Dil öğretimindeki metodoloji ve yaklaşım farklılıkları bakımından İbn Ācurrūm’un el-Muḳaddimetu’lĀcurrūmiyye’si ve Birgivī’nin el-ʿAvāmil’i üzerine bir inceleme

Bu makalede, klasik nahiv kitaplarında dil öğretimi noktasında görülen bazı metodoloji ve yaklaşım farklılıkları ele alınmaktadır. Bu bağlamda İbn Ācurrūm’un (ö.723/1323) elMuḳaddimetu’l-Ācurrūmiyye ve el-Birgivī’nin (ö.981/1573) el-ʿAvāmil adlı eserleri iki örnek olarak belirlenmiştir. Uzun yıllar medreselerde okutulan ve ʿāmil teorisi merkezli olmaları yönüyle benzeşen bu iki eserde iç plan ve anlatım metotları bakımından bazı farklılıklara rastlanmaktadır. Bu farklılıklar daha çok iʿrāb merkezli tasnife sıkı sıkıya bağlılık veya bazı pedagojik kaygılarla daha tematik bir anlayışı tercih etmek şeklinde kendini göstermektedir. Çalışmanın sonunda her iki eserin içerik planlarının tahlillerinin yapılması ve elde edilen bulguların kıyaslanması suretiyle bu farklılıkların ortaya konması hedeflenmektedir

Anahtar Kelimeler:

Nahiv, İʿrāb, el-Ācurrūmiyye, el-ʿAvāmilu’l-Cedīd, Dil Öğretim Metotları

A Comparative Study of Ibn Ājurrūm’s al-Muqaddima al-Ājurrūmiyya and Birgivī’s alʿĀwāmil in Terms of Methodology and Approach Differences in Language Teaching

A Comparative Study of Ibn Ājurrūm’s al-Muqaddima al-Ājurrūmiyya and Birgivī’s alʿĀwāmil in Terms of Methodology and Approach Differences in Language Teaching This article discusses some of the methodological and approach differences in language teaching in classical Arabic grammar books. In this context, Ibn Ājurrūm’s (d.723/1323) alMuqaddima al-Ājurrūmiyya and Birgīvī’s (d.981/1573) al-ʿAwāmil have been identified as two examples. Although these two works, which have been taught in madrasas for many centuries, are based on the theory of governance (ʿāmil theory) they have some differences in internal planning and teaching methods. These differences manifest themselves as a preference for a more thematic understanding due to some pedagogical concerns or as a strict application of the iʿrāb-centered classification. This study aims to reveal these differences by examining the content plans of both works and then comparing the obtained data

Keywords:

Arabic Grammar, Iʿrāb, al-Ājurrūmiyya, al-ʿAwāmil al-Jadīd, Language Teaching Methods,

PDF

___

“Birgivî,” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c.6, ss.191-194. ez-Ziriklī, Ḫayruddīn b. Maḥmūd b. Muḥammed. el-Aʿlām. Beyrut: Dāru’l-ʿİlm li’lMelāyīn, 2002.
Yüksel, Emrullah. “Mehmet Birgivî (929-981/1523-1573),” Atatürk Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi 2 (1977), ss.175-185.
Yūsuf, ʿAbdulmuʾmin Emlāce. “Tedrīsu’l-Luġati’l-ʿArabiyye li-Ġayri’n-Nāṭıḳīn bih,” yayınlanmamış doktora tezi, Pencap Üniversitesi Arap Dili Bölümü, Lahor, 1991.
Şemseddīn Sāmī. Ḳāmūsu’l-Aʿlām. İstanbul: Mihrān Maṭbaʿası, 1307.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilatı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1988.
el-ʿUṣaylī, ʿAbdulʿazīz b. İbrāhīm. Ṭarāʾiḳu Tedrīsi’l-Luġati’l-ʿArabiyye li’nNāṭıḳīn bi-Luġāt Uḫrā. Riyad: Cāmiʿatu’l-İmām Muhammed b. Suʿūd, 2002.
es-Suyūṭī, Celāluddīn ʿAbdurraḥmān b. Ebī Bekr. Buġyetu’l-Vuʿāt fī Ṭabaḳāti’lLuġaviyyīn ve’n-Nuḥāt. Tah. Muḥammed Ebū’l-Faḍl İbrāhīm. Ṣaydā: elMektebetu’l-ʿAṣriyye, tsz.
Saçaḳlızāde, Muḥammed b. Ebī Bekr el-Marʿaşī. Tertîbü’l-Ulûm. Terc. Zekeriya Pak ve M. Akif Özdoğan. Kahramanmaraş: Ukde Kitaplığı, 2009.
el-Mekkūdī, Ebū Zeyd ʿAbdurraḥmān b. ʿAlī b. Ṣāliḥ el-Fāsī. Şerḥu Metni’lĀcurrūmiyye. Tah. Aḥmed b. İbrāhīm b. ʿAbdilmevlā el-Muġnī. Kahire: elMektebetu’l-İslāmiyye, 2005.
Medkūr, ʿAlī Aḥmed. Tedrīsu Funūni’l-Luġati’l-ʿArabiyye. Kahire: Dāru’l-Fikri’lʿArabī, 2006.
Maḫlūf, Muḥammed b. Muḥammed b. ʿUmer b. Sālim. Şecerātu’n-Nūri’z-Zekiyye fī Ṭabaḳāti’l-Mālikiyye. Beyrut: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 2003.
Kınar, Kadir. “Arap Gramerinde Âmil Teorisi,” Bilimname 11:2 (2006), ss.157-179.
Kılıç, Hulusi. “İbn Ācurrūm,” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c.19, ss.295-296.
Kennūn, ʿAbdullāh. Ẕikrayātu Meşāhīri Ricāli’l-Maġrib fī’l-ʿİlm ve’l-Edeb ve’sSiyāse. Beyrut: Dāru İbn Ḥazm, 2010.
Keḥḥāle, ʿUmer Riḍā. Muʿcemu’l-Muʾellifīn. Beyrut: Dāru İḥyāʾi’t-Turās̱i’l-ʿArabī, tsz.
Kātib Çelebi. Keşfu’ẓ-Ẓunūn ʿan Esāmī’l-Kutub ve’l-Funūn. Tah. Şerefettin Yaltkaya ve Kilisli Rifat Bilge. Beyrut: Dāru İhyāʾi’t-Turās̱i’l-ʿArabī, tsz.
İsmāʿīl Pāşā el-Baġdādī. Hediyyetu’l-ʿĀrifīn Esmāʾu’l-Muʾellifīn ve Ās̱āru’lMuṣannifīn. Tah. Kilisli Rifat Bilge, İbnülemin Mahmud Kemal İnal ve Avni Aktuç. İstanbul: Vekāletu’l-Meʿārif, 1951-1955.
İbn Cinnī, Ebū’l-Fetḥ ʿUsmān. el-Ḫaṣāʾiṣ. Tah. Muḥammed ʿAlī en-Neccār. Kahire: Dāru’l-Kutubi’l-Mıṣriyye, tsz.
İbn Ācurrūm, Ebū ʿAbdillāh Muḥammed b. Muḥammed b. Dāvūd eṣ-Ṣanhācī. Metnu’l-Ācurrūmiyye ve yelīhi ed-Durratu’l-Yetīme. Kahire: Maṭbaʿatu Muṣṭafā el-Bābī el-Ḥalebī, 1948.
Hazer, Dursun. “Osmanlı Medreselerinde Arapça Öğretimi ve Okutulan Ders Kitapları,” Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi 1 (2002), ss.274- 293.
el-Hamd, Gânim Kadûrî [el-Ḥamad, Ġānim Ḳaddūrī]. “Nahiv Eserlerinin Te’lîfinde Takip Edilen Yöntemler,” terc. Ali Bulut, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 8:1 (2008), ss.375-387.
Gündüzöz, Soner. “Arapça Öğretiminde Başvurulacak Bazı Yöntem ve Teknikler: Pedagojik Bir Değerlendirme,” On Dokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 29 (2010), ss.35-53.
Düzenli, Yaşar. “Balıkesir’li Bir Osmanlı Aydını: İmam Birgivî,” Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 3:4 (2000), ss.228-247.
Durmuş, İsmail. “Nahiv,” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c.32, ss.300- 306.
Çelebi, Muharrem. “Muhtasar Nahiv Kitaplarına Bir Bakış,” Dokuz Eylül İlahiyat Fakültesi Dergisi 5 (1989), ss.1-31.
Civelek, Yakup. “Türkiyede Arapça Öğretimine Dair Bazı Teklifler: Riyad Arap Dil Enstitüsü Örneği,” Yüzüncü Yıl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (1998), ss.225-283.
Bulut, Ali. “İbn Madâ’nın Arap Dilindeki Âmil Nazariyesine Yönelik Eleştirileri,” Nüsha 6:23 (2006), ss.61-74.
el-Birgivī, Meḥmed b Pīr ʿAlī. “ʿAvāmil,” Nahiv Cümlesi (İstanbul: Aḥmed Kāmil Maṭbaʿası, 1330) içinde, ss.92-100.
Baytar, Yaşar Seracettin. “Belli Başlı Dil Öğretim Metotları ve Bunların Arap Dili Öğretimi Açısından Eleştirel Değerlendirmesi,” EKEV Akademi Dergisi 20:67 (2016), ss.315-337.
Arslan, Ahmet Turan. İmâm Birgivî ve Arapça Tedrisatındaki Yeri. İstanbul: Seha Yayınları, 1992.
ʿAlī b. Bālī. el-ʿİḳdu’l Manẓūm fī Ẕikri Efāḍili’r-Rūm (eş-Şeḳāʾiḳu’n-Nuʿmāniyye ile birlikte). Beyrut: Dāru’l-Kitābi’l-ʿArabī, 1975.