zarf-Fiiller”. Turkish Studies. 5(3). 1971-2001.
Yoldaşev, İbrahim; Öztürk, Tuncay; Öztürk, Yüksel. (1998). Özbek-Türk Atasözleri Ve Deyimleri Sözlüğü. Taşkent: Öz-Sim Özbek-Türk Liseleri.