Muhasebe Meslek Mensuplarının Etik Farkındalıklarının Analizi: Elazığ İlinde Bir Araştırma

Etik, her meslekte önemli ve olması gereken bir kuraldır. Ancak muhasebe meslek mensuplarının sorumluluk yelpazesi düşünüldüğünde, etik daha da önemli olmaktadır. Çünkü etik muhasebecinin kararı için bir klavuzdur. Muhasebe mesleğine yönelik etik konular hakkındaki araştırmalar son yıllarda artış göstermiştir. Bu çalışma muhasebe meslek mensuplarının etik yargılara yönelik düşüncelerini ve meslek mensuplarını etik dışı davranışlara yönlendiren sebepleri tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Bu kapsamda çalışma Elazığ’da bulunan muhasebe meslek mensupları açısından değerlendirilmiştir. Veriler meslek mensuplarına anket uygulanarak toplanmıştır. Anket sonuçları spss 22 programında frekans dağılımı, bağımsız t testi ve anova testi ile analize tabi tutulmuştur. Yapılan analizler sonucunda muhasebe meslek mensuplarının yaşı ile mükellef baskısı sonucu etik olmayan davranışlara yönelme eğilimleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Bu baskının genç meslek mensupları üzerinde daha etkili olduğu görülmektedir. 25-45 yaş arası meslek mensupları, 46-55 yaş arası meslek mensuplarına göre mükellef baskısı sonucu etik olmayan davranışlara daha fazla meyilli olmuşlar ve meslek hayatları boyunca mükelleflerinin lehinde veya aleyhinde etik olmayan davranışlarda bulunmuşlardır. Fırat Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik Kurulu tarafından çalışmanın etik kurul izni 14.04.2021 tarihinde 09 sayılı 1 nolu karar ile alınmıştır.

Analysıs Of The Ethıcal Awareness Of Accountıng Members Of Professıon: A Research In Elazıg

Ethics is an important and necessary rule in every profession. However, when considering the range of responsibilities of professional accountants, ethics becomes even more important. Because it is a guide for the ethical accountant's decision.Research on ethical issues for the accounting profession has increased in recent years. This study was carried out in order to determine the thoughts of the accounting members of the profession about ethical judgments and the reasons that lead the members of the profession to unethical behaviors. In this context, the study was evaluated in terms of accounting professionals in Elazig. The data were collected by applying a questionnaire to the acounting members of the profession. The survey results were analyzed with frequency distribution, independent t test and anova test in spss 22 program. As a result of the analyzes made, a significant relationship was found between the age of accounting professionals and their tendency to turn to unethical behaviors as a result of taxpayer pressure. It is seen that this pressure is more effective on young professionals. Occupational members aged between 25 and 45 tended to unethical behaviors more as a result of taxpayer pressure compared to professionals aged between 46 and 55, and acted unethically in favor of or against their taxpayers throughout their professional lives. Ethics committee approval of the study was obtained by Fırat University Social and Human Sciences Ethics Committee with the decision no 09 and number 1 on 14.04.2021.

PDF

___

Ahmad, M. (2015). The impact of ex-auditors’ employment with audit clients on perceptions of auditor independence in Malaysia. Procedia: Social and Behavioral Sciences, 172, 479–486.
Akbaş, F., & Çırpan, H. (2021). Serbest muhasebeci mali müşavir meslek mensuplarının karmaşık etik problemleri. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(1), 79-91.
Akatak, A. (2015). Muhasebe hata ve hilelerinin tespit ve önlenmesinde muhasebe meslek mensuplarının sorumluluğu ve bir araştırma (Yüksek lisans tezi) Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi'nden edinilmiştir. (Tez No. 413882)
Akpınar, T. (2019). Muhasebe mesleğinde etik kurallar, Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi,5(4), 34-39.
Baran, E., & Baskan, T D. (2021). Muhasebe meslek mensuplarının etik dışı davranış sergilemelerinin nedenleri: literatür incelemesi. ÇAKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 470-506.
Blanthorne, C., Kovar, S. E., & Fisher, D. G. (2007). Accounting educators’ opinions about ethics in the curriculum: An extensive view. Issues in Accounting Education, 22(3), 355–390.
Chan, Y.S. & Leung, P. (2006). The effects of accounting students’ ethical reasoning and personal factors on their ethical sensitivity. Managerial Auditing Journal, 21(4), 436-457.
Changmarín, R. (2017). La influencia de la ética y los códigos de conducta empresarial. Librería Editorial, Contabilidad superior: Fundsmentos. 707 -737, ISBN: 978-987-716-064-2
Cohen, J. R., & Martinov-Bennie, N. (2006). The applicability of a contingent factors model to accounting ethics research. Journal of Business Ethics, 68(1), 1–18.
Dikgöz, B., & Erserim, A. (2022). Muhasebede etik kavramına postmodern bir bakış. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 08(02), 123-139.
Ergün, H., & Gül, K. (2005). Muhasebe mesleği etik kuralları ve bu kuralların meslek mensuplarınca algılanışı, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 25, 144 -154.
Fairchild, R., D. Gwilliam & O. Marnet (2019). ‘Audit within the corporate governance paradigm: a cornerstone built on shifting sand?’, British Journal of Management, 30, 90– 105.
Flowerday, S., Blundell, A W., & Solms, V. (2006). Continuous auditing technologies and models: A Discussion, Computer & Security, 25, 325- 331.
Fritzsche, D. J. (2005). Business ethics: A global and managerial perspective (2nd ed.). New York: McGraw-Hill Irwin.
Gül, M. (2021). Muhasebe meslek mensuplarının 2000 – 2019 yılları itibariyle almış oldukları disiplin cezalarının analizi, Journal of Social and Humanities Sciences Research, 8(68), 933-941.
Gür, E. (2018). Muhasebe meslek etiği. Adam Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 371-407.
Hacıhasanoğlu, T. (2013). Sakarya ilinde faaliyet gösteren bağımsız muhasebecilerin meslek etiği algılama düzeylerine ilişkin bir araştırma, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(1), 357-372.
Hayran, O. (2012). Sağlık bilimlerinde araştırma ve istatistik yöntemler, İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.
Hooper, K. & Xu, G. (2012), From legitimacy by character to legitimacy by image: Ethics and accounting practices in New Zealand, Managerial Auditing Journal, 27(8), 754-773.
IFAC. International Ethics Standards Board for Accountants (IESBA). (2015). International ethics standards board for accountants fact sheet. American Accounting Association
Kaya, H. & Durmuş, A. F. (2022). Muhasebe meslek mensuplarının meslek etiği hakkındaki algı ve tutumlarının incelenmesi: trb1 bölgesinde bir araştırma, Hitit Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (1), 184- 210.
Kavanagh, M. & O’Higgins, E. (2019). Professional accountants In Ireland and Northern Ireland ethics research report ethical awareness, challenges, concerns and decision making. Ethics Research Report, 2- 84.
Kılıç, S. (2016). Cronbachs alpha reliability coefficient. Journal of Mood Disorders, 6(1), 47-48.
Kurnaz, E., & Karadoğan, S. N. (2021). Muhasebede Hata ve Hilelerin Meslek Etiği Açısından İncelenmesi: Erzincan İli Örneği. İşletme Akademisi Dergisi, 1(2), 125–142.
Kutlu, H. (2008). Muhasebe meslek mensupları ve çalışanlarının etik ikilemleri: kars ve erzurum illerinde bir araştırma, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 63(2), 143-170.
Köse, E. & Aldemir, M. E. (2018). Muhasebe meslek mensuplarını etik dışı davranmaya yönelten sebepler üzerine bir araştırma: kırıkkale örneği, Uluslararası İşletme, Ekonomi ve Yönetim Perspektifleri Dergisi, 2(1), 35-48.
Legault, G. (1999). Professionalisme et déliberation éthique, Québec: Presses de l’Université du Québec.
Liyanapathirana, N.S. Samkin, G. (2014), Towards an integrated ethical decision making model for the accounting profession, a developing country, https://docplayer.net/18989577-Towards-an- integrated-ethical-decision-making-model-for-the-accounting-profession-a-developing-country- sri-lanka.html
Mabil, N.A. (2019). Investigating effects of accounting ethics on quality of financial reporting of an organization: Case of selected commercial banks in South Sudan. Mediterranean Journal of Social Sciences, 10(1), 117-191
McCumber, J. (2005). Reshaping reason: Toward a new philosophy Indiana University Press, Bloomington, IN.
Nazaruddin, I., Rezki, B. S. & Rahmanda, Y. (2018). Love of money, gender, religiosity: the impact on ethical perceptions of future professional accountants. Business and Economic Horizons, 14(2), 424-436.
Perle, S. (2004). Morality and ethics: An introduction. Dynamic Chiropractic, 22(6), 24-25
Preston, A., Cooper, D., Scarbrough, D., & Chilton, R. (1995). Changes in the code of ethics of the US accounting profession, 1917 and 1988: The continual quest for legitimation. Accounting, Organizations and Society, 20(6), 507–546.
Sakarya, Ş., & Kara, S. (2010). Türkiye’de Muhasebe Meslek Etiğine Yönelik Düzenlemeler ve Meslek Mensupları Tarafından Algılanması Üzerine Bir Alan Araştırması, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(18), 57-72.
Sarı, Özgün, H. & Sarıtaş, H. (2019). Muhasebe mesleğinde etik dışı davranışlara neden olan durumlar: denizli ilinde bir uygulama, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 77-93.
Satria, M. R. (2020). Effect of Auditor’s Experience and Ethics on Audit Quality in Public Accountant Offices in Bandung City. Journal of Economic Empowerment Strategy, 3, 18-24.
Sayım, F., & Usman, Ö. (2016). Etik kavramı ve muhasebe meslek mensuplarında etik algısı-yalova örneği, Maliye Dergisi, 170, 131-146.
Spence, C., & Brivot, M. (2011). No French, no more: Language-based exclusion in North America’s first professional accounting association, 1879–1927. Accounting History Review, 21(2), 163– 184.
Tayman, M.,& Tekşen, Ö. (2019). Muhasebe Denetiminde Karşılaşılan Hata Ve Hileler: Meslek Mensupları Üzerine Bir Araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi, İİBF Dergisi, 24(3), 455-477.
Tenbrunsel, A. E. (2005). ‘ Commentary: bounded ethicality and conflicts of interest’. In D. A. Moore, D. M. Cain, G. Loewenstein and M. H. Bazerman (eds), Conflicts of Interest: Challenges and Solutions in Business, Law, Medicine and Public Policy, pp. 96– 103. Cambridge: Cambridge University Press.
Velasquez, M. G. (2014). Business ethics: Concepts and cases (7th ed.). Pearson.
Yıldız, G. (2011). Muhasebe meslek etiği ve Kayseri il merkezinde bir uygulama. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 36, 155-178.
Yoon, C. (2011). Ethical decision-making in the internet context: development and test of an initial model based on moral philosophy, Computers in Human Behavior, 27(6), 2401-2409.
Yücel, E. (2017). Muhasebe meslek mensuplarının etik dışı davranışlarının vergi ahlakına etkisi, Muhasebe Ve Finansman Dergisi, 73, 229-248.
Weiss, P. (1942). Morality and Ethics. The Journal of Philosophy, 39(14), 381-385. doi:10.2307/2018625