Pınar ÇALIŞIR ADEM, Bige ŞİMŞEK İLHAN, Deniz Özge AYTAÇ, Emel BİRER

Tarihi Dokuda Kentsel Müdahale Biçimi Olarak Kamusal Sanat: Amasya Örneği

Sanatı, kent yaşamı ile bütünleştirmenin yollarından biri; sanatı, kentlinin günlük yaşamında kolaylıkla erişebileceği kamusal mekânlara taşımaktır. Bu yöntemle; hem sanat eseri varlığını ortaya koyarak kentliye ulaşacak hem de kentli sanat etkinliğinin fiziksel, sosyal ve kültürel yapısından faydalanma fırsatı bulacaktır. Bu makale, tarihi kentlerde, kent dokusuna ait artifaktların sanatsal bir ifade ile yorumlanarak kamusal mekanda nasıl sanat eserlerine dönüştürülebileceğini ve bu yol ile kentliler için karşılaşma mekanları oluşturularak, kentsel mikro müdahalelerin kamusal sanat aracılığı ile nasıl gerçekleştirilebileceğini, “Kentsel Mekana Müdahaleler: Özgün Mahalle Dokusunda Karşılaşma Mekanları” isimli çalıştayın sonuçları üzerinden tartışmaktadır. Kamusal mekanlar, kamusal sanatın temsil yeri olurken, aynı zamanda kentlilerin karşılaştığı ve diyaloğa girdiği, kamusal iletişimin yaşandığı yerlere dönüşme potansiyeli taşır. Bu anlamda, tarihi kent içindeki kamusal mekanlarda, mikro ölçekli kentsel müdahalelerin sanat içerikli olması, tarihi mekânın kimliğini korumaya, kent imajını güçlendirmeye, gündelik hayat ve kentin mevcut problemlerine sürdürülebilir çözüm önerileri bulmaya yardımcı olabilir.

Public Art as a Form of Urban Intervention in Historical Urban Fabric: The Case of Amasya

One way to integrate art into urban life is to convey the art into public spaces in which the city dweller is able to access easily in his daily life. In this respect, the art work will reach the city dweller through revealing its essence, as well as the city dweller will benefit from the pyhsical, social and cultural structure of the art activity. This article discusses how artifacts of urban fabric in historic cities can be interpreted with an artistic expression and transformed into art works in the public space, so that they can create spaces of encounter for the city dwellers and be realized as micro-scale urban interventions by the public art through results of the workshop named “Interventions to Urban Space: Encounter Spaces in Traditional/Unique Neighbourhood”. As public spaces are performance spaces of the public art, they have a potential to transform into places where the city dwellers encounter and engage in a dialog, and public interaction occurs at the same time. In this context, if micro-scale urban interventions have art context, public spaces within historical urban context can benefit from conserving the historical space’s identity, enhancing image of the city, finding sustainable solutions to daily life and existing issues of the city.

Keywords:

Public Space, Public Art, Urban Intervention, Amasya,

PDF

___

Akgün Yüksekli, B. (2015). “Mikro Müdahale: Kentsel Problemlere Mimarlık Ölçeğinden Yanıtlar", Balıkesir Kent Sempozyumu 2015 Bildiriler Kitabı, ed. Şener Ceryan, Abdullah Soykan, Balıkesir: Balıkesir Büyükşehir Belediyesi Kent Arşivi Yayınları, No:11, s.321-331.
Bayram, B. (2007). Kamusal Mekân Kalitesinin Yükseltilmesinde Yöntemler ve Kamusal Sanatın Rolü, Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, FBE.
Boynudelik, Z. (2002). “Sokaklarda Sanat”, SANART 5. Uluslararası Sempozyum ve Sanat Etkinlikleri Bildiri Önerisi, 1-3 Mayıs.
Carr, S., Francis, M., Rivling, L. G. ve Stone, A. M., (1992). Public Spaces, Cambridge: Cambridge Univ. Press.
Dönmez, Ş. (2014). “Amaseia Antik Kenti”, Yar İle Gezdiğim Dağlar: Amasya, haz. Özden, F., Ankara: Yapı Kredi Yayınları, s.9-29.
Eren, Ş. G. (2007). Impacts of Privatization on Urban Planning: The Turkish Case (Ankara), METU Department of City and Regional Planning, Unpublished Ph.D. Dissertation, July, Ankara.
Eren, Ş. G. (2009). Ankara’da bir Kamu Arazisinin Özelleştirilmesi Değişen Kentsel Mekânın (Yeniden) Üretim Süreci ve Kentsel Kimlik, Mimarlar Odası Bülteni.
ERSOY, M. (2007). “Kentsel Planlama Kuramlarına Eleştirel Bakışlar”, Kentsel Planlama Kuramları, Ed. M. Ersoy, 279-306. Ankara: İMGE Kitapevi.
Erzen, J. (2015). Üç Habitus - Yeryüzü, Kent, Yapı, İstanbul: YKY Yayınları.
Gökgür, P. (2008). Kentsel Mekânda Kamusal Alanın Yeri, İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
Habermas, J. (1997). Kamusallığın Yapısal Dönüşümü, çev. Sancar, M., Bora, T., İstanbul: İletişim Yayıncılık,
Hein, H. (1996). “What Is Public Art? Time, Place and Meaning”, The Journal of Aesthetics and Art Criticism, Vol 54, No 1 Winter, Wiley, s.1-7.
Jacobs, J. (2011). Büyük Amerikan Şehirlerinin Ölümü ve Yaşamı, İstanbul: Metis Yayınları.
Keskinok, Ç. H. (2012). “Kentlerde Kamusal Mekânların Üretilmesi Sorunu: Bağlamını Yitiren Kentler”, Mimarlık Dergisi, (364).
Keskinok, H. Ç. (1998). “Kentsel Mekânın Üretilmesinde Raslantısallık Sorunu Üzerine,” ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, 18 (1-2): 91-102.
Mccarthy, J. (2006). “Regeneration of Cultural Quarters: Public Art For Place Image of Place Identity?”, Journal of Urban Design, 11:2, Routledge, s.243-262.
Mitchell, W. (1992). Utopia and Critique in Art and Public Sphere, Chicago: The University of Chicago Press.
Mortan, K. Arolat, O.S. (2014). “Amasya’ya Sosyo-Kültürel Bir Bakış”, Yar İle Gezdiğim Dağlar:Amasya, (haz.) Özden, F., İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, s.349-361.
Oktay, D. (2003). “Kamusal Mekânda Sanata Güncel Bir Bakış”, Yapı Mimarlık Kültür Sanat Dergisi, 264, s.105-109.
Ögel, S. (1997). Çevresel Sanat, İstanbul: İTÜ Mimarlık-Mühendislik Fakültesi Yayınları. Özbek, M, (2004). Kamusal Alan, İstanbul: Hil Yayın.
Özer, B. (1986). Kültür, Sanat, Mimarlık, İstanbul: MSGSÜ Yayınları.
Remesar, A., (2001). “Public Art: Towards a theoretical framework Urban Regeneration a Challenge for Public Art”, (haz.) Remesar, A., Publications de la Universitat de Barcelona.
Sheikh, S. (2007). “Kamusal Alanın Yerine Ne mi? Ya da, Parçalardan Oluşan Dünya”, Olasılıklar, Duruşlar, Müzakere, Güncel Sanatta Kamusal Alan Tartışmaları, haz. Tan, P. Boynik, S., İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, s.23-29.
Shiner, L., (2004). Sanatın İcadı: Bir Kültür Tarihi, çev. İsmail Türkmen, İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Şenliyer, N., (1995). “Yaya Mekânlarında Sanat Objelerinin Çevre Yasam Kalitesine Etkisi: Paris’ten bir MİA Örneği”, Mimari ve Kentsel Çevrede Kalite Arayışları Sempozyumu, 5-6-7 Haziran, İstanbul: İTÜ Yayınları, s.133-139.
Tan, P.(2009). ”Mikro Ölçekte Kentsel Mekân: Mimarinin Ötesine Geçmek”, Arredamento, Şubat 2009, s.59-60.
Tan, P. Boynik, S. (2007). Olasılıklar, Duruşlar, Müzakere, Güncel Sanatta Kamusal Alan Tartışmaları, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Tanaç Zeren, M. (2010). Tarihi Çevrede Yeni Ek ve Yeni Yapı Olgusu, , İstanbul: Yalın Yayıncılık.
Tanyeli, U. (2006). “Kamusal Alanda Heykel”, Heykel Sempozyumu, İstanbul Modern, Nisan 25, İstanbul.
Uzer, E. (2013). “Kentsel Akupunktur: Bireysel Taktiklerden Kentsel Stratejilere, Küçük Ölçekli Müdahale”, Mimarlık Dergisi (371).
Görsel Kaynaklar
Görsel 1-2-3-6-7-10-11-15-16-19-20-23-24-25 ve Tablo 1 içerisindeki tüm görseller Doç. Dr. Emel Birer Arşivi’ne aittir.
Görsel 4. Alt Solda. GAD Architecture, Serra Gate, İstanbul, Taksim Meydanı, https://www.gadarchitecture.com/tr/serra-gate, Erişim tarihi: 30.03.2019.
Görsel 5. Alt Sağda. So? Mimarlık, Mediterranean Triangle, Antalya, https://www.soistanbul.com/mediterranean-triangle, Erişim tarihi: 30.03.2019.
Görsel 8. Üst Sağda. So? Mimarlık, Pray For Rain, Karaköy, https://www.soistanbul.com/pray-for-rain, Erişim tarihi: 30.03.2019.
Görsel 9. Alt Solda. Salon Architects, Augmented Structures V1.1, İstiklal Caddesi, İstanbul, https://salonarchitects.com/projects/augmented-structures-v1-1/, Erişim tarihi: 30.03.2019.
Görsel 12. Üst Sağda. Paul Cocksedge Studio, Palette, İstanbul, http://www.paulcocksedgestudio.com/project#/palette/, Erişim tarihi: 30.03.2019.
Görsel 13. Alt Solda. Muralİst Örneği, Yel değirmeni, Kadıköy, http://m-city.org/2014_walls/, Erişim tarihi: 30.03.2019.
Görsel 14. Alt Sağda. Eda Soylu, Duvar Kağıdı, Balat, https://www.edasoylu.com/blank-1, Erişim tarihi: 30.03.2019.
Görsel 17. Alt Solda. So? Mimarlık, Sky Garden, Beşiktaş, https://www.soistanbul.com/sky-garden, Erişim tarihi: 30.03.2019.
Görsel 18. Alt Sağda. Pattu Mimarlık, Katı Olan Her Şey, Karakö, http://www.pattu.net/katiolanhersey/, Erişim tarihi: 30.03.2019.
Görsel 21. Alt Solda. Pattu Mimarlık, Invisible İstanbul İstanbul, http://www.pattu.net/invisible-istanbul-2/, Erişim tarihi: 30.03.2019.
Görsel 22. Alt Sağda. So? Mimarlık, Göğe Bakma Durağı, Karaköy, https://www.soistanbul.com/sky-spotting-stop, Erişim tarihi: 30.03.2019.
Görsel 26. Alt Solda. Salon Architects, Panorama, Beşiktaş, http://salonarchitects.com/projects/panorama/, Erişim tarihi: 30.03.2019.
Görsel 27. Alt Sağ-Üst. Özgül Arslan, Exposure-Maruz, Yoğurtçu Parkı, Kadıköy, http://ozgularslan.com/exposure-maruz/, Erişim tarihi: 30.03.2019.
Görsel 27. Alt Sağ-Alt. Doris Saldeco, Untitled, Karaköy, http://www.sanatblog.com/doris-salcedo-hafiza-duraklari/, Erişim tarihi: 30.03.2019. Teşekkür Amasya Mimarlar Odası kurucu üyesi Yüksek Mimar İ. Hakkı Göztaş’ı saygıyla anıyoruz.