Demokrat Parti'nin 1950-54 Dönemi Din Siyaseti

Bu çalışmada, "DP'nin Yükselme Devri" olarak adlandırılan 1950-54 dönemi din siyaseti incelenmektedir. Çalışmanın DP'nin tüm iktidar dönemini değil de, anılan dönemi ele alması, çalışmayı sınırlandırma kaygısından kaynaklanmaktadır. Böylece dar bir dönem ele alınarak, daha derinlemesine inceleme yapılması amaçlanmaktadır. İnceleme konusu olarak anılan dönemin seçilmesinin nedeni, çok partili siyasal yaşamla birlikte Türkiye'de din siyasetinde meydana gelen değişikliği anlama çabasıdır. Bu amaçla önce kısaca çok partili siyasal yaşama geçilmesiyle birlikte CHP'nin din siyasetinde meydana gelen değişikliklere değinilmekte; daha sonra DP'nin din siyaseti ele alınmaktadır. İnceleme yapılırken DP'nin anılan dönemde uygulamaya koyduğu düzenlemeler ayrıntılı bir biçimde irdelenmektedir. Bu özelliğinden dolayı çalışmanın bir vaka incelemesi (case study) olduğu söylenebilir. Sonuç olarak, tek parti dönemi din siyasetinin (militan laiklik), çok partili yaşama geçişle birlikte CHP ile değişmeye başladığı; DP'nin ise söz konusu din siyasetini daha ödüncü bir biçimde sürdürdüğü; ancak özünde CHP'nin din siyasetine bağlı kaldığı söylenebilir.

The Democratic Part's Policy towards Religion Betwwn 1950 and 1954

This study exarnines the policies towards religion in the first four years of the Demoeratic Party's role between 1950 and 1954. This period will be considered both because of methodological reasons to do a detailed studyand because of the importance of the time period as the first years of the multiparty politics inTurkey. The paper attemts to analyze the changes in the parties' policies toward religion after the transition to multiparty politics. First, the policy of the Republican Peeple' s Party towards religion is analyzed in short and then the Demoeratic Party's policyand practices towards religion are studied in detai!. The Democratic Party' s practices in the issue area of religion are taken into account when evaiuating its policy towards religion. The study aims to be a case study. The changes in the one party regime's attitude towards religion had first been initiated by the Republican People's Party after the transition to multiparty politics. The Democratic Party made more concessions in this area however this party essentially remained loyal to the basic tenets of the religious policy of the Republican People's Party.

PDF

___

ANA BRITANNICA (1994), C. 23 (Istanbul: Ana Yayıncılık).
AYDEMIR, Şevket S. (1968), Ikinci Adam (Cilt III) (Istanbul: Remzi Kitabevi).
BABAN, Cihat (1970), Politika Galerisi: Büstler ve Portreler (Istanbul: Remzi Kitabevi).
BERKES, Niyazi (1978), Türkiye'de Çağdaşlaşma (Istanbul: Doğu-Batı Yayınları).
BOLAY, S. HayrilTÜRKÖNE, Mümtaz'er (1995), Din Eğitimi Raporu (Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları).
Cumhuriyet Hak Partisi Yedinci Kurultay Tutanağı (1948) (CHt V) (Ankara).
ÇAVDAR, Tevfik (1983), "Siyasal Partiler/Demokrat Parti," Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi (istanbul: Iletişim Yayınları) (Cilt V): 2060.2075.
DAĞLI, Nuran/AKTÜRK, Belma (1988), Hükümetler ve Programları 1920.1960 (Ankara: TBMM Basımevi).
DELİORMAN, Altan (1978), Tanıdığımız Atsız (İstanbul: Boğaziçi Yayınları).
EDİB, Eşref (1948a), "Onlar İçin Hidayet Kapıları Kapalıdır," Sebilürreşad (Cilt II, Sayı 3): 33-35.
EDiB, Eşref (1948b), "Yirmi Yıl Süren Komünizm Umdeleri," Sebilürreşad (Cilt II, Sayı 17): 264.67.
EDiB, Eşref (1949a), "Demokrat Partinin Din Siyaseti Henüz Tamamıyla Aydınlanmış Değildir," Sebilürreşad (Cilt II, Sayı 27): 26.28.
EDİB, Eşref (1949b) "Günaltay'ın Başbakanlığı ve Akisleri, " Sebilürreşad (Cilt II, Sayı 29): 57-59.
EDiB, Eşref (1950), "Partilerin Din Siyaseti," Sebilürreşad (Cilt IV, Sayı 76): 2-11.
ERGİN, Osman (1977), Türkiye Maarif Tarihi (Cilt II) (İstanbul: Osmanbey Matbaası).
EROĞUL, Cem (1990), Demokrat Parti: Tarihi ve Ideolojisi, (Ankara: Imge Kitabevi).
GÖREN, Zafer (1995), Temel Hak Genel Teorisi (Ankara: Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Döner Sermaye Işletmesi, Yayınları No: 57).
Hükümetler ve Programları (1988), (Ankara: TBMM Yayınları) (Haz.: N. Dağlı.B. Aktürk).
JAESCHKE, Gothard (1972), Yeni Türkiye'de Islamıık (Ankara: Bilgi Yayınevi).
KAPANİ, Münci (1993), Kamu Hürriyetleri (Ankara: Yetkin Yayınları).
KIRÇAK, Çağlar (1989), Meşrutiyetten Günümüze Gericilik, 1876.1950 (Ankara: Bilar).
KIRÇAK, Çağlar (1993), Meşrutiyetten Günümüze Gericilik, 1950.1990 (Ankara: Bilar).
LEWIS, Bernard (1991), Modern Türkiye'nin Doğuşu (Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları) (Çev.:Metin Kıratlı)
NADİ, Nadir (1977), Perde Aralığından (İstanbul: Çağdaş Yayınları).
ÖZEK, Çetin (1968), 100 Soruda Türkiye'de Gerici Akımlar (İstanbul: Gerçek Yayınları).
ÖZEK, Çetin (t.y), Devlet ve Din (İstanbul: Ada Yayınları).
PARMAKSIZOĞLU, İsmet (1966) Türkiye'de Din Eğitimi (Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları).
SEVGEN, Nazmi (1951), Celal Bayar Diyor ki (İstanbul: Tan Matbaası).
SOYSAL,İlhami (1983), "Mezhepler ve Tarikatlar," Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi (İstanbul: İletişim Yayınları) (Cilt V): 1354.1374.
ŞAHINER, Menter (1995), "Fransız Gizli Belgelerinde Menderes Dönemi," Cumhuriyet, 19.24 Kasım.
TANRIÖVER, Hamdullah S. (1947), "Türkiye'de Din Meselesi," Selamet (Cilt III, Sayı 20): 2.4.
TANYOL, Cahit (1969), Laiklik ve İrtica İstanbul: Altın Kitaplar).
TOKER, Metin (1990), Demokrasimizin İsmet Paşalı Yılları: DP'nin Altın Yılları: 1950-1954 (Ankara: Bilgi Yayınevi).
TUNAYA, Tarık Z. (1991), İslamcılık Akımı (Istanbul: Simavi Yayınları).
TUNAYA, Tarık Z. (1995), Türkiye'de Siyasi Partiler 1859.1952 (İstanbul: Arba Yayınları).
TUNÇAY, Mete (1983), "Din Devlet İlişkileri/Laiklik," Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi (İstanbul: İletişim Yayınları) (Cilt III): 570.78.
YALMAN, Ahmet E. (1970) Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerlm (Cilt III) (İstanbul: Yenilik Yayınları).
YAVUZ, Hulusi, (1991), Osmanlı Devleti ve İslamiyet (İstanbul: İz Yayıncılık).
YÜCEKÖK, Ahmet. (1971) 100 Soruda Türkiye'de Din ve Siyaset (İstanbul: Gerçek Yayınları).
Süreli Yayınlar
Akşam, 27 Ocak 1953.
Akşam Postasr, 6 Haziran 1950.
Büyük Doğu, 20 Haziran 1952.
Büyük Doğu, 7 Temmuz 1952.
Büyük Doğu, 2 Ağustos 1952.
Büyük Doğu, 12 Ağustos 1952.
Büyük Doğu, 1 Aralık 1952.
Cumhuriyet, 31 Ekim 1950.
Cumhuriyet, 18 Mart 1951.
Danıştay Kararlan Dergisi, E. No. 952/186, K. No. 53/73, CHt 42: 53-54.
Milliyet, 7 Haziran 1950.
Sebilürreşad (1949), (CHt II, Sayı 48).
Sebilürreşad (1949), (CHt II, Sayı 83).
Sebilürreşad (1951), (CHt IV, Sayı 83).
Sebilürreşad (1952), (CHt V, Sayı 123).
Son Saat, 8 Haziran 1950.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi (1950), (Düstur iX, CHt I).
Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi (1951), (Düstur IX,CHt VII).
Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi (1951), (Düstur IX,CHt IX).
Ulus, 6 Haziran 1950.
Ulus, 6 Haziran 1950.
Vatan, 8 Haziran 1950.
Vatan, 23 Haziran 1952.
Vatan, 24 Kasım 1952.
Vatan, 4 Aralık 1952.
Yeni İstanbul, 27 Ocak 1953.
Zafer, 14-15, 17, 20 Nisan 1950.
Zafer, 5, 14, 17 Haziran 1950.
Zafer, 5 Mayıs 1951.
Zafer, 29, 31 Haziran 1951.
Zafer, 13,20,26 Temmuz 1951.
Zafer, 7, 20 Temmuz 1952.
Zafer, 2, 20, 22-24 Kasım 1952.
Zafer, 5, 10,21-22 Aralık 1952.
Zafer, 21, 25,27, 31 Ocak 1953.
Zafer, 2, 8, 21 Şubat 1953.
Zafer, 5, 9 Mart 1953.
Zafer, 8 Nisan 1953.
Zafer, 5, 16,30 Mayıs 1953.
Zafer, 9 Temmuz 1953.
Zafer, 11-12 Kasım 1953.