Mali İstikrarın Kamusal Niteliği ve Mali Piyasa Başarısızlıkları

Bir ekonomi ancak, istikrar ortamında yüksek etkinlikle çalışabilir. İstikrar, ekonomide kaynakların etkin da- ğılımına olanak sağlayarak sosyal refahın artmasında kritik bir rol oynar. Mali küreselleşme ve özellikle de kısa vadeli sermaye hareketlerinin serbestleşmesi, bir taraftan krizlerin artan sıklıkta yaşanmasına, diğer taraftan da mali istikrarın bir ekonomi için öneminin daha iyi anlaşılmasına yol açmıştır. İstikrar, kamusal malların iki temel özelliği olan tüketimde dışlanamazlık ve rakip olmama özelliklerine sahiptir. Ancak tam da bu nedenle, istikrar için piyasada talep oluşmaz ve istikrarsızlığın ortaya çıkması kolaylaşır. İstikrarsızlığı, bedeli çok ağır sosyal ve ekonomik sonuçlara zemin hazırladığı için, bir “kamusal kötülük” olarak değerlendirmek gerekir. Ekonomide is- tikrar için kritik önem taşıyan mali piyasalarda, ciddi asimetrik bilgi ve bununla bağlantılı olarak ters seçim, ah- lâki tehlike ve çoklu denge problemleri söz konusudur. Mali piyasalarda bilgi asimetrisinin olumsuz etkileri, di- ğer piyasalarda olduğundan daha ağırdır. Bu piyasada aktif varlıklar, gelecekte elde edilecek getiri karşılığında el değiştirirler ve bu süreçte diğer piyasa katılımcılarının nasıl davranacağı kritik önem taşır. İşte bu noktada, ma- li kriz oluşumunu tetikleyen ortak karar alma problemi ortaya çıkmaktadır. Günümüzde krizlerin temel iktisadi göstergeleri sağlam ülkelerde bile ortaya çıkabildiği noktasından hareketle bu çalışma, mali piyasa başarısızlık- larının bir krizin kendi kendini meşrulaştıran bir biçimde gelişmesindeki rolüne odaklanmaktadır.

Public Good Quality of Financial Stability and Financial Market Failures

An economy can only perform effectively, when there is a stable environment. Stability plays a critical role in raising social welfare, providing an environment for effective allocation of resources in an economy. Financial globalization, particularly liberalization of short-term capital flows, has given rise to both crises occurring more often and helping people to understand the importance of financial stability. Stability possesses two basic properties of public goods, non-rivalry and non-excludability in consumption. However, there would not be any demand in the markets for stability exactly for this reason and that makes instability easier to develop. Instability needs to be seen as a “public bad” since it causes heavy social and economic costs. Financial markets are critically important for economic stability, but they suffer serious asymmetric information problems that lead to problems of adverse selection, moral hazard and multiple equilibrium. The negative effects of asymmetric information problems are more intense in financial markets than other markets. Securities, equities and so on are exchanged in this market according to future return expectations and during this process behaviours of other market participants are critically important. Exactly in this point, a collective action problem that may trigger formation of a crisis appears. From the starting point that nowadays crises may strike even economies with strong fundamentals, this study focuses on the role of financial market failures in the process of a crisis development in a self-fulfilling manner.

PDF

___

Akalın, G. (2000). Kamu Ekonomisi. Ankara: Akçağ.
Aktan, C. C. (2005). “Piyasa Başarısızlığının Anatomisi ve Kamu Ekonomisi Rasyoneli.” C. C. Aktan,D. Dileyici ve İ. Y. Vural (Der.). Kamu Ekonomisi ve Kamu Politikaları (ss. 9-36). Ankara:Seçkin.
Aktan, C. C. ve İ. Y. Vural (2004). Globalleşme Fırsat Mı, Tehdit Mi? İstanbul: Zaman Kitap.
Alexander, K., R. Dhumale ve J. Eatwell (2005). Global Governance of Financial Systems: The International Regulation of Systemic Risk. Oxford University Press.
Ataç, B. (2006). Maliye Politikası: Gelişimi, Amaçları, Araçları ve Uygulama Sorunları. Genişletilmiş 7. Baskı. Eskişehir: Etam A.Ş. Matbaa Tesisleri.
Balseven, H. ve M. M. Erdoğdu (2004). “Mali Krizleri Önlemede Sermaye Kontrolleri: Malezya ve Şili Deneyimlerinden Türkiye İçin Dersler.” 2004 Türkiye İktisat Kongresi 5-9 Mayıs 2004/İzmir, 2004 Türkiye İktisat Kongresi: Gelişme Stratejileri ve Makroekonomik Politikalar Tebliğ Metinleri - I (ss. 207-236). Ankara: DPT.
Bhagwati, J. (2004). In Defense of Globalization. New York: Oxford University Press.
BIS (2005). Triennial Central Bank Survey: Foreign Exchange and Derivatives Activity in 2004. Bank for International Settlements. Basel.
Blecker, R. A. (2005). “Financial Globalization, Exchange Rates, and International Trade.”Financialization in the World Economy (Der.) G. Epstein. Northampton: Edward Elgar.
Boratav, K (2003). “Yabancı Sermaye Girişlerinin Ayrıştırılması ve Sıcak Para: Tanımlar, Yöntemler,Bazı Bulgular”, (Der.) A. H. Köse, F. Şenses ve Erinç Yeldan, İktisat Üzerine Yazılar II: İktisadi Kalkınma, Kriz ve İstikrar (Oktar Türel’e Armağan), İstanbul: İletişim Yayınları.
De Soto, H. (2000). The Mystery of Capital: Why Capitalism Triumphs in the West and Fails Everywhere Else. New York: Basic Books.
Doğruel, F. ve S. Doğruel (2006). Bıçak Sırtında Büyüme ve İstikrar: Arjantin, Brezilya, Meksika,İsrail, Türkiye. İstanbul:Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Eatwell, J. ve L. Taylor (2000). Global Finance at Risk: The Case for International Regulation. New York: New Press.
Eichengreen, B. (2004). “Financial Instability.” Paper written on behalf of the Copenhagen Consensus. May.
Eichengreen, B. ve M. Adalet (2005). “Current Account Reversals: Always A Problem?” NBER Working Paper Series. No. 11634 (http://www.nber.org/papers/w11634).
Erdoğdu, M. M. (2004). “South Korean State Capacity from Development to Crisis Management.”K.S. Jomo (Der.). After The Storm: Crises, Recovery And Sustaining Development In Four Asian Economies (ss. 260-302). Singapore: Singapore University Press.
Erdoğdu, M. M.ve H. Balseven (2006). “How Effective is the Tobin Tax in Coping with Financial Volatility.” Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Vol. 6. No. 1. s. 107-128.
Ertürk, K. (2003). “Parasal Kriz Teorileri Üzerine Notlar”. A. H. Köse, F. Şenses ve E. Yeldan (Der.).İktisat Üzerine Yazılar II: İktisadi Kalkınma, Kriz ve İstikrar (Oktar Türel’e Armağan). İstanbul:İletişim Yayınları.
Goldstein, M. (2005). “What Might the Next Emerging-Market Financial Crisis Look Like?” Institute for International Economics Working Paper Series. WP 05-7. Haziran.
Griffith-Jones, S. (2003). “International Financial Stability and Market Efficiency as a Global Public Good” I. Kaul, P. Conceição, K. Le Goulven ve R. U. Mendoza (Der.). Providing Global Public Goods: Managing Globalization. New York: Oxford University Press.
Griffith-Jones, S. ve R. Gottschalk (2004). “Cost of Currency Crises and Benefits of International Financial Reform.” Institute of Development Studies.
Jomo K.S.(ed.) (2001). Malaysian Eclipse: Economic Crisis and Recovery. London ve New York: Zed Books Ltd.
Jomo K.S.(2004). “Introduction.” K.S. Jomo (Der.). After The Storm: Crises, Recovery And Sustaining Development In Four Asian Economies (s. 1-39). Singapore: Singapore University Press.
Kregel, J. A. (2002). “Financing Global Financial Stability and Market Efficiency”. I. Kaul, K. L.Goulven ve M. Schnupf (der.). Global Public Goods Financing: New Tools for New Challenges A policy dialogue. UNDP.
Krugman, P. (2001). Bunalım Ekonomisinin Geri Dönüşü. Çev: N. Domaniç. İstanbul: Literatür Yayınları.
Lee, K. and A. Jayadev (2005). “Capital Account Liberalization, Growth and the Labor Share of Income: Reviewing and Extending the Cross-country Evidence.” G. Epstein (Der.). Capital Flight and Capital Controls in Developing Countries (s. 15-57). Northampton: Edward Elgar.
Lim, Joseph (2004). “Macroeconomic Implications of the Southeast Asian Cries.” K.S. Jomo (Der.). After The Storm: Crises, Recovery And Sustaining Development In Four Asian Economies (ss.40-74). Singapore: Singapore University Press.
Mishkin, F. S. (1996). “Understanding Financial Crises: A Developing Country Perspective.” NBER Working Paper Series. No: 5600.
Mishkin, F. S. (1999). “Global Financial Instability: Framework, Events, Issues.” Journal of Economic Perspectives. Fall. Vol. 13. No. 4. s. 3-20.
Mishkin, F. S.(2005). “Is Financial Globalization Beneficial?” NBER Working Paper Series. No. 11891 (http://www.nber.org/papers/w11891).
Musgrave, R. A. (t. y) [1958]. Kamu Maliyesi Teorisi: Kamu Ekonomisi Alanında Bir İnceleme. Çev. O. Şener ve Y. Methibay. Ankara: Asıl Yayın Dağıtım.
Obstfeld M. (1986). “Rational and Self-fulling Balance of Payment Crises.” The American Economic Review. 70. 1. Mart. ss. 72-79.
Öniş, Z. (2006). “Varieties and Crises of Neoliberal Globalisation: Argentina, Turkey and the IMF.”Third World Quarterly. Vol. 27. No. 2. s. 239-263.
Özer, M. (1999). Finansal Krizler, Piyasa Başarısızlıkları ve Finansal İstikrarı Sağlamaya Yönelik Politikalar. No. 1096. Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Perraton, J, D. Goldblatt, D. Held ve A. Cgrew (2006). “Küreselleşen Bir Dünyada Ekonomik Aktivite”, Çev: N. Demirci, K. Bülbül (Der.). Küreselleşme Okumaları: Ekonomi - Siyaset (ss. 1 - 24). Ankara: Kadim Yayınları.
Pınar, A. (2006). Maliye Politikası: Teori ve Uygulama. Ankara: Naturel Yayıncılık.
Radelet, S. ve J. Sachs (1998). “The East Asian financial crisis: Diagnosis, remedies, prospects.”Brookings Papers onEconomic Activity. No. 1. s. 1-90.
Rodrik, D. (2006). “The Social Cost of Foreign Exchange Reserves.” NBER Working Paper Series.No. 11952
Rogoff, K. (1999). “International Institution for Reducing Global Instability.” Journal of Economic Perspective. 13. Fall. s.. 24-32.
Sachs, J. (1995). “Do we need an International Lender of Last Resort.” F.D. Graham Lecture. Princeton (http://www.earthinstitute.columbia.edu/about/director/pubs/intllr.pdf#search=’Sachs%2C%20J%20Do%20we%20need%20an%20International%20Lender%20of%20Last%20Resort’).
Sachs, J. (1997). “Power unto itself”, Financial Times, 11 Aralık.
Sengupta, A. (1999). “Financial Management of Globalization of Developing Countries.” UNDP occasional paper, (http://hdr.undp.org/docs/publications/ocational_papers/oc34.html).
Sloman, J. (2004). İktisat Makro. Çev. A. Çakmak. İstanbul: Bilim Teknik Yayınevi.
Soros, G. (2003). Küreselleşme Üzerine. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Sönmez, M. (2002). 100 Göstergede Kriz ve Yoksullaşma. İstanbul: İletişim Yayınları.
Spahn P. B. (2002). “On the Feasibility of a Tax on Foreign Exchange Transaction.” Report commissioned by the Federal Ministry for Economic Cooperation and Development. Bonn. Şubat (http://www.wiwi.uni-frankfurt.de/professoren/spahn/tobintax).
Stiglitz, J. E. (2000). Economics of the Public Sector. 3. Edisyon. New York ve Londra: W. W. Norton & Company.
Stiglitz, J. E. (2002). Küreselleşme Büyük Hayal Kırıklığı. Çev. A. Taşçıoğlu ve D. Vural. İstanbul: Plan B.
Stiglitz, J. E. ve A. Weiss (1981). “Credit Rationing in Markets with Imperfect Information.” American Economic Review, Vol. 71. No. 3. Haziran, pp. 393-410.
Taylor, L. (2003). “Dış Liberalleşme: Yakın Dönemden Dersler.” A. H. Köse, F. Şenses ve E. Yeldan(Der.). İktisat Üzerine Yazılar I: Küresel Düzen, Birikim, Devlet ve Sınıflar (Korkut Boratav’a Armağan). İstanbul: İletişim Yayınları.
Türk, İ. (2004). Maliye Politikası. Güncelleştirilmiş 16. Bası. Ankara: Turhan Kitabevi.
Uluatam, Ö. (2005). Kamu Maliyesi. 9. Baskı. İmaj Yayınevi: Ankara.
Ünsal, H. ve E. Çaşkurlu (2006). “Global Kamu Malı Perspektifinden Finansal İstikrarın Sağlanması ve IMF’nin Rolü.” 21. Türkiye Maliye Sempozyumu: Kamu Maliyesinde Güncel Gelişmeler. 10-14 Mayıs 2006. Titanic Beach Resort Otel. Lara, Antalya.
Wyplosz, C. (1999). “International Financial Instability.” I. Kaul, I. Grunberg ve M. A. Stern (Der.). Global Public Goods: International Cooperation in the 21th Century (ss. 152-189). New York ve Oxford: Oxford University Press.
Wyplosz, C. (2006). “Is East Asia Safe from Financial Crises?”, China and Emerging Asia:Reorganizing the Global Economy Konferansı’nda sunulan tebliğ. Seul, Mayıs.
Yeldan, E. (2001). Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi: Bölüşüm, Birikim ve Büyüme.İstanbul: İletişim Yayınları.
Yentürk, N. (2003). Körlerin Yürüyüşü: Türkiye Ekonomisi ve 1990 Sonrası Krizler. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.