Türkiye’de Kalkınma Planlarının Turizm Politikaları Bağlamında Değerlendirilmesi

Gelişmekte olan ülkeler özelinde turizm; iktisadi ve sosyo-kültürel sahalarda ülkeye değer katan mühim bir sektör olarak kabul görmektedir. Bu bağlamda bu ülkeler, günümüz dünyasında turizm sektöründe elde ettikleri gelirlerinden çok daha fazlasına ulaşmak ve pazar payını artırmak hükümet programları dahil olmak üzere bu sektöre ilişkin politikalar geliştirmektedirler. Ülkemizde ise bu sektörün geliştirilmesi ve güçlendirilmesine yönelik girişimleri 1923-1963 yılları arasını esas alan Planlı Dönem Öncesi ve 1963 yılından sonrasını Planlı Dönem şeklinde iki dönem altında değerlendirebilmek mümkündür. Kuruluş yıllarında Türkiye Cumhuriyeti’nin Lozan Antlaşması sonrasında iç ve dış dinamiklerin gölgesinde aşması gereken siyasi, iktisadi ve sosyal meselelerin yanında 1930’lu yıllarda dünya genelinde yaşanan ekonomik sorunlar, İkinci Dünya Savaşı’nın patlak vermesi gibi durumlar turizmin gelişmesine yönelik yatırım ve harcamaları hedeflenen değerlerin altına bırakmıştır. Türkiye’de planlı ekonomiye geçiş döneminde kalkınma planları içerisinde turizm sektörünün geliştirilmesi maksadıyla hazırlanan turizm politikaları bu sektörün ilerlemesi doğrultusunda mühim uygulamaların da hayata geçirilmesini sağlamıştır. Bu araştırma kapsamında, Planlı Dönem Kalkınma Planlarını esas alan hükümetler ve siyasi partilerin turizm sektörü politikalarının incelenmesi hedeflemektedir. Araştırma dahilinde, kaynak taraması yapılmak üzere ikincil veri kaynakları incelenmiş ve güncel literatür taraması neticesinde bu sektör özelinde gerçekleştirilen hedefler irdelenerek bu sektörün ülke ekonomisine faydaları değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Kalkınma planları, Turizm, Planlı kalkınma, Hükûmet programları

Evaluation of Development Plans in Turkiye in the Context of Tourism Policies

Tourism in developing countries is widely accepted as an important sector that adds value to the country in both economic and socio-cultural fields. In this context, in today’s World, these countries develop policies, including government programs, to increase their market share and generate greater income from the tourism sector. “In our country, the attempts to develop and strengthen this sector can be evaluated under two periods: the Pre-Planned Period (1923-1963) and the Planned Period (after 1963During its establishment years after the Treaty of Lausanne, in addition to the political, economic, and social issues that the Republic of Turkey had to overcome under the shadow of internal and external dynamics, the economic problems experienced by the world in the 1930s, as well as the outbreak of the Second World War, led to investments and expenditures for the development of tourism falling below the targeted values. “During the transition period to a planned economy in Turkey, tourism policies were developed with the aim of promoting the tourism sector in accordance with the development plans. These policies led to the implementation of important practices in line with the progress of the sector. The aim of this research is to examine the tourism sector policies of governments and political parties based on the Planned Term Development Plans.”. “Within the scope of the research, secondary data sources were examined to conduct a literature review. As a result of this review, the targets achieved in this sector were analyzed, and the benefits of this sector to the country's economy were evaluated.

Keywords:

Development plans, Tourism, Planned development, Government programs,

PDF

___

Akdağ, G., Güler, O. ve Çakıcı, A. C. (2019). Turizme Genel Bakış. İçinde A. C. Çakıcı (Editör), Kavramlar ve Örneklerle Genel Turizm, Ankara: Detay Yayıncılık: 1-26.
Bardakoğlu, Övünç. (2022). Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planından On Birinci Kalkınma Planına Türkiye Turizminin İlke ve Politikalarının Değerlendirilmesi (1963-2023), Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 45(Güz): 1007-1026.
Büyükşalvarcı, A., Şapcılar M. C., ve Bayrakçı, S. (2016). Kalkınma Planları Kapsamında Turizm Endüstrisinin Değerlendirilmesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, 11: 186-201.
Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 1/1/1958, FN: 30.1.0.0., KN: 104, DN: 651, SN: 4.
DPT. (1963). Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 1963-1967. TC Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, Ankara.
DPT. (1968). İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 1968-1972. T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, Ankara.
DPT. (1973). Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı 1973-1977. T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, Ankara.
DPT. (1979). Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı 1979-1983. TC Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, Ankara.
DPT. (1985). Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 1985-1989. TC Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, Yayın No: 1974, Ankara.
DPT. (1996). Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 1996-2000. TC Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, Ankara.
DPT. (2000). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 2001-2005. TC Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, Ankara.
DPT. (1986). Planlama ve Türkiye’de Planlı Kalkınma. TC Başbakanlık DPT Yayın ve Temsil Dairesi Başkanlığı Yay., Ankara.
DPT. (1994). Devlet Planlama Teşkilatı Kuruluş ve Görevleri Hakkında 540 Sayılı KHK. Ankara: TC Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı.
Evcin, E. (2017). Basın-Yayın ve Turizm Genel Müdürlüğü Döneminde Turistik Tanıtım ve Propaganda Faaliyetleri, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 32: 95-160.
Evcin, E. (2014). Türkiye Cumhuriyeti’nin İlk Yıllarında Turizm ve Tanıtma Faaliyetleri, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 55 (Güz): 23-82.
Kozak, N., Akoğlan Kozak, M. ve Kozak, M. (2012). Genel Turizm: İlkeler-Kavramlar. Ankara: Detay Yayıncılık.
Kutbay, C. (1982). Kamu Yatırımlarının Kalkınmada Öncelikli Yöreler ve Diğer İller İtibariyle Dağılımı (1963-1981 Dönemi). Ankara: TC Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, Yayın No: DPT: 1380, KÖYB: 28.
Öney, E. (1980). İktisadi Planlama. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yay. No:46.
Polat, S. (2016). Türkiye’nin Turizm Politikalarının Beş Yıllık Kalkınma Planları ve Türkiye Turizm Stratejisi 2023 Kapsamında İncelenmesi (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Resmî Gazete 3/12/1962, Karar No/Sayı 1/11272.
Resmî Gazete 21/8/1967, Karar No/Sayı 3/12679.
Resmî Gazete 27/11/1972, Karar No/Sayı 5/14374.
Resmî Gazete 12/12/1978, Karar No/Sayı 6/16487.
Resmî Gazete 23/7/1984, Karar No/Sayı 8/18467.
Resmî Gazete 6/7/1987, Karar No/Sayı 62/20217.
Resmî Gazete 25/7/1995, Karar No/Sayı 374/22354.
Resmî Gazete 5/7/2000, Karar No/Sayı 697/24100.
Resmî Gazete 1/7/3006, Karar No/Sayı 877/26215.
Resmî Gazete 6/7/2013, Karar No/Sayı 1041/28699.
Resmî Gazete 23/7/2019, Karar No/Sayı 1225/30840.
Saatçi, G. (2019). Turizm Şûraları Protokol Konuşmalarının Kalkınma Planları Kapsamında Değerlendirilmesi, OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11 (18), 2309-2336.
Sağlam, D. (1976). Türkiye Ekonomisi Yapısı ve Temel Sorunları. Ankara: Sanem Kitabevi.
Sanalan, T. (1981). Türk Planlamasının Hedef ve Stratejisi. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı Yayınları. Sertoğlu, M. (1950). Yunanistan’da Turizm Çalışmaları, Av ve Turizm, 1 (2): 17-38.
TC Başbakanlık Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü. (1998). Türkiye Büyük Millet Meclisinin Kuruluşundan Günümüze Hükümetler. Ankara: Başbakanlık Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü Yayınları.
TBMM Zabıt Ceridesi, 20/10/1970, Devre 2, Cilt 22.
Tokgöz, E. (2001). Türkiye’nin İktisadi Gelişme Tarihi (1914-2001). Ankara: İmaj Yayıncılık.
Tokgöz, E. (1992). İktisadi Gelişme Tarihi (1923-1980), İçinde Ç. Aruoba ve C. Alpar (Editörler), Türkiye Ekonomisi Sektörel Gelişmeler (ss. 210-250). Ankara: Türkiye Ekonomi Kurumu.
Tutar, F. ve Demiral, M. (2007). Yerel Ekonomilerin Yerel Aktörleri: Bölgesel Kalkınma Ajansları, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 2 (1): 65-83.
Türk, İ. (1970). İktisadi Planlama Prensipleri. Ankara: Emel Matbaası.
Tüzünkan, D. (2015). Türkiye’de Uygulanan Beş Yıllık Kalkınma Planlarının İstihdam Politikaları Açısından Değerlendirilmesi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (2): 90-117.