Tekfir Söyleminin Dinî ve İdeolojik Boyutları

Başkalarını “küfürle iham etmek” anlamına gelen tekfîr, teolojik, politik ve ideolojik boyutları da olan bir kavramdır. Genellikle bu söylem, bazılarını, dini, siyasi ve hatta ekonomik vs. olmak üzere pek çok alandan dışlamanın bir aracı olarak kullanılagelmiştir. Bu dışlayıcı yaklaşım, etkisini, hegemonyasını, hizip, parti, mezhep, ekol vb. isimler, lakaplar altında sürdürmüştür. Böylece anlıyoruz ki, tekfir geleneği, İslam’ın temel tevhidî düşüncesine aykırı düşmektedir. Aşağıda gelecek olan analizlerde de görüleceği üzere, bir zamanlar, kültürel, siyasal ve ideolojik faktörlerce beslenen söz konusu bu tekfir geleneği, zamanla teolojik ve dogmatik bir hale getirilmiştir

Anahtar Kelimeler:

Tevhid, tekfir, bid’at, necât, fırka Ehl-i Sünnet, Mu’tezile, Râfize

The Discourse of Takfir and its Religious and Ideological Dimensions

Takfir (accusing others of being unbelief) has theological, political and ideological characters and has mainly been used as a means of excluding some people from many areas, political, religious, etc. This exclusive configuration continued its hegemony under the titles of deviation (hizb), party, sect, school, etc. However, when the Qur’an is assessed, this exclusionism will beyond doubt be substituted by inclusionism, a good many examples of which can easily be found when its attitude towards different groups and identities are analyzed. Referring to these identities, Islam summons all as copartners to come to a common denomination and to agree on fundamentals. So we understand that the discource of takfîr is not but contrary to the basic theistic philosophy of Islam. As will be seen from the following analysis, this takfîr tradition had once been fed by cultural, political and ideological factors, but in the course of time they had been formulated into theological and dogmatic doctrines

Keywords:

Tawhid takfir, bid’a, najat, fırqa, Ahl Sunna, Mu’tazila, Rafida,

PDF

___

Abdullâh b. Ahmed b. Hanbel eş-Şeybânî, Kitâbüs-sünne, (neşr. Muhammed b. Saîd b. Sâlim el-Kahtânî), Riyad 1981.
Âcurrî, Ebûbekr Muhammed b. Huseyn, eş-Şerîa, (neşr. Muhammed Hâmid el-Fakî), Beyrut 1983.
Ahmed b. Hanbel, Müsned, Beyrut, ty.
Bağdadî, Ebû Mansûr Abdulkâhir b. Tâhir, el-Fark beynel-fırak, (neşr. Tâhâ Abdurraûf Sa), Kahire, ty.
Dârimî, Sünen, yy., ty.
Ebû Dâvûd, Sünen, Mısır 1950.
Eşarî, Ebûl-Hasan, el-Luma, Mısır 1954.
Eşârî, Ebûl-Hasan Alî b. İsmâîl, el-İbâne, Medine 1975.
Eşarî, Ebul-Hasan, Makâlâtul-islâmiyyîn, (neşr. H. Ritter), Wiesbaden 1980.
Gazâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed, Faysalut-tefrika, Beyrut 1986.
Hanefî, Hasan, Minel-Akîde ilâs-Sevra, Mısır 1988.
Hayyât, el-İntisâr ver-red alâ İbn Râvendî el-Mulhid, (neşr. Muhammed Hicâzî), Kahire 1988.
İbn Fâris, Ebûl-Hüseyin İbn Zekeriyâ,, el-Mekâyîs fil-Luga, (neşr. Şihâbuddîn Ebû Amr), Dârul-Fikr, Beyrut 1994.
Îcî, Abdurrahmân b. Ahmed, , el-Mevâkıf, Kahire, ty.
İmam Yahyâ b. el-Huseyn, Resâilul-adl vet-tevhîd, (neşr. Muhammed Ammâra), Dârul-Hilâl, Kahire 1971.
İsferâyînî, Ebûl-Muzaffer, et-Tabsîr fîd-dîn, (neşr. Yûsuf el-Hût), Beyrut 1983.
Malâtî, Ebûl-Huseyn Muhammed b. Ahmed, et-Tenbîh ver-redd alâ ehlil-ehvâ vel-bida, (neşr. Zâhidul-Kevserî), İstanbul 1939.
Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed es-Semerkandî, Kitâbut-tevhîd, (neşr. Fethullâh Huleyf), İstanbul 1979.
Şehristânî, Ebûl-Feth Muhammed b. Abdilkerîm, el-Milel ven-nihal, (neşr. Ahmed Fehmî Muhammed), Kahire 1948.
Şerafettin Gölcük, Kelam Tarihi, İstanbul 1998.
Şevkânî, İmam Muhammed Alî b. Muhammed, et-Tuhaf fî mezâhibis-selef, (neşr. Seyyid Âsım Alî), Tanta 1979.
Şeybânî, Ebûbekr Amr b. Ebî Âsım ed-Dahhâk, Kitâbus-sunne, Beyrut 1985.
Tabersî, Hüseyin, Nefsur-rahmân, Necef, ty.