TÜRKİYE’DE YAŞAYAN ULUSLARARASI KORUMA VE GEÇİCİ KORUMA STATÜSÜNDEKİ YABANCILARIN ÇALIŞMA İZNİ, İŞ SÖZLEŞMELERİ, DİPLOMA DENKLİK VE MESLEK İCRASINA İLİŞKİN DURUMLARININ HUKUKİ AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Türkiye’de yaşayan yabancı uyruklu kişiler farklı statüler altında, farklı mevzuat ve yasal prosedürlere tabi olarak istihdama dahil olmaktadır. Çalışmamızın konusunu teşkil eden uluslararası koruma statüsü ile geçici koruma statüsü sahibi olan yabancılar, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu uyarınca ülkemizde çalışma hakkına sahip kılınmıştır. Dolayısıyla uluslararası koruma statüsü sahibi olarak mülteci, şartlı mülteci ve ikincil koruma sahibi yabancılar ile başta Suriye olmak üzere ülkemize kitlesel göç ile gelen yabancılar koşulları sağlamaları durumunda geçici koruma statüsü ile istihdam edilebilmektedir. Diğer taraftan, yabancıların ülkemizde çalışabilmeleri, kanunlarda belirtilen istisnai haller dışında çalışma izni alma şartına bağlanmış olup, yabancıların çalışma izinlerine ilişkin düzenlemeler ise 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu çalışmada uluslararası koruma ve geçici koruma statüsünde bulunan yabancıların çalışma izinleri, iş sözleşmelerinin bağıtlanması, diploma denklik işlemlerine ilişkin yasal prosedürler ve meslek icrasına yönelik düzenlemeler, başta anayasal düzeyde olmak üzere ilgili kanunlar, yönetmelikler ve sair mevzuat çerçevesinde incelenecektir. Yabancıların ülkemizde farklı statüler ile ikamet etmeleri ve farklı mevzuatlara göre istihdam edilmeleri nedeniyle yeknesak bir yasal süreç söz konusu olamamaktadır. Bu bağlamda, çalışmada, birbirleriyle yakından ilişkili ve kimi zaman birbirine ön koşul olarak sunulan bu konulara ilişkin uluslararası ve ulusal mevzuat bütüncül bir yaklaşımla ele alınarak tahlil edilecek ve ulusal düzenlemelerimiz hakkında birtakım önerilere yer verilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Uluslararası koruma, Geçici koruma, Çalışma izni, İş sözleşmesi, Diploma denklik, Meslek icrası, Niteliklerin tanınması

Legal Assestment of Situations of Foreigners Residing in Turkey under International Protection and Temporary Protection Status Regarding Work Permit, Job Contracts, Diploma Equivalency and Professional Practice

Foreigners residing in Turkey under various legal statuses can work butare subject to different legislative and legal procedures. This study focuses onforeigners with international protection and temporary protection status,whose right to work is enshrined in Law No. 6458 on Foreigners andInternational Protection. If they meet the specific criteria, as holders ofinternational protection, refugees, conditional refugees and others withsubsidiary protection can work in Turkey. In addition, people who migratedto Turkey en masse, primarily Syrians, can also work in Turkey as holders oftemporary protection status. Excluding exceptional cases specified in the laws,a foreigner’s right to work in Turkey depends on obtaining a work permit. Theregulations regarding work permits for foreigners are specified in Law No.6735 on the International Labour Force. This study examines the work permitprocedures of foreigners who hold international protection and temporaryprotection status. With reference to relevant laws and regulations, it considershow employment contracts are concluded, the legal procedures regardingdiploma equivalence and the regulations for practicing a profession.Foreigners are subject to different legislations because of their varying legalstatuses. Consequently, there is no uniform legal process regarding theiremployment practices. The study analyzes relevant international and nationallegislation, which are closely related and sometimes presented as prerequisitesof each other and concludes with some suggestions.

Keywords:

International protection, Temporary protection, Work permit, Employment contract, Diploma equivalency, Practicing profession, Recognition of qualifications,

PDF

___

Açıkgöz, Ö. (2018) ‘Yükseköğretim Yeterlilikleri Kapsamında Yabancı Üniversitelerden Alınan Diplomaların Denklikleri İçin Uygulanan Kavramsal Çerçeve’ iç Zeliha Koçak Tufan (ed), Yurt Dışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik El Kitabı (Yükseköğretim Kurulu 2018).
Akyiğit, E. Teori ve Uygulama Bakımından Hizmet Akdinin Kesin Hükümsüzlüğü ve İptal Edilebilirliği (Kazancı 1990).
Alp, M. ‘Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun’ (2004) 53(2) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 33-59.
Altuğ, B. C. ‘Yabancılar ve İş Hukuku’ (1967) (7-10) Adalet Dergisi, 731-744.
Ayan, H. A. ‘Türk İş Hukukunda Yabancıların Çalıştırılması’ (2018) Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi Konya.
Aybay, R. İnsan Hakları Hukuku (2 Baskı, İstanbul Bilgi Üniversitesi 2015).
Başbuğ, Ş. ‘Geçici Koruma Kapsamındaki Yabancıların Karşılaştıkları Çalışma Sorununa İlişkin Bir İnceleme’ (2017) (6) İş ve Hayat Dergisi, 137-154.
Canbolat, T. ‘Mevzuatta Öngörülen Bazı İş Sözleşmesi Türlerinin 4857 Sayılı İş Kanununun Belirli Süreli İş Sözleşmesine İlişkin Esasları Yönünden Değerlendirilmesi’ (2007) (13) Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, 187-219.
Caniklioğlu, N. ‘Türk Borçlar Kanununun Hizmet Sözleşmesinin Kurulmasına Tarafların Hak ve Borçlarına İlişkin Hükümlerinin Genel Bir Değerlendirmesi’ Çalışma Hayatı Bakımından Yeni Borçlar Kanunu ve Ticaret Kanunu Semineri (TİSK 2011), 78-109.
Cengiz Urhanoğlu, İ. ‘Türk Hukukunda Yabancıların İş Sözleşmesi Ehliyeti’, (2008) 19 (4) Çalışma ve Toplum Dergisi, 187-211.
Çelik, N. B. ‘Türk Hukukunda Uluslararası Koruma Başvurusunda Bulunan veya Uluslararası Korumadan Yararlanan Yabancıların Hak ve Yükümlülükleri’ (2015)I (Özel Sayı) İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 67-148.
Çelik, N. Caniklioğlu, N. ve Canbolat, T. İş Hukuku Dersleri, (33. Bası, Beta 2020).
Çelikel, A. ve Öztekin Gelgel, G. Yabancılar Hukuku (23. Bası, Beta 2017).
Çörtoğlu Koca, S. ve Kavşat, F. C. ‘Geçici Koruma Yönetmeliği Uyarınca Geçici Koruma Kararının Kapsamı, Alınması ve Sona Ermesi’ (2015) 1(1) Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 329-366.
Dizman, A. O. ‘Geçici Koruma Politikası ve Türkiye’ye Sığınan Suriyeliler, TEPAV Değerlendirme Notu’ (2012) Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı http://www.tepav.org.tr/upload/files/1346221434-0.Gecici_Koruma_Politikasi_ve_Turkiye_ye_Siginan_Suriyeliler.pdf Erişim Tarihi 4 Aralık 2020.
Doğan, Yenisey. ‘Hizmet Sözleşmesi’ Türk Borçlar Kanunu Sempozyumu, Makaleler- Tebliğler (On İki Levha 2011), 293-336 (Hizmet Sözleşmesi).
Doğan Yenisey, K. Türk Borçlar Kanununun “Genel Hizmet Sözleşmesi”ne İlişkin Hükümleri ve İş Hukuku Açısından Önemi, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Akademik Forumu (Legal 2014), 78-110 (Genel Hizmet Sözleşmesi)
Doğan, V. Türk Yabancılar Hukuku (3. Baskı, Savaş 2018).
Ekşi, N. Yabancılar ve Uluslararası Koruma Hukuku, (5. Baskı, Beta 2018).
Ergin, H. ‘Yabancıların Çalışma ve İkamet İzninin İş Sözleşmesine Etkisi’ (2007) 4 (16) Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, 1357-1402.
Ergin, H. ‘Yabancı İşçinin Çalışma İzni Alamamasının İş Sözleşmesine Etkisi Yargıtay 9. HD.’nin 26.09.2006 Tarihli Kararının İncelenmesi” (2007) 4 Legal YKİ Dergisi 215-244.
Erken, B. ‘Türkiye’de Yabancıların Çalışma İzinlerine İlişkin Kurallar ve Uygulaması’ (2013) (476) Türk İdare Dergisi, 383-414.
Güneş, B. ve Mutlay, F. B. ‘Yeni Borçlar Kanununun Genel Hizmet Sözleşmesine İlişkin Hükümlerinin İş Kanunu ve 818 Sayılı Kanunla Karşılaştırılarak Değerlendirilmesi’ (2011) (3) Çalışma ve Toplum Dergisi, 231-288.
İzmirlioğlu, A. Kavlak, B. ve Güveyi, Ü. ‘Türkiye’de Özel Öğretim Kurumları Bağlamında Yabancıların Girişim, Çalışma ve Sözleşme Özgürlüğüne Dair Kısa Bir İnceleme’ (2019) 14 (150) Terazi Hukuk Dergisi, 284-292.
Kaya, C. Yabancılar ve Uluslararası Koruma Hukukunda Kalıcı Bir Çözüm Olarak Yerel Entegrasyon (On İki Levha 2017).
Keser, H. ‘Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun Tasarısı Işığında Türkiye'de Yabancıların Çalışma Hakkı ve Yabancı Kaçak İşçiliği’, (2003) 7 (2) Kamu-İş Dergisi, 2-48.
Koçak Tufan, Z. ‘Doğrudan Meslek İcrasına İzin Veren Diplomaların Denklik Süreçleri’ iç Zeliha Koçak Tufan (ed), Yurt Dışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik El Kitabı (Yükseköğretim Kurulu 2018).
Laçiner, H. ‘Yabancı Öğretim Elemanının Çalışma İzninin İş Sözleşmesinin Belirli Süreli Yapılmasına Etkisi’, (2006) 20 (6) Çimento İşveren Dergisi, 32-47.
Mollamahmutoğlu, H. Astarlı, M. ve Baysal, U. İş Hukuku (6. Bası, Turhan 2014).
Narmanlıoğlu, Ü. İş Hukuku Ferdi İş İlişkileri I (5. Bası, Beta 2014).
Özdemir, B. ‘Yabancı İşçilerin Türkiye’de Çalışma Hakkı’ (2000)16 (3) TÜHİS, İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 11-20. Poyraz, Y. ‘Suriye Vatandaşlarının Geçici Korunması ve Uluslararası Mülteci Hukuku’ (2012) 20 (2) Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 53-69.
Tiryakioğlu, B. ‘Türk Hukukunda Yabancıların Oturma ve Çalışma Hakkı’, (1997) 46 Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 67-84.
Soyer, P. ‘Türk Borçlar Kanunu Tasarısının “Genel Hizmet Sözleşmesi”ne İlişkin Bazı Hükümleri Üzerine Düşünceler’ Prof. Dr. Devrim Ulucan’a Armağan (Legal 2008), 149-167.
Süzek, S. ‘İş Sözleşmesinin Kurulmasında Hukuka Aykırılık’, İş Hukukunda Güncel Sorunlar (1), Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 28 Mayıs 2011, (2012) 57-98 (Akdin Kurulması)
Süzek, S. İş Hukuku, (19. Baskı, Beta 2020).
Süzek, S. Yeni Türk Borçlar Kanunu Çerçevesinde İş Akdinin Geçersizliği Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi Prof. Dr. Ali Rıza Okur'a Armağan, 123-141 (Akdin Geçersizliği).
Tekinalp, G. Türk Yabancılar Hukuku (8. Baskı, Beta 2003).
Tiritlioğlu Ersoy, H. H. ‘Türkiye’de Mültecilerin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Hakları’ (2019) (2) Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi 435-474.
Tuncay, A. C. ‘Yeni Mevzuat Açısından Yabancıların Çalışma Hakkı’ (2017)14(53) Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, 77-124.
Tunçomağ, K. ve Centel, T. İş Hukukunun Esasları (6. Bası, Beta 2013).
Yıldız, A., Suriye Uyruklu Öğrencilerin Türkiye’de Yükseköğretime Katılımları (Yaşar Üniversitesi 2019).
Yıldız, A. ve Uzgören, E. ‘Limits to Temporary Protection: non-camp Syrian Refugees in İzmir, Turkey’ (2016)16 (2) Southeast European and Black Sea Studies, 195-211.