Yetişkin Görme Engelli Bireylere Günlük Yaşam Becerilerinin Kazandırılmasında Eşzamanlı İpucuyla Öğretimin Etkililiği

Bu araştırmanın amacı, görme engeli olan üç yetişkin bireye kazak katlama, halı süpürme ve bulaşık yıkama becerileninin kazandırılmasında eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiğini, bireylerin kazandıkları becerileri öğretim sona erdikten 7, 14 ve 21 gün sonra da sürdürüp sürdüremediklerini belirlemektir. Araştırma, yaşları 20 ile 33 arasında değişen yetişkin görme engelli üç birey ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada beceriler arası yoklama denemeli çoklu yoklama modeli kullanılmıştır. Araştırma verilerinin toplanabilmesi için öğretmen ve aile görüşme formları, beceri kontrol listeleri, ölçüt bağımlı ölçü araçları, öğretimde ilerlemelerin kaydedileceği kayıt çizelgeleri, uygulama güvenirliği ve sosyal geçerlilik formları hazırlanmış ve kullanılmıştır. Araştırmanın bulguları eşzamanlı ipucuyla öğretimin katılımcıların günlük yaşam becerilerini kazanmasında ve öğretim sona erdikten 7, 14 ve 21 gün sonra kazandıkları günlük yaşam becerilerini sürdürmelerinde etkili olduğunu göstermektedir. Çalışmanın sonunda uygulanan sosyal geçerlilik formlarında uygulayıcıların ve ailelerin formda belirtilen sorulara dair olumlu görüş bildirdikleri görülmüştür.

Effectiveness of Simultaneous Promting Procedure in Teaching Skills to Visually Impaired Adults in Their Daily Lives

The aim of this study was to determine whether teaching with simultaneous prompting procedure was effective in getting 3 visually impaired young adults acquire skills of folding sweater, sweeping carpet and dishwashing, and whether individuals retained their skills after 7, 14 and 21 days from the instruction. According to the findings, it was observed that teaching with simultaneous prompting procedure was effective in getting the participants gain their daily lives skills and helping the subjects retain their skills after 7, 14 and 21 days after the instruction. According to these findings, it seems that the teaching with simultaneous prompting procedure is effective in helping the subjects gain and maintain the daily living skills. In addition, the social validity findings of the research showed that mothers and partners of the visually impaired young adults had positive views towards teaching daily living skills with simultaneous prompting procedure.

PDF

___

Amini, R., Haghani, H., & Masoumi, M. (2010). Quality of life in the Iranian Blind War Survivors in 2007: A cross-sectional study. BMC International Health And Human Rights, 10(1), 21-30.
Amini, R., Sahaf, R., Kaldi, A., Haghani, H., Davatgaran, K., Masoumi, M., & Rassafiani, M. (2013). Activities of daily living independence in Iranian blind war survivors: A cross sectional study, 2008. Geriatrics & Gerontology International, 13(3), 741-750.
Arı, A., Deniz, L., & Düzkantar, A. (2010). Özel gereksinimli bir öğrenciye toplama ve çıkarma işlem süreçlerinin öğretiminde eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği [The effectiveness of simultaneous prompting procedure on teaching addition and subtraction operations to a mentally handicapped child]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi [Abant İzzet Baysal University Journal of Education Faculty], 30(1), 59-69.
Aslan, T. (2009). Zihin engelli bireylere elektrikli çim biçme makinesiyle çim biçme becerisi öğretiminde eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği [The efficacy of teaching with simultaneous prompting in teaching of the skill of mowing with electrical mower to individuals with mental retarde] (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) [Unpublished master’s thesis]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü [Abant İzzet Baysal University Institute of Social Sciences], Bolu.
Aslan, C. (2015). Okul öncesi dönemdeki az gören çocuğun izleme becerilerinin gelişiminde işlevsel görme aktivite programının (İGAP İzleme) etkisi: Bir örnek olay çalışması [Impact of Functional Vision Activity Program (İGAP trackı̇ng) on the tracking skills of children with low vision in the pre-school period: A case study] (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) [Unpublished master’s thesis]. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü [Gazi University Institute of Social Sciences], Ankara.
Aslan, C., Özdemir, S., Demiryürek, P., & Çotuk, H. (2015). Görme yetersizliğinden etkilenen ve normal gelişim gösteren çocukların oyun çeşitlilik ve karmaşıklık düzeylerinin incelenmesi [Examining play diversity and play complexity of typically developing children and children with visual ımpairments]. International Journal of Early Childhood Special Education (INT-JECSE), 7(2), 212-237.
Aslan, C., & Çakmak, S. (2016). İşlevsel görme aktivite programı ile az gören çocuğun izleme becerilerinin geliştirilmesi [Improving tracking skills of child with low vision with functional vision activity program]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi [Ankara University Faculty of Educational Sciences Journal of Special Education], 17(1), 59-74.
Ayres, K., & Cihak, D. (2010). Computer-and video-based instruction of food-preparation skills: Acquisition, generalization, and maintenance. Intellectual and Developmental Disabilities, 48(3), 195-208.
Barnes, W. S. (2016). Effect of simultaneous prompting delivered by peers in the general education setting (Master’s Thesis). University of Kentucky, Lexington, Kentucky.
Birkan, B. (2005). Using simultaneous prompting for teaching various discrete tasks to students with mental retardation. Education and Training in Developmental Disabilities, 40(1), 68-79.
Brown, R. L., & Barrett, A. E. (2011). Visual impairment and quality of life among older adults: An examination of explanations for the relationship. The Journals of Gerontology Series B: Psychological Sciences and Social Sciences, 66(3), 364-373.
Cavkaytar, A. (1999). Zihin engellilere özbakım ve ev içi becerilerinin öğretiminde bir aile eğitimi programının etkililiği [The effectiveness of a family education program in the teaching of self-care and in-home skills to mental retardation] (Yayınlanmamış doktora tezi) [Unpublished doctoral thesis]. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü [Anadolu University Institute of Social Sciences], Eskişehir.
Cihak, D., Fahrenkrog, C., Ayres, K. M., & Smith, C. (2010). The use of video modeling via a video iPod and a system of least prompts to improve transitional behaviors for students with autism spectrum disorders in the general education classroom. Journal of Positive Behavior Interventions, 12(2), 103-115.
Cimarolli, V. R., Boerner, K., & Shu-wen, W. (2006). Life goals in vision rehabilitation Are they addressed and how? Journal of Visual Impairment & Blindness, 11(4), 265-287.
Cmar, J. L. (2015). Orientation and mobility skills and outcome xpectations as predictors of employment for young adults with visual impairments. Journal of Visual Impairment & Blindness, 109(2), 95-106.
Collins, B. C., Terrell, M., & Test, D. W. (2017). Using a simultaneous prompting procedure to embed core content when teaching a potential employment skill. Career Development and Transition for Exceptional Individuals, 40(1), 36-44.
Creech-Galloway, C., Collins, B. C., Knight, V., & Bausch, M. (2013). Using a simultaneous prompting procedure with an iPad to teach the Pythagorean Theorem to adolescents with moderate intellectual disability. Research and Practice for Persons with Severe Disabilities, 38(4), 222-232.
Cullen, J. M., & Alber-Morgan, S. R. (2015). Technology mediated self-prompting of daily living skills for adolescents and adults with disabilities: A review of the literature. Education and Training in Autism and Developmental Disabilities, 50(1), 43-55.
Çakmak, S. (2011). Görme engeli olan bireyler için hazırlanan otobüse binme becerisi öğretim materyalinin etkililiği [Efficacy of teaching materials for the skill of getting on bus developed for visually disabled people]. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi [Hacettepe University Journal of Education Faculty], 41(41), 94-111.
Çalışır-Aslan, Y. (2009). Zihin engelli bireylere kumaş üzerine çizilen desene pul işleme becerisinin öğretiminde eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği [The effectiveness of teaching with simultaneous prompting at the teaching of the spangle processing skill to the design on the fabric of individuals with mental retarded] (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) [Unpublished master’s thesis]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü [Abant İzzet Baysal University Institute of Social Sciences], Bolu.
Çankaya, Ö. (2011). Zihinsel engelli öğrencilere haroşa örgü örme becerisinin öğretiminde eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği [Effectuality of teaching with simultaneous prompting to teach the skill of stockinette stitch to students with mental retarded] (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) [Unpublished master’s thesis]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü [Abant İzzet Baysal University Institute of Social Sciences], Bolu.
Çotuk, H. (2015). Görme yetersizliğinden etkilenmiş çocuklara kardeş öğretimi aracılığıyla sunulan bağımsız hareket becerilerinin eşzamanlı ipucuyla öğretiminin etkililiği [The effectiveness of mobility skills on visually impairment children through sibling teaching] (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) [Unpublished master’s thesis]. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü [Gazi University Institute of Social Sciences], Ankara.
Dere-Çiftçi, H. (2007). Zihinsel engelli çocuklara renk kavramını kazandırmada eşzamanlı ipucuyla öğretimin bireysel ve grup eğitimi üzerindeki etkisi. [Effectiveness of simultaneous clue teaching in the teaching of special needs student collection and extraction processes] (Yayınlanmamış doktora tezi) [Unpublished postgraduate thesis]. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü [Gazi University Institute of Social Sciences], Ankara.
Dere-Çiftçi, H. (2013). The effect of using simultaneous prompting to teach opposite concepts to intellectually disabled children. Journal of Human Sciences, 10(2), 481-502.
Doğan, O. S., & Tekin-Iftar, E. (2002). The effects of simultaneous prompting on teaching receptively identifying occupations from picture cards. Research in Developmental Disabilities, 23(4), 237-252.
Dollar, C. A., Fredrick, L. D., Alberto, P. A., & Luke, J. K. (2012). Using simultaneous prompting to teaching dependent living and leisure skills to adult swith severe intellectual disabilities. Research in Developmental Disabilities, 33(1), 189-195.
Düzkantar, A. (2014). Efficacy of teaching with simultaneous prompting in teaching the environmental sounds to a child with multiple disabilities. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi [Hacettepe University Journal of Education], 29(29-1), 87-98.
Esirgemez Aykut, Ç. (2007). Zihinsel yetersizlikten etkilenmiş öğrencilere günlük yaşam becerilerinin kazandırılmasında sabit bekleme süreli ve ipucunun sistematik olarak geri çekilmesi işlem süreciyle ile yapılan öğretimin etkililiklerinin ve verimliliklerinin karşılaştırılması [Comparison of efficiency and efficiency of ınstruction made with fixed waiting time and the systematic retraction of the cue in the process of making daily life skills for students affected by mental disability] (Yayımlanmamış doktora tezi) [Unpublished postgraduate thesis]. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü [Gazi University Institute of Social Sciences], Ankara.
Fetko, K. S., Schuster, J. W., Harley, D. A., & Collins, B. C. (1999). Using simultaneous prompting to teach a chained vocational task to young adults with severe intellectual disabilities. Education and Training in Mental Retardation and Developmental Disabilities, 34(3) 318-329.
Gökmen, C., Tekinarslan, E., & Çifci-Tekinarslan, İ. (2015). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere bilgisayarda eğitsel CD izleme becerisinin öğretiminde eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği [The effectiveness of simultaneous prompting procedure on teaching the skill of watching instructional cd on the computer to students wıth intellectual disabilities]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi [Abant İzzet Baysal University Journal of Education Faculty], 15(Özel Sayı), 190-217.
Güneş, N. (2012). Annelerin sunduğu eşzamanlı ipucuyla öğretimin gelişimsel yetersizliği olan çocuklarına bağcık bağlama becerisinin öğretimi üzerindeki etkililiği [Mother-delivered home-based instruction using simultaneous prompting for teaching tying shoe laces skills to children with developmental disabilities] (Yüksek lisans tezi) [Master’s thesis]. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü [Anadolu University Institute of Social Sciences], Eskişehir.
Heinrich, S., Collins, B. C., Knight, V., & Spriggs, A. D. (2016). Embedded simultaneous prompting procedure to teach STEM content to high school students with moderate disabilities in an inclusive setting. Education and Training in Autism and Developmental Disabilities, 51(1), 41-54.
Holbrook, E. A., Kang, M., & Morgan, D. W. (2013). Acquiring a stable estimate of physical activity in adults with visual impairment. Adapted Physical Activity Quarterly, 30(1), 59-69.
Karabulut, A., & Yıkmış, A. (2010). Zihin engelli bireylere saat söyleme becerisinin öğretiminde eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi [Abant İzzet Baysal University Journal of Education Faculty], 10(2), 103-114.
Karl, J., Collins, B. C., Hager, K. D., & Ault, M. J. (2013). Teaching core content embedded in a functional activity to students with moderate intellectual disability using a simultaneous prompting procedure. Education and Training in Autism and Developmental Disabilities, 48(3), 363-378.
Karşıyakalı, D. M. (2011). Otistik bir öğrenciye adı söylenen çalgıyı gösterebilme öğretiminde eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği [The efficiency of teaching with simultaneous prompting technique while teaching an autistic student to show the instrument mentioned] (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). [Unpublished master’s thesis]. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü [Marmara University Institute of Social Sciences], İstanbul.
Leblebici, T. (2012). Zihinsel engelli öğrencilere galoş yapma becerisinin öğretiminde eş zamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği [The effectiveness of simultaneous prompting on teaching making overshoe skill to students with mental disabilities] (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) [Unpublished master’s thesis]. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü [Dokuz Eylül University Institute of Social Sciences], İzmir.
Leplège, A., Schemann, J. F., Diakité, B., Touré, O., Ecosse, E., Jaffré, Y., & Dumestre, G. (2006). A new condition specific quality of life measure for the blind and the partially sighted in sub-Saharan Africa, the IOTAQOL: Methodological aspects of the development procedure. Quality of Life Research,15(8), 1373-1382.
Lewis, S., & Iselin A. S. (2002). A comparison of the independet livig skills of primary students with visual impairments and their sighted peers: A pilot study. Journal of Visual Impairment & Blindness, 96(5), 335-344.
Lieberman, L. J. (2016). Visual impairments. Adapted Physical Education and Sport, 6E, 206-235.
Littrell, S. (2013). Using simultaneous prompting with an iPad to teach choice making to adolescents with disabilities (Master’s thesis). University of Kentucky, Lexington, Kentucky.
Maciag, K. G., Schuster, J. W., Collins, B. C., & Cooper, J. T. (2000). Training adults with moderate and severe mental retardation in a vocational skill using a simultaneous prompting procedure. Educationand Training in Mental Retardation and Developmental Disabilities, 35(3), 306-316.
Malcolm, E., Stevelink, S. A. M., & Fear, N. T. (2015). Care pathways for UK and US service personnel who are visually impaired. Journal of the Royal Army Medical Corps, 161(2), 116-120.
Özen, A., Ergenekon, Y., & Ulke-Kurkcuoglu, B. (2017). Effects of using simultaneous prompting and computer-assisted instruction during small group instruction. Journal of Early Intervention, 39(3), 236-252.
Özak, H. (2008). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere okuma becerilerinin öğretiminde bilgisayar aracılığıyla sunulan eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği [The effects of simultaneous prompting presented via computer on the reading skills of children with intellectual disability] (Yayımlanmamış yüksek lisans) [Unpublished master’s thesis]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü [Abant İzzet Baysal University Institute of Social Sciences], Bolu.
Özak, H., & Avcıoğlu, H. (2007). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere okuma becerilerinin öğretiminde bilgisayar aracılığıyla sunulan eş zamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi [Abant İzzet Baysal University Journal of Education Faculty], 3(6),33-50.
Özbey, F. (2005). Zihinsel engelli öğrencilere iş becerilerinin öğretiminde eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği [The Effectiveness of simultaneous prompting procedure on teaching vocational skill to students with mental retardation] (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) [Unpublished master’s thesis]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü [Abant İzzet Baysal University Institute of Social Sciences], Bolu.
Özyürek, M. (1995). Görme yetersizliği olan çocuğu bağımsızlığa hazırlamak için ana baba rehberi [Parental guidance to prepare the child with vision impairment for independence]. Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu.
Parrott, K. A., Schuster, J. W., Collins, B. C., & Gassaway, L. J. (2000). Simultaneous prompting and instructive feedback when teaching chained tasks. Journal of Behavioral Education, 10(1), 3-19.
Santrock, J. W. (2011). Yaşam boyu gelişim [ Life-Span Development ] (13. Baskı) [13rd ed.]. (G. Yüksel.çev/ Trans.) Ankara: Nobel yayıncılık (Orijinal kitabın yayın tarihi 2010) [The publication year of the original book is 2010].
Schuster, J. W., & Griffen, A. K. (1993). Teaching a chained task with a simultaneous prompting procedure. Journal of Behavioral Education, 3(3), 299-315.
Sewell, T. J., Collins, B. C., Hemmeter, M. L., & Schuster, J. W. (1998). Using simultaneous prompting within an activity-based format to teach dressing skills to preschoolers with developmental delays. Journal of Early Intervention, 21(2), 132-145.
Sönmez, N., & Aykut, Ç. (2011). Gelişimsel yetersizliği olan bir çocuğa annesi tarafından bağımsız tuvalet yapma becerisinin eşzamanlı ipucu ile kazandırılması [Using mother delivered simultaneous prompting for teaching independent toileting skills to a child with developmental disability]. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi [International Journal of Human Sciences], 8(2). 1151-1171.
Stevens-Ratchford, R., & Krause, A. (2004). Visually impaired older adults and home-based leisure activities: The effects of person-environment congruence. Journal of Visual Impairment and Blindness, 98(1), 14-27.
Stevelink, S. A. M., Malcolm, E. M., Mason, C., Jenkins, S., Sundin, J., & Fear, N. T. (2014). The prevalence of mental health disorders in (ex-) military personnel with a physical impairment: A systematic review. Occup Environ Med, 72(4), 243-251.
Taptık Şahin, G. (2011). Otizmi olan çocuklara diş fırçalama becerisinin öğretiminde eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği [The effectiveness of teaching with simultaneous prompting at the teaching of the tooth brushing skill to autism children] (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) [Unpublished master’s thesis]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü [Abant İzzet Baysal University Institute of Social Sciences], Bolu.
Tekin-iftar, E., & Kırcaali-İftar, G. (2004). Özel eğitimde yanlışsız öğretim yöntemleri [Errorless teaching procedures in special education]. Ankara: Nobel.
Tekin-Iftar, E., & Kircaali-Iftar, G. (2006). Özel eğitimde yanlışsız öğretim yöntemleri [Errorless teaching procedures in special education]. Ankara: Nobel.
Tekin-İftar, E. (Ed.). (2012). Eğitim ve davranış bilimlerinde tek denekli araştırmalar [Single case researchs in education and behavioral sciences]. Ankara: Türk Psikologlar Dernegi [Turkish Psychologists Association].
Tekin-Iftar, E., Collins, B. C., Spooner, F., & Olcay-Gul, S. (2017). Coaching teachers to use a simultaneous prompting procedure to teach core content to students with autism. Teacher Education and Special Education, 40(3), 225-245.
Topsakal, M. (2004). Zihin özürlü çocuklara oto yıkama becerisinin öğretimine hata düzeltmesi yapılarak gerçekleştirilen eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği [The effectıveness of simultaneous prompting in teaching car washing to children with mental retardation by correcting error] (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) [Unpublished master’s thesis]. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü [Anadolu University Institute of Social Sciences], Eskişehir.
Tümeğ, S., & Sazak-Pınar, E. (2016). Zihin yetersizliği olan öğrencilere madeni paraların öğretiminde zihin yetersizliği olan bir akran tarafından sunulan eş zamanlı ipucuyla öğretim yönteminin etkililiği [The effectiveness of simultaneous prompting teaching procedure on teaching coins to students with ıntellectual disabilities by a peer with ıntellectual disabilities]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi [Ankara University Faculty of Educational Sciences Journal of Special Education], 17(3), 269-297.
Varol, N. (1996). Erken çocukluk dönemindeki görme yetersizliği olan çocukların eğitimi [Education of children with vision in early childhood]. Ankara: Karatepe.
Varol, N. (2011). Beceri öğretimi ve öz bakım becerilerinin kazandırılması [Gaining skills training and self-care skills]. Ankara: Kök.
Vuran, S., & Olcay Gul, S. (2012). On-the-job training of special education staff: Teaching the simultaneous prompting strategies. Educational Sciences: Theory and Practice, 12(3), 2101-2110.
Waugh, R. E., Fredrick, L. D., & Alberto, P. A. (2009). Using simultaneous prompting to teach sounds and blending skills to students with moderate intellectual disabilities. Research in Developmental Disabilities, 30(6), 1435-1447.
Whitfield, S. (2016). Teaching peer tutors to use a simultaneous prompting procedure to teach sales tax computation to secondary students with mild and moderate disabilities (Master’s Thesis, University of Kentucky, Lexington, Kentucky).
Yalçın, I., & Akmanoğlu, N. (2013). Eşzamanlı ipucuyla öğretim yönteminin otistik bir çocuğa İngilizce kelime öğretimi üzerine etkileri: Hedeflenmeyen bilgi öğretimi [Effects of simultaneous prompting procedure ın teaching English words to a child with autism: Instructive feedback]. Akademik Araştırmalar Dergisi, [Journal of Academic Research], 15(58), 117-140.
Yücesoy, Ş. (2002). Zihin özürlü öğrencilere fotokopi çekme becerisinin öğretiminde eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği [The effectiveness of simultaneous clue teaching in the teaching of photocopying skills for mentally handicapped students] (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) [Unpublished master’s thesis]. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü [Anadolu University Institute of Social Sciences], Eskişehir.