Adil KARADAĞ, Murat TOKAÇ, Abdullah GÜVENLİ, Mustafa SÜNBÜL, Murat GÜNAYDIN, Ahmet SANIÇ

Klinik örneklerden izole edilen tüberküloz basili kompleksinin majör antitüberküloz ilaçlara direnç oranları

Ülkemizde ve tüm dünyada çoklu ilaç dirençli tüberküloz olgularının artışı önemli bir halk sağlığı sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır. Çalışmamızda laboratuvarımızda izole edilen Mycobacterium tuberculosis kompleksi suşlarının major antitüberküloz ilaçlara gösterdikleri direnç oranlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Hastalardan izole edilen 50 M.tuberculosis kompleksi''nin 34'ü balgam, 6'sı idrar, 3"ü torasentezve 7'si diğer klinik materyalden üretilmiştir. Suşların antitüberküloz ilaçlara duyarlılıkları radyometrik proporsiyon metodu ile belirlenmiştir. Duyarlılık testi için streptomisinin 2 ve 6$mu$g/ml, izoniazidin 0.1 ve 0.4 $mu$g/ml, rifampisinin 2 $mu$g/ml, etambutolün 2.5 $mu$g/ml ve pirazinamidin 100 $mu$g/ml'lik konsantrasyonları kullanılmıştır. ' Suşların8'i (6suş0.1 $mu$g/ml, 2suş0.4$mu$g/ml) izoniazide, 2'si rifampisineve2'si streptomisine (2 ve 6 $mu$g/ml) direnç gösterirken, etambutol ve pirazinamide 1 'er dirençli suş tesbit edilmiştir. Bu suşlardan 1 'i izoniazid, rifampisin ve streptomisine, 1 'i izoniazid ve rifampisine, 1 'i izoniazid ve streptomisine, 1 'i izoniazid ve pirazinamide dirençli bulunmuştur. Sonuç olarak 50 tüberküloz basili kompleksinin 9'u (% 18) major antitüberküloz ilaçlara karşı dirençli bulunmuş, bu suşlardan 2 'sinin izoniazid ve rifampisine dirençli olduklarından çoklu ilaç dirençli tüberküloz izolatı oldukları saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Antitüberküler ajanlar, İlaç direnci, Mycobacterium tuberculosis, Tüberküloz

Resistance ratio to major antituberculosis drugs of tuberculosis complex bacilli isolated from clinical samples

The increase of multidrug resistance in tuberculosis appears as an important public health problem both in our country and in the world. The aim of this study is to determine the rate of resistance to major antituberculosis drugs of Mycobacterium tuberculosis complex strains isolated in our laboratories. Out of 50 strains, 34 were isolated from sputum, 6 from urine, 3 from thoracentesis, 7 from other samples. The susceptibility of the strains to antituberculosis drugs were determined by radiometric proportional method. The concentrations of the drugs used were 2 and 6 $mu$g/ml for streptomycin, 0.1 and 0.4 $mu$g/ml for isoniazid, 2 $mu$g/ml for rifampin, 2.5 jtg/ml for ethambutol and 100 $mu$g/mlfor pyrazinamide. Eight strains were found to be resistant to isoniazid (6 strains to 0.1 $mu$g/ml and 2 strains to 0.4 $mu$g/ml), 2 strains to rifampin, 2 strains to streptomycin and 1 strain for each of ethambutol and pyrazinamide. One strain was resistant to isoniazid, rifampin and streptomycin; 1 strain to isoniazid and rifampin; 1 strain to isoniazid and streptomycin; 1 strain to isoniazid and pyrazinamide. As a result, resistance to major antituberculosis drugs was observed in 9 (18%) of the 50 strains and 2 strains were accepted as multidrug resistant due to their resistance to both isoniazid and rifampin.

Keywords:

Antitubercular Agents, Drug Resistance, Mycobacterium tuberculosis, Tuberculosis,

PDF

___

1. Aydın Ö, Özakın C, Gedikoğlu S: 175 Mycobacterium tuberculosis kompleks suşunun Bactec ile saptanan antitüberküloz ilaç duyarlılıkları, II. Ulusal Mikobakteri Sempozyumu, Ankara (1998).
2. Balcı İ, Bayram A, Filiz A: Mycobacterium tuberculosis’te birinci seçenek ilaçlara direnç, İnfeksiyon Derg 1999;13(4):521-5.
3. Busillo C P, Leasonau K D, Sonjana V, Soumakis S, Davidson M, Mullen M P: Multidrug resistant Mycobacterium tuberculosis in patients with human immunodeficiency virus infection, Chest 1992;102:797.
4. Gani O, Zer Y, Balcı İ, Bayram A, Korkmaz G: Mikobakteriyoloji laboratuarında incelenen örneklerin retrospektif olarak değerlendirilmesi, Türk Mikrobiyol Cem Derg 2002;32(3-4):225-9.
5. Inderlied CB, Pfyffer GE: Susceptibility test methods: Mycobacteria, “Murray PR, Baron EJ, Jorgensen JH, Pfaller MA, Yolken RH (eds): Manual of Clinical Microbiology, Vol I, 8th ed” kitabında s.1149-77, ASM Press, Washington (2003).
6. Kısa Ö, Albay A, Baylan O, Doğancı L: Mycobacterium tuberculosis suşlarında antitüberküloz ilaç direnç oranlarının BACTEC 460 TB kültür sistemi ile değerlendirilmesi, Flora 2002;7(3):171-6.
7. Kocabaş A: Akciğer tüberkülozu, “Topçu AW, Söyletir G, Doğanay M (eds): İnfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyolojisi, 2. baskı” kitabında s. 539, Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul (2002).
8. Kocazeybek B: Tüberküloz tanısında BBL-“Mycobacteria-Growth Indicator Tube (MGIT)” Yönteminin “Löwenstein-Jensen” besiyeri ile karşılaştırılması ve izole edilen suşların dört majör ilaca karşı dirençlerinin değerlendirilmesi, Flora 2002;7(2):112-9.
9. Mert A: Erişkinlerde yüzeyel tüberküloz ve lenfadenopati, 21. Yüzyılda Tüberküloz Sempozyumu, Samsun (2003).
10. Otkun M, Akata F, Karabay O, Tabakoğlu E, Tuğrul M, Dündar V: Trakya Üniversitesi Hastanesine 1996 yılı içinde başvuran tüberkülozlu olgularda antitüberküloz ilaçlara direnç sorunu, İnfeksiyon Derg 1997;11(3):191-6.
11. Özakın C, Gedikoğlu S: Tüberküloz tanısında tüberküloz laboratuarının rolü. Tanı ve ilaç duyarlılık testlerinde rutin laboratuvar yöntemlerinin değeri, 21. Yüzyılda Tüberküloz Sempozyumu, Samsun (2003).
12. Özcan M, Özbal Y, Fazlı A, Kılıç H: Kayseri’de tüberküloz kompleksi mikobakterilerin antitüberkülotiklere karşı direnç durumu, 2.Ulusal Mikobakteri Sempozyumu, Ankara (1998).
13. Özcan M, Özbal Y, Şenyüz A: Mikobakterilerde antitüberkülotiklere karşı direnç gelişimi, 4. Ulusal Mikobakteri Sempozyumu, Abant (2002).
14. Öztürkeri H, Emektaş G, Kocabey Ö, Gözüaçık A: İzoniazid, rifampin, streptomisin ve etambutolün tüberküloz basillerine in-vitro etkinlikleri. BACTEC test yöntemi ile alınan sonuçlar, Türk Mikrobiyol Cem Derg 1999;29(1-2):58-60.
15. Saniç A, Günaydın M, Çoban AY, Tokaç MS, Çetin M: A comparison of the E-test and proportion methods for susceptibility testing of Mycobacterium tuberculosis, J Chemother 2000;12(6):491-4.
16. Sürücüoğlu S, Özkütük N, Kurutepe S, Değerli K, Özbakkaloğlu B: Manisa bölgesinde izole edilen tüberküloz basillerinin primer antitüberküloz ilaçlara duyarlılıklarının incelenmesi, 4. Ulusal Mikobakteri Sempozyumu, Abant (2002).
17. Tansel Ö, Yüksel P, Kuloğlu F, Akata F: Mycobacterium tuberculosis suşlarının antitüberküloz ilaçlara direnci: Trakya Üniversitesi Hastanesi’nin iki yıllık sonuçları, İnfeksiyon Derg 2003;17(1):23-6.
18. Uzun M, Kiraz M, Kaya D, Aktan G, Kasımoğlu Ö: Mycobacterium türlerinin antitüberküloz ilaçlara duyarlılıkları, ANKEM Derg 1993;7 (4):273-6.
19. Yaman A, Dündar İH, Aksungur P, Apan TZ: Mycobacterium tuberculosis’in izolasyonunda Bactec sistemi ile Löwenstein-Jensen’in kıyaslanması ve ilaç hassasiyetlerinin Bactec ile değerlendirilmesi, Mikrobiyol Bült 1994;28(3):189-98.
20. Yaylı G, Sözen H, Ağalar C: Isparta yöresinden izole edilen Mycobacterium tuberculosis suşlarının antitüberkülo ilaçlara duyarlılıkları, Türk Mikrobiyol Cem Derg 2003;33:24-30.
21. Yüce A, Yücesoy M, Ercan H, Çeliktepe E, Yuluğ N: Mycobacterium tuberculosis suşlarının antitüberkülo ilaçlara direnç paternleri ve izoniazid direnci ile katalaz aktivitesi arasındaki ilişki, Klimik Derg 1997;10(1):33-5.