Doğal Boya ve Ekolojik Baskı İle Kumaş Üretiminde Kadınlar

Kadınlar tarih öncesi çağlardan bu yana, toplumsal rolleri ile yaşamın akışında oldukça önemli roller üstlenmiştir. Bu süreçte doğa ile olan bağları her zaman dişil alan içinde birleştirici bir rol oynamıştır. Özellikle yapılan arkeolojik çalışmaların, kadınların kumaş üretimindeki rol ve yetkilerinin önemini, tekstil yüzeylerinin oluşturulması sürecinde doğadan topladıklarını nasıl kullanım alanına dönüştürdüklerini ispatladıkları da bilinmektedir. Kadınlar hem toplayan, üreten olarak topladıklarını barınma alanlarına getirmiş ve aile için kullanım değeri kazandırmışlardır. Ancak endüstri devriminin yarattığı sömürü düzeni sonucunda kadının ve doğanın değerini düşürmüştür. Dişil olana ait olan yaratıcı, çoğaltıcı etkilerin bugün tekstil alanında doğal boyama ve ekolojik baskı sanatları gibi doğa ile yakından ilişkili alanlarda yeniden hatırlanması söz konusudur. Özellikle tekstil ve moda endüstrilerindeki “sürdürülebilir moda” akımlarının etkisi ile gündeme gelen doğaya duyarlı, doğadan aldığını yeniden doğaya armağan etme iddiası ile yola çıkan akımlar, dişil zanaat ilkelerini, etik toplayıcılık gibi kavramları gündeme getirmiştir. Bu çalışmada da son dönemlerde yaygınlaşmaya başlayan ve tekstil alanında çevreye en az zararı vererek ve üretim koşullarını en iyi duruma getirerek üretilmesi anlamına gelen sürdürülebilir tasarım alanı içinde geçen doğal boya ve baskı gibi desenlendirme ve boyama yöntemlerinde dişil alana ait olanın hatırlanması, doğaya zarar vermeden sürdürülmesine dair etik toplayıcılık üzerine gelişen yeni anlayışlardan bahsedilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Kadın, Dişil Bilgelik, Doğal Boya, Ekolojik Baskı, Etik Toplayıcılık

Women in Fabric Production with Natural Dye and Ecological Printing

Since prehistoric times, women have assumed very important roles in life with their roles as nurturers, and dispensers of compassion. In this process, their connection with nature has always assumed a unifying role within the feminine sphere. Archaeological studies have also proven that the importance of women's role and authority in fabric production, and how they transformed the materials which they foraged from nature. As both foragers and producers, women brought what they collected to their dwellings and added use value for the family. However, the oppressiveness of the industrial revolution declined and rejected the role of women and nature. Today, the "sustainable fashion" movements in the textile and fashion industries, which have come to the fore with the effect of "sustainable fashion" movements, have brought feminine craft principles and concepts such as ethical foraging. In this study, new understandings on harvesting ethics and ethical foraging will be mentioned on remembering what belongs to the feminine sphere in sustainable methods like natural dye and ecoprint, which have recently become widespread in the field of sustainable design, which means producing textiles with the least damage to the environment and optimizing production conditions in the field of textiles.

Keywords:

Woman, Feminine Wisdom, Natural Dye, Ecoprint, Ethical Foraging,

PDF

___

Alparslan, M.D. (2003). Hititler döneminde esnaf ve zanaatkarlık. Osmanlı öncesi ile Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde esnaf ve ekonomi semineri 1. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araştırma Merkezi.

Barışta, H. Ö. (1988). Türk el sanatları 8. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.

Bates, D.G. (2018). 21. yüzyılda kültürel antropoloji: insanın doğadaki yeri. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.

Becket C. ve Becket J. (2021). The Seeds of Vandana Shiva [Video]. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=LM6neNyNu_U&rco=1

Behan, B. (2018). Botanical inks: plant-to-print dyes, techniques and projects. Quadrille Publishing.

Berktay, F.(2010). Kadınlar doğa’ya sahip çıkıyor. E. Değirmenci (Ed.). Kadınlar ekolojik dönüşümde içinde (ss.35-40). Yeni İnsan Yayınevi.

Bilir, M.Z. (2018). Ekolojik boyama esaslı çok renkli yüzey tasarımı. Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi. (20), 63-73.

Bonnard B. (2022, Aralık 28). Beste Bonnard [Fotoğraf]. Facebook. https://www.facebook.com/photo.php?fbid=10159729960724209&set=pb.576039208.-2207520000&type=3.

Crowther, T.W.; Glick, H.B.; Covey, K.R.; Bettigole, C.; Maynard, D.S.; Thomas, S.M.; Smith, J.R.; Hintler, G.; Duguid, M.C.; Amatulli, G.; Hengeveld, G.M.; Nabuurs, G.J. (2015). Mapping tree density at a global scale. Nature. (525), 201–205.

Delamare, F., ve Guineau, B. (2008). Renkler ve malzemeleri. YKY Genel Kültür Dizisi.

Erbil, P.(2010). Doğanın ve erkeğin düzeni. E. Değirmenci (Ed.), Kadınlar ekolojik dönüşümde içinde, (ss.109-125). Yeni İnsan Yayınevi.

Erdem, R., Aydoğan Bayram, M., Bilge, G. (2017). Ekolojik baskı ile kumaşların desenlendirilmesi. II. Uluslararası Akdeniz Sanat Sempozyumu, Doğal Boya Sempozyumu - Çalıştayı – Sergisi Sempozyum Bildirileri içinde Cilt 22. (ss.213-216).
Erdönmez, C. (2020). Yeniden yabanlaştırma: ekosistem yönetiminde bir yaklaşım. Journal of Environmental and Natural Studies, 63-68.

Faber, G.A. (1938). Dyeing and tanning in classical antiquity. Society of Chemical Industry.

Flinth, I. (2000). Eco colour: botanical dyes for beautiful textiles. Interweave.

Flinth, I. (2022). https://prophet-of-bloom.blogspot.com/.

Gezgin, D. (2010). Bitki mitosları. Sel Yayıncılık.

Göregen, D. (2020, Nisan 21). Yaşanabilir bir dünya için moda da temizlenmeli. Yeşil Gazete. https://yesilgazete.org/yasanabilir-bir-dunya-icin-moda-da-temizlenmeli/

Harvey, J. (1996). Traditional textiles of Central Asia. Thames and Hudson Ltd.

İmer, Z. (1999). Türklerin dokuma sanatında boyamacılık. Erdem: Halı Özel Sayısı-II. 331-353.

Jaffe, K. ve Nardello, K. (2020, Nisan). Earthly colors a natural dye journal, Santa Cruz Museum of Natural History, https://www.santacruzmuseum.org/wp-content/uploads/2020/04/Earthly-Colors-Journal.pdf

Karadağ, R. (2007). Doğal boyamacılık. Kültür ve Turizm Bakanlığı.

Karadağ, R. (1997). Türk halı ve kumaşlarında kullanılan tabii boyarmaddeler. Arış Dergisi (2). 38-51.

Kartal, M. (2009). Epi-Paleolitik dönem Türkiye’de son avcı toplayıcılar. Arkeoloji ve Sanat Yayınları.

Kılıç Karatay, S., Oyman, N.R. (2017). Aksaray halılarında kullanılan doğal boyalar ve elde etme yöntemleri. II. Uluslararası Akdeniz Sanat Sempozyumu, Doğal Boya Sempozyumu - Çalıştayı – Sergisi Sempozyum Bildirileri içinde. Cilt 22. (ss.227-239).
Kınam Dokuzlar, B. (2018). Çevresel bir yaklaşım doğrultusunda sanat ve tasarım çalışmaları, Medeniyet Sanat-MÜ Sanat, Tasarım ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, 4(1), 33-52.

Kilby, C. ve Scholz, S. (2011). The impact of globalization on women: testing Vandana Shiva's critique of development, Villanova School of Business Economics Working Paper, 11-30.

Kipöz, Ş. (2015). Kuşaklararası sürdürülebilirlik ve dişil bilgeliğin aktarımı. Ş. Kipöz (Ed.). Sürdürülebilir moda içinde, (ss.113-124). Yeni İnsan Yayınevi.

Kocataş, A. (2012). Ekoloji: çevre biyolojisi. Dora Yayınları.

Krohn, E. (2012, Mart 12). Harvesting tips. http://wildfoodsandmedicines.com/harvesting-tips/

Larsson Lovén, L. (2018). Searching for the dyers in Roman textile production. M.S. Busana, M. Gleba, F. Meo ve A.R. Tricomi (Ed.). Textiles and Dyes in the Mediterranean Economy and Society içinde

Larsson Lovén, L. (2013). Female work and identity in Roman textile production and trade: a methodological discussion. M. Gleba ve J. Pásztokai-Szeóke (Ed.). Making Textiles In Pre-Roman and Roman Times. People, Places Identities içinde, (109-125). Oxford.

Longman, C. (2018). Women’s circles and the rise of the new feminine: reclaiming sisterhood, spirituality, and wellbeing. Religions, 9(1), 1-17.

McLaren, K. (1986). The coloıır science of dyes and pigments. Adam Hilger Ltd.

Monbiot, G. (2013, Mayıs 27). My manifesto for rewilding the world. The Guardian. https://www.theguardian.com/commentisfree/2013/may/27/my-manifesto-rewilding-world

Morris, I. (2015). Foragers, farmers, and fossil fuels how human values evolve. Princeton University Press.

Ovacık, M. (2015). Sağduyulu dişil yaratıcılık: zanaat, onarım ve dönüşüm. Ş. Kipöz (Ed.). Sürdürülebilir moda içinde (ss.23-60). Yeni İnsan Yayınevi.

Reid, G. (2014, Ekim 17). India Flint: The Botanical Alchemist, Wonderground. https://wonderground.press/people/india-flint/

Shiva, V. (1988). Staying alive women, ecology and survival in India. Zed Books Ltd.

Shiva, V. (2012). İyilerin yanında: çiftçi haklarına adanmış bir yaşam (Çağrı Ekiz, Çev.). Sinek Sekiz Yayınevi.

Stokes Brown, C. (2024, Şubat 2). Foraging: life as a hunter-gatherer: https://newsela.com/read/BHP-U6-2-foraging/id/3761

Pelt, J.M., Mazoyer, M., Monod, T., ve Girardon, J. (2012). Bitkilerin en güzel tarihi. (Nedret Tanyolaç, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.

Yıldırım, C. (2017). Bereketlilik kültü, safran ve ekofeminist düşünce. II. Uluslararası Akdeniz Sanat Sempozyumu, Doğal Boya Sempozyumu - Çalıştayı – Sergisi Sempozyum Bildirileri içinde Cilt 22. (ss.66-72).

Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2022
Yayıncı: Mustafa Gürbüz Beydiz

Arşiv

Sayıdaki Diğer Makaleler

Dakka Halk Sanatı Olarak Çek Çek Resimleri

Imtiaj Islam

Türkiye’de Sanat Eserleri İçin Veri Bankası Oluşturmaya Yönelik İlk Adımlar: Haritacılık Müzesi Yurt Gezileri Koleksiyonu

Simin Şay, Ali Akın Akyol

Doğal Boya ve Ekolojik Baskı İle Kumaş Üretiminde Kadınlar

F. Dilek Himam Er

Tarihsel Sürecinde Bir Mozaik Duvar Kaplama Tekniği: Uruk Dönemi Pişmiş Toprak Çivileri

Sevgi Kılınç, Hüseyin Özçelik

Kübizm Sanat Akımında Yaratma Eylemi Olarak Kendiliğindenlik ve Doğaçlama

Serap Yıldız İlden