Türkiye’de Sanat Eserleri İçin Veri Bankası Oluşturmaya Yönelik İlk Adımlar: Haritacılık Müzesi Yurt Gezileri Koleksiyonu

Cumhuriyet Dönemi’nin başlarında kırsal kalkınmaya verilen önemin yansımalarından biri de sanat alanında olmuştur. Tek partili dönemde kültür politikaları devlet tarafından yönlendirilmektedir. Güzel sanatları da içine alan bu anlayış sanatı özümsemiş bir toplum yaratma amacını taşımaktadır. İstanbul’a sıkışan sanatı ve sanatçıyı halkla ve kırsalla bir araya getirmek gerektiğine inanılmaktadır. Buradan yola çıkılarak Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) desteğiyle Yurt Gezileri başlatılmıştır. 1938-1943 yılları arasında altı kere gerçekleştirilen bu organizasyonla çok sayıda ressam neredeyse tüm illere gitmiş ve resimler yapmışlardır. Bu resimler her yıl sergilenmiş ve bazıları kurumlar tarafından satın alınmıştır. Sonrasında eserlerin bir kısmı kaybolmuş bir kısmı ise çeşitli kurumlara dağıtılmıştır. Bu kurumlardan biri de Haritacılık Genel Müdürlüğü’dür. Müdürlük bünyesinde 1928 yılından beri müze bulunmaktadır. Kurumun bünyesindeki resimler 1978’den itibaren bu müzede yer almaya başlamıştır. Bu resimlerden 22 tanesi Yurt Gezileri’ne aittir. 2017 ve 2022 yıllarında resim koleksiyonunun korunma durum taramaları yapılmıştır. Durum taramalarında ressamların yaratım süreçlerine dair bilgiler elde edildiği gibi hem bozulmalara hem daha önce geçirdikleri müdahalelere dair veriler de elde edilmiştir. Bu çalışmada söz konusu durum taramalarından seçilmiş 8 resimden elde edilen veriler yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Resim Koruma-Onarımı, Haritacılık Müzesi, Yurt Gezileri, Görünen Işıkla Analizler, UV-IR- X Işını Analizleri

Initial Steps Towards Creating A Data Bank For Works Of Art In Türkiye: Mapping Museum Homeland Tours Collection

During the Early Republican Period, rural development was considered important and 2this was reflected in the field of art. The state directed cultural policies in this single-party era, with the aim of creating a society that appreciated art, including fine arts. It was believed that art and artists, who were mainly based in Istanbul, should be brought together with the public and the countryside. To achieve this, Homeland Tours were initiated with the support of the Party (Cumhuriyet Halk Partisi). These tours were held six times between 1938 and 1943, during which many painters visited almost all provinces and painted several paintings. The paintings were exhibited every year and some were purchased by institutions. However, some paintings were lost and some were distributed to various institutions. One of these institutions is the General Directorate of Cartography, has had a museum since 1928, and the paintings of the institution have been included in the museum's collection since then, including 22 of the paintings from Homeland Tours. Conservation surveys of the collection were conducted in 2017 and 2022. Information about the painters' creative processes was obtained during the scans and data on both deterioration and previous restorations were collected. This study includes data obtained from 8 images selected from the conservation surveys.

Keywords:

Painting Conservation – Restoration, Mapping Museum, Homeland Tours, Visible Light Analyses, UV-IR-XRay Analyses,

PDF

___

Adil, F. (1945, 11 Haziran). İzmir’de İki Sergi, Ulus.

Başbakanlık Devlet Matbaası (1946). CHP 1945 Yılında Halkevleri ve Halkodaları.

CHP Genel Kurul Toplantısında sanat dünyamız için müspet kararlar alındı. (1938, 28 Temmuz) Ulus.

C.H. Partisinin resim müsabaka sergisi kapandı”. (1939, 10 Mayıs) Ulus.

C. H. Partisinin güzel sanatlara yaptığı büyük hizmet. (1940, 28 Kasım) Ulus.

CHP’nin güzel kararı 10 ressamın tablolar yapmak üzere yurt içine dağılıyorlar, (1938, 19 Ağustos) Ulus.

Epikman, R., (1939). Cumhuriyet Halk Partisinin Türk Ressamları Arasında Tertip Ettiği Yurt Gezisi, Ülkü Halkevleri Dergisi, (79), 73-74.

Epikman, R., (1940). Cumhuriyet Halk Partisinin Tertip Ettiği II inci Yurt Gezisi, Güzel Sanatlar, (2), 170.

Erol, T., (1998). Ressamların Yurt Gezileri ve Sonuçları, A. Edgü (Ed.), Yurt Gezileri ve Yurt Resimleri (1938- 1943), (7-19), Milli Reasürans T.A.Ş.

Eyüboğlu, B. R., (1953). Gün Işığına Hasret Çeken Tablolar, Cumhuriyet, (31 Ağustos 1953).

Gürel, Ş., (1943). C.H. Partisinin Yurt İçi Ressamlar Gezisi, Ülkü Halkevleri Dergisi, (1 Mart 1943) 3(35), 9-11.

Halk Evinde resim sergisi açılıyor. (1939, 23 Nisan) Ulus.

Halkevlerinin onuncu yılı dün merasimle kutlandı. (1942, 23 Şubat) Akşam.

Halkevindeki resim sergisi CHP Genel Sekreteri tarafından dün açıldı. (1939, 24 Nisan) Ulus.

Halk Partisince Muvafık Görülen Sanat Eserlerimiz. (1939, 25 Nisan) Cumhuriyet.

Hassall, C., (1977). Paintings, j. Lang, A. Middleton, (Ed), Radiography of Cultural Material, (98-116), Butterworth-Heinemann.

İkinci devlet resim heykel sergisi. (1940, 29 Ekim) Ulus.

Kaptan, A., (1944). Yurt Gezisi Resim Sergisine Dair, İstanbul, (25), (1 İlkteşrin 1944).

Katrancı, B., (2005). Yurt Gezilerinin Kültür ve Sanat Ortamına Yansıması (1938-1943), [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

MacBeth, R. (2012). The Technichal Examination and Documentation of Easel Paintings, J. H. Stoner, R. Rushfield (Ed.), Conservation of Easel Paintings, Routledge, (291-305).

Memleketi gezecek ressamlarımız. (1938, 30 Temmuz) Cumhuriyet.

Partimizin çok güzel bir teşebbüsü. (1939, 12 Aralık) Ulus.

Reisicümhur, partinin resim sergisini gezdi. (1942, 04 Mart) Akşam

Ressamların Ch Partisine teşekkürleri. (1938, 14 Ekim (İlkteşrin)) Ulus.

Resim ve heykel sergisi bugün açılıyor. (1940, 31 Ekim) Ulus.

10 Ressamımız memleketin muhtelif yerlerine hareket ediyor. (1940, 18 Ağustos) Ulus.

Urel, M., (1998a). Cumhuriyet’in Romansı: Ressamlar Yurt Gezilerinde (1938 – 1943), A. Edgü (Ed.), Yurt Gezileri ve Yurt Resimleri (1938- 1943), (ss.19-63), Milli Reasürans T.A.Ş.

Urel, M., (1998b). 675 Kayıp Resim Peşinde, A. Edgü (Ed.), Yurt Gezileri ve Yurt Resimleri (1938- 1943), (ss.63-71), Milli Reasürans T.A.Ş.

Urel, M., (1998c). Ressamlar, Resimler, Belgeler, A. Edgü (Ed.), Yurt Gezileri ve Yurt Resimleri (1938- 1943), (ss.71-209), Milli Reasürans T.A.Ş.

Ülkekul, C., (1998). Cumhuriyet Dönemi Türk Haritacılık Tarihi -İlk 10 Yıl, Dönence Yayınevi.

Yasa Yaman, Z., (1996). Yurt Gezileri ve Sergileri ya da “Mektepten Memlekete Dönüş“, Toplumbilim, (4), 35-52.

Yetkin, S. K., (1944). Cumhuriyet Halk Partisi Yurt Gezisi Resim Sergisi, Ulus, (5 Eylül 1944).

Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2022
Yayıncı: Mustafa Gürbüz Beydiz

Arşiv

Sayıdaki Diğer Makaleler

Türkiye’de Sanat Eserleri İçin Veri Bankası Oluşturmaya Yönelik İlk Adımlar: Haritacılık Müzesi Yurt Gezileri Koleksiyonu

Simin Şay, Ali Akın Akyol

Tarihsel Sürecinde Bir Mozaik Duvar Kaplama Tekniği: Uruk Dönemi Pişmiş Toprak Çivileri

Sevgi Kılınç, Hüseyin Özçelik

Dakka Halk Sanatı Olarak Çek Çek Resimleri

Imtiaj Islam

Doğal Boya ve Ekolojik Baskı İle Kumaş Üretiminde Kadınlar

F. Dilek Himam Er

Kübizm Sanat Akımında Yaratma Eylemi Olarak Kendiliğindenlik ve Doğaçlama

Serap Yıldız İlden