Akif TABAK, Harun Cem MEYDAN, Ahmet ERKUŞ

Denetim odağı ve yenilikçi birey davranışları arasındaki ilişkiler: Belirsizliğe tolerans ve risk almanın aracılık etkisi

Günümüzde yenilikçiliğin, gerek kamu gerek özel sektör açısından önemli bir işlevi bulunmaktadır. Yenilikçiliğin odağında ise bireyler bulunmakta, bireylerin yenilikçi davranışlarını ise farklı değişkenler etkileyebilmektedir. Denetim odağı da bu değişkenlerden birisidir. Bu kapsamda araştırmada denetim odağı ile yenilikçi birey davranışları arasındaki ilişkiler incelenirken, bireylerin belirsizliğe tolerans düzeyi ve risk alma eğilimlerinin de aracılık etkileri araştırılmıştır. Araştırmada değişkenler arasındaki ilişkiler yapısal eşitlik modeli ile incelenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre bireylerin denetim odağı ile yenilikçi düzeyleri arasında doğrudan bir ilişki tespit edilemezken; denetim odağının yenilikçilik düzeyini, belirsizliğe tolerans ve risk alma aracılığı ile etkilediği belirlenmiştir.

The relationship between locus of control and innovative individual behaviors: Mediating effect of tolerance for ambiguity and risk taking on innovativeness

Today, innovativeness has an important function for both the public sector and the private sector. At the focal point of innovativeness are individuals whose innovative behaviors are influenced by various factors. Locus of control is one of those factors too. In this context, while examining the relationships between locus of control and individual innovative behaviors; mediating effects of their tolerance for ambiguity and risk taking tendencies on innovativeness are also been investigated. In the present study, the relationships between the variables are examined via Structural Equation Modeling. According to the results, it is found that the locus of control affects the level of innovativeness by tolerance for ambiguity and risk taking whereas there is not a direct relationship between individual’s locus of control and their innovativeness level.

PDF

___

Ağca, V. ve Yörük, D. (2006). Bağımsız Girişimcilik ve İç Girişimcilik Arasındaki Farklar: Kavramsal Bir Çerçeve. Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi C:VIII, sayı:2: 155-172.
Aloulou, W. ve Fayolle, A. (2005). A Conceptual Approach of Entrepreneurial Orientation Within Small Business Context. Journal of Enterprising Culture 13 (1): 21-45.
Arslan, M., (2001). Yönetim ve Organizasyonun Bazı Temel Kavramları. S. Güney (Ed.), Yönetim ve Organizasyon, Nobel Yayın Dağıtım: Ankara: 25-44.
Baron, R.M. ve Kenny, D.A. (1986). The Moderator-Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic and Tactical Considerations. Journal of Personality and Social Psychology 51: 1173-1182.
Basım, H.N., Korkmazyürek, H. ve Tokat A.O. (2008). Çalışanların Öz Yeterlilik Algılamasının Yenilikçilik ve Risk Alma Üzerine Etkisi: Kamu Sektöründe Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 19: 121-130.
Basım, H.N. ve Şeşen, H. (2006). Kontrol Odağının Çalışanların Nezaket ve Yardım Etme Davranışlarına Etkisi: Kamu Sektöründe Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayı:23: 159-168.
Basım, N. ve Şeşen, H. (2007). Transformation to a Learning Organization: A Comparative Study on Textile Industry in Turkey. İktisat İşletme ve Finans 21 (251): 114-122.
Bontempo, R.N., Bottom,W.P. veWeber E.U. (1997). Cross-Cultural Differences in Risk Perception:A Model-Based Approach. Risk Analysis Vol. 17: 480-492.
Brockhas, R.H. (1982). The Psychology of the Entrepreneur. Kent, C.A., Sexton, D.L. ve Vesper, K.H. (ed.), Encyclopedia of Entrepreneurship, Prentice Hall: Englewood Cliffs, N.J.
Budner, S. (1962). Intolerance of Ambiguity as a Personality Variable. Journal of Personality 30: 29-50.
Cohen, P.A., Sheposh, J.P. ve Hillix, A. (1979). Situational and Personality Influences on Risk-Taking Behavior: Effects Of Task, Sex, and Locus of Control. Academic Psychology Bulletin 1: 63–67.
Cüceloğlu, D. (1991). İnsan ve Davranışı, Remzi Kitabevi: İstanbul.
Daft, R.L. (2005). The Leadership Experience, Third Edition, Mason, Thomson, South-Western: Ohio.
Dağ, İ. (1991). Rotter’in İç-Dış Kontrol Odağı Ölçeği(RİDKOÖ)’nin Üniversite Öğrencileri İçin Güvenirliği ve Geçerliği. Psikoloji Dergisi 7(26): 10-16.
Demircan, N. (2000). Girişimcilik ve Girişimcilerin Kişisel Özellikleri Konusunda Bir Uygulama,Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü.
Diaz, F. ve Rodriguez A. (2003). Locus of Control, nAch and Values of Community Entrepreneurs.Social Behavior and Personality 31 (8): 739-748.
Diedre, E.E., Joe, J.M. ve Golnaz, S. (1997). An Empirical Comparison of Entrepreneurs and Employees: Implications for Innovation. Creativity Research Journal 10 (1): 45-49.
Dönmez, A. (1985). Denetim Odağı. AÜEBF Dergisi XVIII, (1-2.): 41-52.
Drucker, P.F. (1986). Sonuç İçin Yönetim, (Çev. Bülent Toksöz), İnkılâp Kitabevi: İstanbul.
Drucker, P.F. (1998). The Coming of The New Organization. Harvard Business Review on Knowledge Management, Harvard Business School Press:1-19.
Dugas, M.J., Grosselin, P. ve Ladouceur, R. (2001). Intolerance of Uncertainty and Worry:Investigating Specificity in a Nonclinical Sample. Cognitive Therapy and Research 25(5): 551-558.
Erdem, F. (2001). Girişimcilerde Risk Alma Eğilimi ve Belirsizliğe Tolerans İlişkisine Kültürel Yaklaşım. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (2): 43-61.
Facione, N.C., Facione P.A. ve Sanchez C.A. (1994). Critical Thinking Disposition as a Measure of Component Clinical Judgment: The Development of the California Critical Thinking Dispositions Inventory. Journal of Nursing Education 33(8): 345-350.
Frone, J.R., (1990). Intolerance of Ambiguity as a Moderator of the Occupational Role Stress – Strain Relationship: AMeta Analysis. Journal of Organizational Behavior 11(4): 309-320.
Glover, J. ve Sautter, F. (1976).An Investigation of the Relationship of Four Components of Creativity to Locus of Control. Social Behavior and Personality 4(2): 257-260.
Gürol, Y. ve Atsan, N. (2006). Entrepreneurial Characteristics Amongst University Students: Some Insights for Entrepreneurship Education and Training in Turkey. Education and Training 48,1:25-38.
Herron, L. (1992). Cultivating Corporate Entrepreneurs. Human Resource Planning 15 (4): 3-14.
Hsee, E.K. veWeber, E.U. (1999). Cross-National Differences in Risk Preference and Lay Predictions.Journal of Behavioral Decision Making 12, s.165-179.
Hisrich, R. D., Peters M.P. ve Shepherd, D.A. (2005). Entrepreneurship, McGraw-Hill: New York.
Hitt, M.A., Black, J.S. ve Porter, L.W. (2005). Managemet, Pearson Prentice-Hall: New Jersey.
Hofstede, G. (1980). Motivation, Leadership and Organizations: Do American Theories Apply Abroad?, Organizational Dynamics (Summer): 42-63.
Hornaday, J. (1982). Research About Living Entrepreneurs, Encyclopedia of Entrepreneurship, C.A.Kent, D.L. Sexton, and K.H.Vesper (eds). Prentice Hall: Englewood Cliffs, 26-27.
Hyrsky, K. ve Tuunanen, M., (1999). Innovativeness and Risk-Taking Propensity: A Cross-Cultural Study of Finnish and U.S. Entrepreneurs and Small Business Owners, Liiketaloudellinen Aikakauskirja 48 (3): 238-256.
Jonassen, D.H. ve Grabowski, B.L. (1993). Handbook of Individual Differences, Learning and Instruction, Lawrence Earlbaum Associates: Hillsdale, NJ.
Johnson, H. L., Court, K.L., Roersma, M.H. ve Kinnaman, D. T. (1995). Integration as Integration:Tolerance of Ambiguity and the Integrative Process at the Undergraduate Level. Journal of Psychology and Theology (23)4: 271-276.
Kao, J. (1991). The Entrepreneur. Prentice Hall: Englewood Cliffs.
Kaufmann, P.J.,Welsh D.H.B. ve Bushmarin N.V. (1995). Locus of Control and Entrepreneurship in the Russian Republic. Entrepreneurship Theory and Practice 20 (1): 43-56.
Keenan, A. ve Bain, G.D.M. (1979). Effects of Type A Behavior, Intolerance of Ambiguity, and Locus of Control on The Relationship Between Role Stress and Work-Related Outcome. Journal of Occupational Psychology 52: 277-285.
Koh, H. (1996). Testing Hypotheses of Entrepreneurial Characteristics: A Study of Hong-Kong MBA Students. Journal of Managerial Psychology 11(3): 12-25.
Korkmazyürek, H., Tokat A.O. ve Basım, H.N. (2008). Örgüt İçi Girişimcilik Bağlamında Yenilikçilik, Risk Alma ve Fırsatlara Odaklanma Tutumları: Karşılaştırmalı Bir Çalışma. İktisat İşletme ve Finans 23 (263): 70-81.
Küçük, O. (2005). Girişimcilik ve Küçük İşletme Yönetimi, 2.Baskı, Seçkin Yayıncılık: Ankara
Küçükkaragöz, H. (1998). İlkokul Öğretmenlerinde Kontrol Odağı ve Öğrencilerin Kontrol Odağı Oluşumuna Etkileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi SBE: İzmir.
Maranville, S. (1992). Entrepreneurship in the Business Curriculum. Journal of Education for Business 68, 1: 27-31.
Organ, D.W. ve Greene, C.N. (1974). Role Ambiguity, Locus of Control and Work Satisfaction.Journal of Applied Psychology 59: 101-102.
Parry, R. ve Wharton, R. (2007). Teaching and Learning in Internationalized MBA Programs. The Journal of American Academy of Business 10: 163-169.
Phares, J.E. (1976). Locus of Control in Personality, General Learning Press: New Jersey.
Rajesh, S. ve Anju, S. (2000). Risk Taking Versus Quality Orientation: Effect On New Product Innovativeness. AMA Winter Educators' Conference Proceedings Vol. 11: 70-72.
Rotter, J.B. (1966). Generalized Expectancies for Internal Versus External Control of Reinforcements.Psychological Monographs No. 80: 1-28.
Robinson, J. P. ve Shaver, P. R. (1969). Measures of Social Psychological Attitudes, Ann Arbor, MI:Institute for Social Research.
Savaşır, I ve Şahin N.H. (1997). Bilişsel-Davranışçı Terapilerde Değerlendirme: Sık Kullanılan Ölçekler. Türk Psikologlar Derneği Yayınları, Ankara.
Sidanius, J. (1978). In Tolerance of Ambiguity and Socio-politico Ideology: A Multidimensional Analysis. European Journal of Social Psychology Vol.8: 215-235.
Shane, S. (1995). Uncertainty Avoidance and The Preference For Innovation Championing Roles.Journal of International Business Studies 26(1): 47-68.
Singh, S., (2006). Cultural Differences in, and Influences On, Consumers’ Propensity To Adopt Innovations. International Marketing Review 23(2): 173-191.
Solmuş, T. (2004). İş Yaşamı, Denetim Odağı ve Beş Faktör Kişilik Modeli. Türk Psikoloji Bülteni,Eylül – Aralık, Ankara: 40-49.
Spector, P.E. (1982). Behavior in Organizations as a Function of Employee Locus of Control,Psychological Bulletin. 91: 482-497.
Spector, P.E. ve O’Connell, B.J. (1994). The Contribution of Personality Traits, Negative Affectivity,Locus of Control and TypeAto The Subsequent Reports of Job Stressors and Job Strains. Journal of Occupational and Organizational Psychology 67: 1-11.
Şimşek Ö.F. (2007). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş, Ekinoks Yayıncılık: Ankara.
Tabak,A. ve Erkuş,A. (2008). Denetim Odağının Bireylerin Belirsizlikle Başetme Düzeylerine Etkisi:Kamu Sektöründe Bir Araştırma. Hacettepe İİBF Dergisi 26(1): 213-228.
Tatar, İ. (2006). İzlenim Yönetiminde Kendilik Algısı ve Stres, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi , KHO Savunma Bilimleri Enstitüsü: Ankara.
Tegano, D.W. (1990). Relationship of Tolerance for Ambiguity and Playfulness to Creativity.Psychological Reports 66: 1047-1056.
Thatcher, J.B., Stepina, L.P., Srite, M.ve Liu, Y. (2003). Culture, Overload and Personal Innovativeness with Information Technology: Extending the Nomological Net. Journal of Computer Information Systems Vol.44, Part 1: 74-81.
Tokat, A.O. (2007). Öz Yeterlilik Algısının Performans ve Girişimciliğe Etkisi: Uygulamalı Bir Araştırma,Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü:Ankara.
Yurtsever, G. (2000). Ethical Beliefs and Tolerance of Ambiguity. Social Behavior and Personality: An International Journal Vol.28 (2): 141-148.
Yurtsever, G. (2006).MeasuringMoral Imagination. Social Behavior and Personality: An International Journal Vol.34 (3): 205-220.
Zhao, H., Seibert, S.E. ve Hills, G.E. (2005). TheMediating Role of Self-Efficacy in the Development of Entrepreneurial Intentions. Journal of Applied Psychology 90 (6): 1265-1272.