Çok Amaçlı Programlama Çözüm Tekniklerinin Sınıflandırılması

Çok amaçlı programlama, Yöneylem Araştırmasının hızla gelişen alanlarından birisidir. Çok amaçlı programlama, çoklu amaçların aynı anda gerçekleşmesinin düşünüldügü bir matematiksel programlamadır. Pek çok optimizasyon problemi doğası gereği birden çok ve bir biriyle çelişen amaçlar içermektedir. Çok amaçlı problemlerin çözümünde dört genel yaklaşımın(karar vericiden tercih bilgisinin çözüm sürecinin: öncesinde, esnasında veya sonrasında alınması ya da alınmaması yaklaşımları) avantaj ve dezavantajları tartışılmıştır. Bu çalışmada çok amaçlı programlama problemlerinin çözümünde kullanılmak üzere geliştirilmiş çözüm tekniklerinin sınıflandırılması amaçlanmaktadır. Bu makalede tartışılan teknikler, metodolojik yönleri ile ele alınmıstır, çözüm tekniklerinin detaylı incelemesi ise çalışma alanının dışında tutulmuştur.

A Classification Multiobjective Programming Solving Techniques

Multiobjective programming has been one of the fastest growing areas of Operation Research . Multiobjective programming is a mathematical programming, a way of considering multiple objectives explicitly and simultaneously in a multiobjective programming framework. As most optimizations problems are multiobjective to their nature, there are many methods avaliable to tackle these kind of problems. Multiobjective problems are discussed in terms of advantages and disadvantages of the four general approaches(articulation of the decision maker’s preference structure over the multiple objectives prior to, during, or after the optimization) towards multiobjective programming. The aim of this study is to classify the solving techniques developed for solving multiobjective programming problems. The techniques discessed in this study have been considered in methodolojical aspects the detailed analysis of solution techniques have not been included.

PDF

___

Atlas, M. ve Keçek, G. (2000). Hedef programlama ve bir seramik işletmesinde uygulama denemesi, Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: XVI Sayı: 1,2: 81-04 Anadolu Üniversitesi Yayınları; No: 1258.
Atlas, M.(2004-2005). Çok amaçlı programlamada karar vericinin etkisi, Review of Social, Economic and Busibess Studies 5/6: 339-352, Estern Mediterranean University Pres.
Andersson, J. (2004). A survey of multiobjective optimization in engineer desig, Technical Report:LİTH-1KP- R-1097, Linköping University, (erişim tarihi 21 Şubat 2006) (http://www.machine.ike.lie.s/staft/johon/fıles/pdf)
Canım, J.D., ve Evans, J.R. (1996). Management Science, s:865, South-Western College Pubolishing, Ohio.
Evans, G. (1984). An Overwiev of techniques for solving multiobjective marhematical programs, Management Science, 30( 11): 1268-1282
Engau, A., (2007). Domination anad decomposition in multiobjective programming, Ph.D., Clemson University, (erişim tarihi 26 ekim 2007) (http://www.proquest.umi.com/pdb wep?index= 1296118991).
Epen, G.D., Gould, FJ., Schmidt, C.P., Moore, J.H. ve Weatherford, L.R. (1998). Introduction Management Science, s:702, 5th Edition, Prentice Hall Int. Inc., New Jersey.
Ignozi, J.P.,(1983). An aproach to the modeling and analysis of multiobjective generalized network, European journal of operation researh, 12(4): 357-362.
Hahn, R.W., (1984). On reconciling conflicting goals: applications of multiobjective programming, Operation Research 32(1): 221-241
Hillier, F.S. ve Lieberman, GJ. (1995). Introduction to operations research, Sixth Edition, McGraw-Hill, Inc. New York. S: 558-606.
Huang, Chen-Hung, (2004). Development of multi-objective concurrent subspace optimşzation and visulization methods for multidisciplinary desing, Ph. D„ State University of New York at Buffalo, (erişim tarihi 26 Mart 2006)(http://www.proquest.umi.com/pdbwep?index= 764887241).
Hwang C.-L. ve Masud A. S., (1979). Multiple Objective Decision Making Methods and Applications, State of The Art Survey, Springer Verlag, Berlin Jones, D.F., Mirravazi, S.K. ve Tamiz, M. (2002). Multi-objective meta-heuristics: An overview of the current state-of-the-art, European journal of operation researh, 137(1): 1-10
Joro, T., Korhonen, P. ve Wallenius, J. (1998). Structural comparison of dataenvelopment analysis and multiple objective linear programming, Management Science 44(7): 962-970
Kumar, P., Singh, N. ve Tewari, N.K., (1991). A nonlinear goal programming model for multistage, multiobjective decision problems with application to grouping and loading problem in a flexible manufacturing system, European journal of operation researh, 53(2): 166-172.
Lieberman, E.R., (1991). Soivet Multi-objective mathematical programming methods: an overview, Management Science 37(9): 1147-1165
Lofti, Y., Yoon, Y.S. ve Zionts, S. (1997). Aspiration-based search algoritm(ABSALG) for multiple objective linear programming problems: Theory and comparative tests. Management Science, 43(8): 1047-1060.
Marler, R.T. (2005). Astudy of multi-objective optimization methods for engineering applications, Ph. D„ The University of Iowa, (erişim tarihi 25 Aralık 2006) (http://www.proquest.umi.com/pdb wep?index= 913535091).
Mohan, C. N., (1998). Reference direction interactive method for solving multiobjective fuzzy programming problems, European journal of operation researh, 107(3): 599-614
Özkan, M.M. (2003). Bulanık hedef programlama, Ekin kitabevi. Bursa, 288s. Öztürk, A. (2007). Yöneylem Araştırması, Genişletilmiş 11. baskı. Ekin kitabevi, Bursa, 877s.
Ruzika, S. ve Wiecek, M.M. (2005). Approximation methods in multiobjective programming, Journal of optimization theory and applications, 126(3): 473 (erişim tarihi 2 Nisan 2006) (http://www.proquest.umi.com/pdb wep?index= 885145291).
Stewart, T. J. (1999). Evaluation and refinement of aspiration-based methods in MCDM, European journal of operation researh, 113(3): 643-653.
Taha, H. (2000). Operations research an introduction, (6.Basımdan Çeviri: Yöneylem Araştırması) Çeviren ve Uyarlayan: Ş.Alp Baray ve Şakir Esnaf, Literatür yayınları, 43: 343-361
Tulunay, Y. (1980). Matematih Programlama ve İşletme Uygulamaları, s:743, Sermet Matbaası, İstanbul.
Winston, W.L. (1994). Operations Research, s: 1318, Third Edition, Duxbury Pres, California
Youness, E. A. (1995). A direct approach for finding all efficient solutions for multiobjective programming problems, European journal of operation researh, 81(2): 440-444.