Turizm işletmelerinde örgüt kültürü ve liderlik davranışı etkileşimi: Muğla ili'nde bir araştırma

Günümüzde, birçok organizasyon yaşamak ve hayatta kalmak için rasyonel şekilde örgütsel değişime ayak uydurmak durumundadır. Bu ayak uydurma sürecinde organizasyonların sahip oldukları örgüt kültürleri önemli bir yer tutmaktadır. Bu çalışmada da organizasyonlarda örgüt kültürünün varlığı ve bu varlık üzerinde yöneticilerin etkisi olup olmadığı araştırılmak istenmiştir. Çalışmanın temel amacı, çalışanların yaşadıkları örgüt kültürünü ortaya koymak ve var olan örgüt kültürü çerçevesinde yöneticilerin liderlik davranışlarının örgüt kültürü üzerindeki etkisini ortaya çıkarmaktır. Bu temel amaç doğrultusunda, çalışanların yöneticilerinin liderlik davranışlarını nasıl algıladığı ve liderlik davranışları ile örgüt kültürü arasında bir ilişki olup olmadığını ortaya çıkarmak ise çalışmanın alt amaçlarıdır. Araştırma kapsamını Muğla ilinde faaliyet gösteren dört ve beş yıldızlı otel işletmeleri ve havayolu işletmelerinde çalışan işgörenler oluşturmaktadır. Bu işletmelerden anket yoluyla gerekli veriler elde edilmiştir. Elde edilen verilerin analizinde güvenilirlik, frekans, bağımsız t-testi, korelasyon ve çoklu regresyon testleri kullanılmıştır. Çalışma sonucunda örgüt kültürünün büyük çoğunluğunun liderlik davranışları tarafından açıklandığı sonucuna ulaşılmıştır. Dolayısıyla bu durum, liderlik davranışlarının çalışanların örgüt kültürleri üzerinde etkisinin olduğunu ve bu etkinin de olumlu yönde olduğu sonucunu doğurmaktadır.

Interaction between organizational culture and leadership behavior in tourism: A research in the province of Muğla

Today, most of the organizations have to comply with rational organization changes, in order to survive. During this adaptation period, the ultimate importance is the organizational culture itself. Whether leadership has an impact on the existing organizational culture has been researched in this study. The main objective of this study is to discover the organizational culture of the employees and the effects of leadership efforts on organizational culture. With this main objective, the subsequent objectives of the research are to discover how the employees perceive their leaders and what kind of a relationship there is between the organizational culture and the leadership exposed. This research has been achieved with the help of employees from 4 and 5 star hotels and airline agents located in Muğla. Data was gathered by applying a questionnaire to these employees. Tests of the reliability, frequency, independent t-test, correlation and multiple regressions have been used in data analysis process. The results obtained from this analysis have shown that leadership behaviors have characterized the large majority of the organizational culture. As a conclusion, this shows that leadership behaviors impact the organizational culture and this impact generates a positive result.

PDF

___

Agarwal, S., DeCarlo, T. E ve Vyas, B. S. (1999). Leadership Behavior and Organizational Commitment: A Comparative Study of American and Indian Salespersons, Journal of International Business Studies, 30 (4): 727-743.
Altunay, A. (1999). Otel İşletmelerinde Örgüt Kültürü-Falez Otelde Örgüt Kültürü Araştırması (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Baysal, C. A. ve Paksoy, M. (1999). Mesleğe ve Örgüte Bağlılığın Çok Yönlü İncelenmesinde Meyer-Allen Modeli, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 28 (1): 7-15.
Baytok, A. (2006). Hizmet İşletmelerinde Örgüt Kültürünün Oluşturulmasında Liderin Rolü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Berberoğlu, G., Besler, S. ve Tonus, H. Z. (2000). Örgüt Kültürü: Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Örgüt Kültürü Araştırması, Anadolu Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, 14 (1-2): 29-52.
Çavuş, Ş. ve Gürdoğan, A. (2008). Örgüt Kültürü ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi: Beş Yıldızlı Bir Otel İşletmesinde Araştırma, Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1: 18-34.
Çelik, M. (2007). Örgüt Kültürü ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı: Bir Uygulama (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Çetiner, E. (1995). Konaklama İşletmelerinde Yönetim Muhasebesi. Ankara: Tutibay Yayınları.
Daft, L. R. (1995). Organization Theory and Design. ABD: West Yayınları.
Das, H. (1990). Organization Theory with Canadian Applications. Kanada: Gage Educational Pub. Comp.
Dipboye, L. R, Howell, C. W. ve Smith, S. C. (1994). Understanding Industrial and Organizational Psychology, An Integrated Approach. ABD Harcourt Brace Koleji Yayınları.
Drucker, F. P. (1992). Managing for the Future. Londra: Butterworth / Heinemann.
Erdem, R. (2007). Örgüt Kültürü Tipleri ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki: Elazığ İl Merkezindeki Hastaneler Üzerinde Bir Araştırma, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2 (2): 63-79.
Eren, E. (2003). Kültürel Boyutlar Olarak İşletmelerde İçsel Bütünleşme ve Dışsal Odaklanma Düzeylerinin Performansa Etkileri, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 4 (1): 55-70.
Erenler, E. (2001). Örgüt Kültürü ve İş Tatmini İlişkisi (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Francesco, M. A. ve Chen, X. Z. (2000). Cross-Cultural Dıfferences Wıthın A Sıngle Culture: Power Dıstance As A Moderator of The Partıcıpatıon Outcome Relatıonshıp In The Peoples Republic of China. Academy of Management Meeting, http://net2.hkbu.edu.hk/~brc/CCMP200007.
Gayef, A. (2006). Özel Hastanelerde Uygulanan Liderlik Yaklaşımlarının Üst Düzey Yöneticilerin Takım Çalışması ve Örgüt İklimi Algılamaları Üzerindeki Etkisi (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Güçlü, H. (2006). Turizm Sektöründe Durumsal Faktörlerin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisi (Basılmamış Doktora Tezi). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Güçlü, N. Örgüt Kültürü. http://www.manas.kg/pdf/sbdpdf6/Guclu, Erişim tarihi: 14.03.2011.
Gül, H. (2003). Karizmatik Liderlik ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi Üzerine Bir Araştırma (Basılmamış Doktora Tezi). Gebze: Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Güler Bilir, S. (2005). Örgüt Kültürü İçinde Cinsiyet Ayrımcılığı ve Kadınların İşyerinde Karşılaştıkları Mesleki Baskılar: Trakya Bölgesi İmalat Sektöründe Kadın Çalışanlar Üzerine Bir Araştırma (Basılmamış Doktora Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Gürçay, C. İşletmelerde Örgüt Kültürü Faktörlerinin Farklı Boyutlarda Oluşmasında Sektörel Farklılığın Etkisi, http/isguc. org/cgurcay/htm, Erişim tarihi: 15.03.2011.
Gürdoğan, A. (2005). Bodrum Merkezde Bulunan Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Çalışan İşgörenler Üzerinde Örgüt Kültürü ile İş Doyumu Arasındaki İlişki (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Gürdoğan, A. (2010). Turizm Lisans Eğitimi Veren Yüksek Öğretim Kurumu Yöneticilerinin Liderlik Davranışlarının Öğretim Elemanlarının Örgütsel Bağlılığına Etkisi. (Basılmamış Doktora Tezi). Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Hawkins, P. (1997). Organizational Culture: Sailing Between Evangelism and Complexity, Human Relations, 50 (4): 417-440.
Kabacoff, R. I. (1998). Gender Differences in Organizational Leadership 106. Annual Convention of the American Psychological Association in San Francisco, Kaliforniya.
Karahan, A. (2008). Hastanelerde Liderlik ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (1): 145-162.
Karcıoğlu, F. ve Timuroğlu, K. M. (2004). Örgüt Kültürü ve Liderlik, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 18 (1-2): 319-338.
Kılıç, G. (2006). Eğitim Kurumlarında Liderlik Tarzları ve Örgüt Kültürünün Performans Üzerindeki Etkisi (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kostera, M. ve Wicha, M. (1996). The Divided Self of Polish State- owned Enterprises: The Culture of Organizing, Organization Studies, 17 (1): 83-105.
Li, J., Lam, K. ve Qıan, G. (2001). Does Culture Affect Behavior and Performance of Firms? The Case of Joint Ventures in China, Journal of International Business Studies, 32 (1): 115-131.
Mathebula, L.R.M. (2004). Interngovermental Relation Reform in a Newly Emerging South African Policy. İçinde Modelling the Relationship Between Organizational Commitment, Leadership Style, Human Resources Management Practices and Organizational Trust. University of Pretoria (ss. 73-108). Güney Afrika.
Mosley, G. G., Valentine, S. ve Godkin, L. (2002). U.S. Organizations Personnel Management in Mexico, Latin American Business Review, 3 (1): 57 -73.
Murat, G. ve Açıkgöz, B. (2007). Yöneticilerin Örgüt Kültürü Algılamalarına İlişkin Bir Analiz: Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Örneği, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (5): 1-20.
Newman, K. ve Nollen, S. D. (1994). Culture Congruence: The Fit Between Management Practices and National Culture, Journal of International Business Studies, 27 (4): 753-779.
Özdevecioğlu, M. (2002). Kamu ve Özel Sektör Yöneticileri Arasındaki Davranışsal Çalışma Koşulları ve Kişilik Farklılıklarının Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19: 115-134.
Özmutaf, M. N. (2007). Liderliğin Örgüt Kültürü İçinde Değişimsel Boyutta Değerlendirilmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (2): 83-98.
Rock, L. M. ve Berger, A. L. (1991). A State-of-the-Art Guide to Compensation Strategy and Design. ABD: McGraw Hill, Inc.
Rowlinson, M. ve Procter, S. (1999). Organizational Culture and Business History, Organization Studies, 20 (3): 369-396.
Rue, W. L. ve Byars, L. L. (1997). Management Skills and Application. ABD: McGraw Hill Com.
Quinn R. D. ve Cameron K. S. (1999). Diagnosing and Changing Organizational Culture. ABD: Addison-Wesley Yayınları.
Quinn, E. R. ve Rohrbaugh, J. (1983). A Spatial Model of Effectiveness Criteria: Towards a Competing Values Approach to Organizational Analysis, Management Science, 29 (3): 363-377.
Savaş, G. (2006). Örgüt Kültürü ve Kütahya Altın Çini Seramik Sanayi A.Ş. Uygulaması (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Shane, S., Venkataraman, S. ve Macmillan, I. (1995). Cultural Differences in Innovation Championing Strategies, Journal of Management, 21 (5): 931-952.
Sığrı, Ü. (2006). Japonların Kültürel Özellikleri Bağlamında; Yönetsel, Ekonomik ve Sosyal Süreçlerinin Analizi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (9): 29-47.
Sığrı, Ü. (2007). İşgörenlerin Örgütsel Bağlılıklarının Meyer ve Allen Tipolojisiyle Analizi: Kamu ve Özel Sektörde Karşılaştırmalı Bir Araştırma, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (2): 261-278.
Strang, K. D. (2007). Examining Effective Technology Project Leadership Traits And Behaviors, Computers in Human Behavior, 23: 424-462.
Şahal, E. (2005). Akademik Örgütlerde Örgüt Kültürü ve İş Tatmini Arasındaki İlişki: Akdeniz Üniversitesinde Doktora Yapan Araştırma Görevlilerinin Örgüt Kültürüne ve İş Tatminine Yönelik Algı ve Kanaatleri (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Şener, B. (1997). Modern Otel İşletmelerinde Yönetim ve Organizasyon. Ankara: Gazi Kitabevi.
Terzi, A. R. (2000). Örgüt Kültürü. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Tozkoparan, G. ve Susmuş, T. (2001). Üretim ve Hizmet Sektörü İşletmelerinde Örgüt Kültürüne İlişkin Karşılaştırmalı Bir Uygulama, Ege Akademik Bakış, 1 (1): 202-223.
Uysal, G. (2003). Rol Farklılaşmasının İletişime Etkisi ve Johari Modeli, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4 (1): 137-148.
Uzun, D. (2007). Örgüt Kültürünün Bilgi Yönetim Sürecine ve Örgütsel Performansa Etkisi: Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Uygulama (Basılmamış Doktora Tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Veiga, J., Lubatkin, M., Calori, R., Tung, A. ve Very, P. (2000). Measuring Organizational Culture Clashes: A Twonation Post-Hoc Analysis of A Cultural Compatibility Index, Human Relations, 53 (4): 539-558.
Yamane, T. (2001). Temel Örnekleme Yöntemleri. Çev.: Alptekin Esin, M. Akif Bakır, Celal Aydın ve Esen Gürbüzsel, İstanbul: Literatür Yayıncılık.
Yılmaz, A., Özler Ergun, D. ve Mercan, N. (2008). Mobbing ve Örgüt İklimi ile İlişkisine Yönelik Ampirik Bir Araştırma, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (26): 334-357.
Yüksel Engin, Ş. (2006). Kooperatiflerde Örgüt Kültürü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.