1950-2000 Yılları Arasında Ankara’daki Sergi Mekânları ve Galeriler*

Cumhuriyet ideolojisinin temellerinin atıldığı başkent Ankara, modern Türkiye’nin kültürel kimliğinin belirlendiği ve aynı zamanda birçok sanat ve kültür etkinliğinin sistemli bir şekilde yaşantımıza kazandırıldığı kent olmuştur. 1946’da, çok partilidönemle birlikte, sanat ve kültür alanında devlet desteği azalmış, sanat alanı sivil kuruluşlar ve şahıslar aracılığıyla etkinliklerini sürdürmüş, kendine alan açmaya devam etmiştir. 1950 ve 2000 yılları arasında Ankara’da düzenlenen sergi etkinliklerinde kullanılan adresleri belirlemeyi amaçlayan bu çalışmada, çeşitli süreli yayın taramaları, Ankaralı sanatçıların kişisel arşivlerinin incelenmesi ile sanatçılar ve galericilerle yapılan sözlü tarih çalışmalarından faydalanılmıştır. Araştırma kapsamında ulaşılan verilere göre, Ankara’daki sergi mekânları ve galerilerinin incelenen dönemdeki sayısı toplamda 272 adettir. 2000 yılı öncesinde açılmış ve günümüzde faaliyetlerini sürdürenlerin sayısı ise 75’tir. Bunların arasında ise sadece 15’i özel galeri işlevinde olup, diğerleri ise eğitim kurumlarına, bankalara, yabancı kültür merkezlerine, resmî kurumlara, müzelere, büyükelçiliklere, otellere, belediyelerin kültür merkezlerine ve diğer kuruluşlara aittir. 1950’lerden itibaren devlet desteğinin azalması sonucunda, girişimlerin 1970’li yıllarda hız kazanması ve 1980’lerde yaşanan siyasal gelişmeler ve liberal ekonomi politikaları neticesinde galerilerin sayıları artmıştır. Salt biçimde üretimlerin paylaşımına odaklanmaktan ziyade sanat piyasasının oluşumuna katkı sağlayan ve eşlik edilen süreç ise 1990’lı yıllarda belirginlik kazandığı sonucuna varılarak, Ankara kültür ve sanat belleğinde izleri silinen sergi mekânları ve galerilerine yönelik kapsamlı bir hatırlatma yapılmaya çalışılmıştır.

Exhibition Spaces and Galleries in Ankara from 1950 to 2000**

Ankara, the capital city in which the foundations of the republican ideology were laid, has exhibited the cultural identity of the contemporary Turkey through many artistic and other cultural events. Although there was reduced support for arts and culture during the multi-party period in 1946, artistic activities continued through the work of non-governmental organizations and individuals. A number of periodical publications, an analysis of personal archives of Ankara artists, and the study of oral history with gallery exhibitors, are all used in this study to identify the places in which exhibition activities were held between the years of 1950-2000. A total of 272 exhibition spaces and galleries in Ankara are considered in the study. There are 75 exhibition spaces and galleries which opened before 2000 and are still in operation. 15 of these operate as private galleries, while others are under the ownership of educational institutions, banks, foreign cultural centers, official institutions, museums, embassies, hotels, cultural centers of municipalities and other organizations. As a result of the decrease in state support since the 1950s, the number of galleries has increased due to the initiatives gaining momentum in the 1970s, as well as the political developments and liberal economic policies of the 1980s. As artistic support and records of the formation of artistic bodies, rather than the announcing of artistic productions, only began in the 1990s, this study serves as a comprehensive reminder of the exhibition spaces and galleries whose traces have been erased from the cultural and artistic memory of Ankara.

PDF

___

50. yılında Türkiye İş Bankası [ilan]. (1973, Kasım), Ankara Sanat, s.6.
Ahmad, F. (2002). Modern Türkiye’nin kronolojik tarihi. Ankara: Doruk Yayınları.
Akdeniz, H., Büyükişleyen, Z., Erzen, J. N., Kınık, Z. ve Şenyapılı, Ö. (1982). Yeni eğilimler, Vakko ve DYO yarışmaları. Yeni Boyut Plastik Sanatlar Dergisi, 1(1), 25.
Altan, E. (2014). Sanatımızda bir dönemeç: 50’li yıllar. Ankara. İstanbul: Edebi Şeyler.
Ankara sergileri [ilan]. (1965). Sanat ve Sanatçılar, 1(5), s.2.
Ankara’da Sanat [ilan]. (1959, 16-30 Nisan). Yeditepe, s. 15.
Antmen, A. (2005). Türk Sanatında yeni arayışlar: 1960–1980. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Aydın Altay, S. (2021). Erken Cumhuriyet Dönemi kültür ve sanat yaşamında Ankara imgesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Bir sanat merkezinin günlüğü. (2018). Ankara: Çankaya Belediyesi. Ergüven Güzel Sanatlar Galerisi [ilan]. (1965). Sanat ve Sanatçılar, s. 2.
Erzen, J. N. (1993). Sanart ve Ankara. Ankara Dergisi, 2(5), s. 110-111.
Kaynar, M. K. (2020). Türkiye’nin 1970’li yılları. İstanbul: İletişim Yayınları.
Önsal, B. (2006). Emergence of art galleries in Ankara a case study of three pionerring galleries in the 1950s. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Özerdim, S. N. (1961). Ressama sığınak. Yeditepe, 36, s. 5.
Özkan Koç, E. ve Önal, R. Ç. (2021). 1940’lı yıllarda İngiliz Kültür Heyeti’nin Ankara’da açtığı kültürel propaganda sergileri. Ankara Araştırmaları Dergisi, 9(1), 109-151.
Özman, E. M. (2005). Yaşandı mı acaba? K. Giray (Ed.). İstanbul: Mas Matbaacılık A.Ş
Özsezgin, K. (1974). Bir yarışma ve bir serginin Türk resmine getirdikleri. Milliyet Sanat, 107, s. 19.
Özsezgin, K. (1975). Ankara/ yeni sergi mevsimine girerken. Milliyet Sanat, 162, s. 24.
Şumnu, U. ve Uluyurt, B. (2019). Ankara’nın kentsel yaşamına iz bırakmış bir mekân: Vakko Kızılay mağazası. Ankara Araştırmaları Dergisi, 7(1), 175- 195.
Pelvanoğlu, B. (2009). 1980 Sonrası Türkiye’de sanat: dönüşümler. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Sanat Kurumu [ilan]. (2017, 26 Ekim). Başkent, s. 2.
Seyhan, S. (2021). Ankara’da sanat koleksiyonculuğu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Sülün, E. N. (2018). Türkiye’de çağdaş sanat koleksiyonculuğu. Yayımlanmış Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
Turani, A. (1966). Doğuş galerisinin açılışı münasebetiyle düşündüklerimiz. Sanat ve Sanatçılar Aylık Plastik Sanatlar Dergisi, 2(14), s. 10-11.
Uşar, İ. M. (2006). 1990 sonrasında Türkiye’de video sanatı ve kimlik sorunsalı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Üren, E. (1973a). Cumhuriyetimizin 50. yılına yaklaşırken. Ankara Sanat, (90), s. 10.
Üren, E. (1973b). Enstantaneler. Ankara Sanat, 90, s. 14.
Üren, E. (1973c). Enstantaneler. Ankara Sanat, 91, s. 6.
Üstünipek, M. (1998). Cumhuriyet’ten günümüze Türkiye’de sanat yapıtı piyasası. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Yasa Yaman, Z. (2011). Suretin sireti, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sanat Koleksiyonu’ndan bir seçki. İstanbul: Pera Müzesi.
Yılmaz, E. (2019). Modern/çağdaş seramik sanatı: Türkiye’de seramiğin öyküsü. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.