Ankara’nın 11 Eylül 1957 Sel Felaketi ve Siyasi Gündemi

Türkiye siyasi tarihinde 1957 yılında yapılan erken genel seçim çok önemli bir dönüm noktasıdır. Seçim kanununun değiştirilerek erken seçim kararının alındığı 11 Eylül gününde Ankara şehri, tarihinin en büyük doğal afetine şahit olmuştur. Hatip Çayı vadisinde Elmadağ'dan Lalahan'a ve vadi boyunca Hasanoğlan, Kayaş ve Ankara'ya doğru ilerleyen sel suları Üreğil, Mamak, Saimekadın, Gülveren, Demirlibahçe, Bent Deresi, İsmetpaşa Mahallesi, Atıfbey, Dışkapı, Kazıkiçi Bostanları ve Akköprü semtlerini su altında bırakmıştır. Çok sayıda insanın hayatını kaybettiği ve çok büyük maddi zararın oluştuğu felaket sonrasında Ankara'nın doğal dokusuna çok önemli müdahaleler yapılmıştır. Yurtiçinde çok önemli yardım kampanyaları düzenlenmiş ve yurtdışından da destek gönderilmiştir. Selden önce Bent Deresi'nde başlayan istimlak çalışmaları can kaybını azaltsa da, selden sonra dere menfez içine çekilerek bölge insansızlaşmıştır. Felaketzedelere mahalle kurulacağı ve bedelsiz ev dağıtılacağı sözü verilse de, sadece 4 blok apartman yapılmış ve evlerden bedel alınmıştır. Erken seçimde DP'nin Ankara'dan milletvekili çıkaramadığı görülmüş ve seçilmiş belediye başkanı yerine valilerin görevlendirildiği mansup reislik ile Ankara idare edilmeye başlamıştır. Ankara'da yaşanan en büyük felaket olan 11 Eylül 1957 Sel Felaketi; Ankara'nın ve Ankaralıların hafızasından tamamen silinmiştir. Çalışma, Sel Felaketi'nin hatırlanabilmesi için, 1957 yılının 11 Eylül Çarşamba günü Ankara'da ne olduğu, ertesi günlerde yaşananlar ve alınan önlemleri anlatmaya çalışmaktadır.

Ankara’s 9/11: 1957 Flood Disaster and Its Concurrent Political Agenda

Türkiye siyasi tarihinde 1957 yılında yapılan erken genel seçim çok önemli bir dönüm noktasıdır. Seçim kanununun değiştirilerekerken seçim kararının alındığı 11 Eylül gününde Ankara şehri, tarihinin en büyük doğal afetine şahit olmuştur. Hatip Çayı vadisindeElmadağ’dan Lalahan’a ve vadi boyunca Hasanoğlan, Kayaş ve Ankara’ya doğru ilerleyen sel suları Üreğil, Mamak, Saimekadın,Gülveren, Demirlibahçe, Bent Deresi, İsmetpaşa Mahallesi, Atıfbey, Dışkapı, Kazıkiçi Bostanları ve Akköprü semtlerini su altındabırakmıştır. Çok sayıda insanın hayatını kaybettiği ve çok büyük maddi zararın oluştuğu felaket sonrasında Ankara’nın doğaldokusuna çok önemli müdahaleler yapılmıştır. Yurtiçinde çok önemli yardım kampanyaları düzenlenmiş ve yurtdışından da destekgönderilmiştir. Selden önce Bent Deresi’nde başlayan istimlak çalışmaları can kaybını azaltsa da, selden sonra dere menfez içine çekilerekbölge insansızlaşmıştır. Felaketzedelere mahalle kurulacağı ve bedelsiz ev dağıtılacağı sözü verilse de, sadece 4 blok apartman yapılmışve evlerden bedel alınmıştır. Erken seçimde DP’nin Ankara’dan milletvekili çıkaramadığı görülmüş ve seçilmiş belediye başkanı yerinevalilerin görevlendirildiği mansup reislik ile Ankara idare edilmeye başlamıştır. Ankara’da yaşanan en büyük felaket olan 11 Eylül1957 Sel Felaketi; Ankara’nın ve Ankaralıların hafızasından tamamen silinmiştir. Çalışma, Sel Felaketi’nin hatırlanabilmesi için, 1957yılının 11 Eylül Çarşamba günü Ankara’da ne olduğu, ertesi günlerde yaşananlar ve alınan önlemleri anlatmaya çalışmaktadır.

PDF

___

5.5 saat ağaç üzerinde kaldı. (1957, 13 Eylül). Cumhuriyet, s.1.
Ankara dün sel felaketine uğradı. (1957, 12 Eylül). Ulus, s.6
Ankara feci bir gün yaşadı. (1957, 13 Eylül). Yeni Sabah, s.3.
Ankara ve civarında müthiş seller yüzünden binlerce insan öldü. (1957, 12 Eylül). Vatan, s.1.
Ankara ve mülhakatını dün sular istila etti, tahribat korkunç!. (1957, 12 Eylül). Cumhuriyet, s.1.
Ankarada büyük bir matem havası var. (1957, 13 Eylül). Tercüman, s.3.
Ankara’da iki yeni kaza: Yenimahalle ve Güdül. (1957, 2 Eylül). Zafer, s.1.
Ankara’da sel felaketi. (1957, 12 Eylül). Yeni Sabah, s.1.
Ankara’da selden dün yüzlerce kişi öldü. (1957, 12 Eylül). Tercüman, s.1.
Ankara’daki büyük sel felaketi. (1957, 12 Eylül). Hürriyet, s.1.
Ankaradaki felakette maddi zarar 100 milyon. (1957, 13 Eylül). Tercüman, s.1.
Ankara’daki sel felaketinin kurbanları dün 104e yükseldi. (1957, 14 Eylül). Hürriyet, s.5.
Ankara’daki sel’in korkunç bilançosu. (1957, 16 Eylül). Vatan, s.1.
Ankaralılar sükunet bulabildi. (1957, 13 Eylül). Hürriyet, s.5.
ASKİ. (2013). Ankara’da su altyapısı. Ankara: ASKİ Genel Müdürlüğü.
Bakanlar Kurulu Kararları 147/57/10. (1957, 8 Kasım). T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi (BCA), Akara.
Bakanlar Kurulu Kararları 147/60/15. (1957, 30 Kasım). T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi (BCA), Ankara.
Bakanlar Kurulu Kararları Kataloğu 267/31/9. (1957, 9 Kasım). T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi (BCA), Ankara.
Başbakanlık Muamelat ve Umum Müdürlüğü 169/17/15. (1963, 30 Mart). T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi (BCA), Ankara.
Başbakanlık Özel Kalem Müdürlüğü 121/772/7. (15 Eylül 1957). T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi (BCA), Ankara.
Batukan, İ. (1967). Ankara Taşkın Projesi Tatbikatı. Türkiye Mühendislik Haberleri, 145, 7-9.
Bir asılsız şayia. (1957, 13 Eylül). Zafer, s.4.
Bozkurt, O. Ç. (2013). Operation of the water control structures. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Büyük felaket. (1957, 12 Eylül). Ulus, s.1.
Büyük sel felaketi. (1957, 12 Eylül). Milliyet, s.1.
Cengizkan, A. (2002). Modernin saati. Ankara: Mimarlar Derneği.
Cumhuriyetin 50. Yılında Ankara 1973 İl Yıllığı. (1973). Ankara.
Çamurlar arasından cesetler çıkarılıyor. (1957, 15 Eylül). Ulus, s.1.
D.P. Grubu seçim tarihini tesbit etti: 27 Ekim. (1957, 6 Eylül). Akşam, s.1.
Felaket istismarcıları. (1957, 14 Eylül). Ulus, s.5.
Felaketzedelere çok geniş çapta yardımlar başladı. (1957, 15 Eylül). Zafer, s.4.
Felaketzedelerin bütün ihtiyaçları karşılanıyor. (1957, 14 Eylül). Zafer, s.1.
Fuat Köprülü DP’den istifa etti. (1957, 8 Eylül). Akşam, s.1.
Hatip Çayı’nın taşması yılın en korkunç faciasına sebep oldu 800 ölü var. (1957, 12 Eylül). Akşam, s.1.
Hükümetin kudret ve imkanları. (1957, 13 Eylül). Zafer, s.4. İşbirliği “resmen” ilan edildi, fakat iktidar kanun hazırlıyor. (1957, 5 Eylül). Akşam, s.1.
Kaynar, İ. S. (2016). Engürü’den Ankara’ya: 1892-1962 arasında Ankara’nın iktisadi değişimi. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Kerim Yund. (1957, 21 Eylül). Ankara tufanının sebepleri. Vatan, s.6.
Maddi zararın bilançosu henüz belli değil. (1957, 13 Eylül), Ulus, s.1.
Müşterek Kararnameler Kataloğu 255/3/4. (1956, 9 Ocak). T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi (BCA), İstanbul.
Ölü sayısı 130’a yükseldi. (1957, 14 Eylül), Ulus, s.5.
Ölü sayısı artıyor. (1957, 13 Eylül). Hergün, s.3.
Sel 100 milyonluk hasar yaptı. (1957, 13 Eylül). Milliyet, s.5.
Sel afetinin zayiat bilançosu kabarıyor. (1957, 14 Eylül). Akşam, s.4.
Sel baskınında ölenlerin adedi gittikçe artıyor. (1957, 14 Eylül). Cumhuriyet, s.5.
Sel faciası: Azgın su baskınları Ankarayı altüst etti. (1957, 12 Eylül). Hergün, s.1.
Sel felaketi. (1957, 12 Eylül). Hürriyet, s.5.
Sel felaketi. (1957, 13 Eylül). Gece Postası, s.5.
Sel felaketi. (1957, 14 Eylül). Vatan, s.3.
Sel felaketinde ölü sayısı artıyor. (1957, 12 Eylül). Gece Postası. s.1.
Sel felaketinden resimler. (1957, 13 Eylül). Ulus, s.6.
Sel felaketinin bize öğrettikleri. (1957, 14 Eylül). Zafer, s.1.
Sel felaketinin blançosu: 147 kişi öldü, 480 ev yıkıldı. (1957, 13 Eylül). Yeni Sabah, s.1.
Sel felaketinin kurbanları henüz tespit edilemedi. (1957, 14 Eylül). Hergün, s.1.
Sel için. (1957, 19 Eylül). Hürriyet, s.1.
Sel mıntıkası temizleniyor. (1957, 14 Eylül). Milliyet, s.1.
Sel yüzünden dün Ankara’da muazzam bir panik çıktı. (1957, 13 Eylül). Vatan, s.1.
Sel zayiatı kabarıyor. (1957, 14 Eylül). Akşam, s.1.
Selden zarar görenlere yardımlar. (1957, 14 Eylül). Yeni Sabah, s.1.
Selin tahrip ettiği semtlerden görüntüler. (1957, 13 Eylül). Zafer, arka sayfa.
Sellerin yaptığı zarar 100 milyon lirayı buldu. (1957, 13 Eylül). Akşam, s.4.
Seylap büyük zarar yaptı. (1957, 12 Eylül). Zafer, s.3.
Seylap felaketi. (1957, 14 Eylül). Zafer, s.4.
Seylap felaketzedeleri için blok apartmanlar yapılıyor. (1957, 26 Eylül). Zafer, s.1.
Seylap felaketzedelerine mesken temin edilecek. (1957, 18 Eylül). Zafer, s.1.
Seylap kurbanlarının sayısı 86’ya yükseldi. (1957, 13 Eylül). Cumhuriyet, s.1.
Şehrimizde dün vukubulan büyük ve korkunç seylap. (1957, 12 Eylül). Zafer, s.1.
Şenol Cantek, F. (2017). Sel gider, kum kalır. F. Şenol Cantek (Der.). Sanki viran Ankara içinde (ss. 43-106). İstanbul: İletişim.
Şenyapılı, T. (1985). Ankara kentinde gecekondu gelişimi (1923- 1960). Ankara: Kent Koop. Batıkent Konut Üretim Yapı Kooperatifleri Birliği.
Tamur, E. (2012). Suda suretimiz çıkıyor. Ankara: Kebikeç Yayınları.
TBMM. (1957a). 221no’lu Komisyon Raporu. TBMM web sitesinden 1 Mayıs 2017 tarihinde https://www.tbmm. gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d10/c020/ tbmm10020083ss0221.pdf adresinden erişildi.
TBMM. (1957b). Kanunlar ve kararlar. TBMM web sitesinden 1 Mayıs 2017 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/ tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc039/ kanuntbmmc039/kanuntbmmc03907033.pdf adresinden erişildi.
TBMM. (1957c). Takrirler. Zabıt Ceridesi içinde (ss.734-736).
TBMM web sitesinden 1 Ağustos 2017 tarihinde https:// www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d10/ c020/tbmm10020091.pdf adresinden erişildi.
TBMM. (1964). Sorular ve cevaplar. Tutanak Dergisi, 24(3), 295- 297. TBMM web sitesinden 22 Kasım 2017 tarihinde https:// www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/MM__/d01/ c024/mm__01024028.pdf adresinden erişildi.
Yenimahalle ve Güdül kaza teşkilatı faaliyete geçiyor. (1957, 1 Eylül). Zafer, s.1.