BELİRLENİMCİLİĞE KARŞI ÖZGÜR İRADE: EPIKUROS'UN ÖZGÜR İRADE ÖĞRETİSİNİN ARKA PLANI

Öz Hellenistik dönemin önemli filozoflarından biri olan Epikuros (M.Ö. 431-270) evren tasarımını Demokritos’un atom teorisi üzerine kurar. Öğretiye göre, makro düzeyde gördüğümüz varlıklar sonsuz boşlukta devinen atomların, belirsiz bir zamanda, belirsiz bir yerde ve nadiren meydana getirdikleri sapmaların sonucu olarak oluşmaktadır. Belirlenimcilik ilkesine dayandırdığı bu evren tasarımında herhangi bir dış müdahale söz konusu değildir. Buna karşın filozof, insanın seçim özgürlüğüne sahip olduğuna da inanmaktadır. Bu noktada, belirlenimcilik ilkesinin özgür irade karşısında gücünü zayıflatarak insanoğlunun davranışlarının kendi seçimleri üzerinden ilerlediğinin altını çizer. Peki bu nasıl olmaktadır? Bu makale, fizik öğretisini atom teorisi üzerine kuran Epikuros’un özgür iradeyi belirlenimcilik ilkesiyle nasıl uyumlu hale getirdiğini irdelemektedir.

Anahtar Kelimeler:

Epikuros, Belirlenimcilik, Atom Teorisi, Özgür İrade

PDF

___

Bailey C., ed., The Greek Atomists and Epicurus, (United States of America: Russell&Russell, 1964.

Bobzien S., “Did Epicurus Discover The free Will Problem?”, D. Sedley (ed.), Oxford Studies in Ancient Philosophy Volume XIX, 2000.

Cic. Fat., Cicero, On The Orator Book I, On Fate, Stoic Paradoxes, Divisions of Oratory, Translated by Harris Rackham, Cambridge MA: Harvard University Press, 1992.

Cic. Fin., Cicero, De Finibus Bonorum et Malorum, Translated by Harris Rackham, Cambridge MA: Harvard University Press, 1951.

Laertios, Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri, çev. Candan Şentuna, İstanbul: YKY Yayınları, 2003.

Englert W. E., “Aristotle and Epicurus On Voluntary Action”, PhD diss., University of Stanford, 1981.

Englert W. E., “Epicurus on Swerve and Voluntary Action”, OSAP/8 (1990), 275-91.

Hadot P., İlkçağ Felsefesi Nedir?, (tr.) Munda Cedden, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 2011.

Guissiani C., Studi lucreziani vol. 1. Of Lucreti Cari De Rerum Natura Libri Sex, (Torino) 1869.

Long A. A., Hellenistic Philosophy: Stoics, Epicureans, Sceptics, United States of America: University of California Press, 1986.

Lucr., Lucretius, De Rerum Natura, Translated by W.H.D. Rouse, Cambridge MA: Harvard University Press, 1992.

Mitsis P., Epicurus’ Ethical Theory The Pleasures of Invulnerability, United States of America: Cornell University Press, 1989.

O’Kefee T, “Does Epicurus Need the Swerve as asn Archê of Collisions?”, Phronesis, Vol. 41, No. 3, (1996), s. 305-317.

O’ Keefe T., Epicurus on Freedom, New York: Cambridge University Press, 2005.

Purinton S. J., “Epicurus On ‘Free Volition’ and the Atomic Swerve, Phronesis 44/4 (1999), 253-299.

Sedley D., “Epicurus’ Refutation of Determinism”, M. Gigante (ed), Syzetesis :Studi sull'epicureismo greco e romano offerti a Marcello Gigante, 11-51. Naples, 1983.

Taylor E. T., Epikuros, (tr.) Ceyda Üstünel, Ankara: Fol Yayınları, 2020.