ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİNDE MANZUM VE KISA MANZUM HİKÂYELER, DÂSİTAN-I HZ. İSA (CİMCİME SULTAN) VE DİL ÖZELLİKLERİ

Nazım şeklinde yazılan hikâye türüne manzum hikâye denir. Buhikâyeler Türk edebiyatında Uygur Türkçesi döneminde gelişme göstermeyebaşlamış İslamiyet’le birlikte Karahanlı döneminde farklı bir şekil ve muhteva kazanmıştır. Bu türün en zengin örnekleri ise Eski Anadolu Türkçesi döneminde verilmiştir. Özellikle 14. ve 15. yüzyıllarda manzum hikâyeler hemsayı bakımından hem de muhteva açısından büyük bir zenginlik göstermiş,bu türün yanı sıra küçük manzum hikâyeler de kaleme alınmıştır. Bunlardanbiri de Dâsitan-ı Hz. İsa (Cimcime Sultan) Hikâyesidir. Hikâye, Eski Anadolu Türkçesi ile yazılmıştır. Hikâyenin müellifi belli değildir. 113 beyitlik birmanzumedir. Aruzun fâilâtün fâilâtün fâilün kalıbıyla yazılmıştır. Eserinyazması, Atatürk Üniversitesi Kütüphanesi, Seyfettin Özege Bölümünde(ASL) 60 numarada kayıtlıdır. Dâsitan-ı Hz. İsa bu numarada kayıtlı yazmanın 60b-73a varakları arasında bulunmaktadır. Bu yazmada ayrıca Hatun Destanı ve Kız Destanı adlı iki destan daha bulunmaktadır. Varakların her sayfasında 9 satır bulunmaktadır.Bildiride Hz. İsa Destanı’nın çevriyazısı yapılacak ve eserin dil özellikleri üzerinde durulacaktır. Destanda geçen dil özelliklerinden hareketleEAT’nin bazı yazılış ve şekil özelliklerine dikkat çekilecektir.

Poems and Short Narrative Poems in Old Ottoman Turkish. Jesus Christ Epic (Cimcime Sultan) and Language Characteristics

A story written in the form of a poem is called a narrative poem. These poems started to develop during the Old Uyghur period and together with the advent of Islam during the Karahanid period it gained different form and content. Most of the examples of this kind were registered during the Old Ottoman period. Particularly in the 14th and 15th centuries narrative poems were found to be rich both in its amount and content. At the same time short narrative poems were written as well. One of these narrative poems is “Jesus Christ epic” (Cimcime Sultan). This poem is writen in Old Ottoman Turkish. The author of the poem is unknown. It consists of 113 couplets. Aruzun fâilâtün is written in the form of the fâilâtün fâil. Its’ manuscript is registered under the number 60 in the library of Ataturk University at the Seyfettin Ozege Department . Jesus Christ epic can be found between the pages 60b73a . There is also found the other two epics like: “Hatun Destan” and “Kız Destan”. Each page of which contains 9 lines. In this study a transcription of the “Jesus Christ epic” is done and it also focuces on its’ language characteristics as well. In the process of analyzing language characteristics much attention is drawn to spelling and form features of Old Ottoman Turkish.

___

  • Çelebioğlu, Amil. (1999). Türk Edebiyatında Mesnevi (XV. Yy.’a Kadar). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
  • Çıkla, Selçuk. (2009). “Şiir ve Hikâye Çevresinde Oluşan İki Tür: Manzum Hikâye ve Öykü-Şiir”. TÜBAR, 25 (Bahar), s. 51-85.
  • Ece, Selami. (2004). “Mesnevilerde Öyküleme Özellikleri ve Üslup”. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 24, s. 11-21.
  • Horata, Osman. (2003). “Evliya Çelebi Seyahatnamesi’ndeki Manzum Kısımlar”. Türkbilig, S.3, s. 34-44.
  • Kartal, Ahmet. (2013). Doğu’nun Uzun Hikâyesi Türk Edebiyatında Mesnevi. İstanbul: Doğu Kütüphanesi Yayınları.
  • Kavruk, Hasan. (1998). Eski Türk Edebiyatında Mensur Hikâyeler. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
  • Kavruk, Hasan, Pala, İskender. (1998). “Hikâye: Türk Edebiyatı, B) Divan Edebiyatı”. TDV İslam Ansiklopedisi. C:17, 491-493, İstanbul.
  • Korkmaz, Şenol. (2012). Eski Anadolu Türkçesine Ait Bir Manzum Hikâye Mecmuası (İnceleme-Metin-Çeviri-Dizin Ve Tıpkıbasım). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
  • Levend, Agâh Sırrı. (2008a). Türk Edebiyatı Tarihi I (5.bs.) Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Levend, Agâh Sırrı. (1968). “Divan Edebiyatında Hikâye I”. TDAY Belleten. 1967b, s. 71-117.
  • Yazıcı, Hüseyin. (1998). “Hikâye”, TDV İslam Ansiklopedisi. C: 17, 479-485, İstanbul.