Çay atıklarından hazırlanan yetiştirme ortamları ve dezenfkesiyon yöntemlerinin (Pleurotus sajor-caju' nun verim ve kalitesine etkisi

Bu araştırma, Doğu Karadeniz Bölgesinde büyük miktarlarda açığa çıkan çay fabrikası atıklarının Pleurotus sajor-caju (Fr.) Sing, yetiştiriciliğinde yetiştirme ortamı olarak kullanılabilme olanaklarının belirlenmesi ve bu ortamlar için en uygun dezenfeksiyon yöntemlerinin saptanması amacıyla yapılmıştır. Çalışmada çay atığı, saman, talaş ve kepek materyalinin değişik oranlarda karışımlarından hazırlanan 15 yetiştirme ortamı ve dezenfeksiyon yöntemi olarak otoklav, pastörizasyon, metil bromit ve hiçbir dezenfeksiyon işleminin yapılmadığı kontrol uygulamaları ele alınmıştır. Çalışma kış ve yaz olmak üzere 2 farklı dönemde tekrarlanmıştır. Araştırmada farklı dezenfeksiyon yöntemleri uygulanan yetiştirme ortamlarının misel gelişim süreleri, toplam verimleri ve elde edilen mantarların bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri tespit edilmiştir. Araştırmada en yüksek verim kış döneminde otoklav yöntemi ile dezenfekte edilen çay atığı:kepek:saman (1:1:2) ortamından (175.29 g/lkg ortam), yaz döneminde ise yine aynı yöntemle dezenfekte edilen çay atığııtalaş (1:3) (156.29 g/lkg ortam) ve çay, atığı:saman (2:2) (154.43 g/lkg ortam) ortamlarından elde edilmiştir. Araştırma sonucunda çay atıklarının Pleurotus sajor-caju yetiştiriciliğinde kullanılabileceği belirlenmiştir. Bu ortamlar için en uygun dezenfeksiyon yönteminin ise otoklav ve pastörizasyon olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Pleurotus sajor-caju, büyüme ortamı, substrat, tarımsal atıklar, atık değerlendirme, ürün verimi, ürün kalitesi

The effects of substrates prepared by tea waste and disinfection methods on the yield and quality of Pleurotus sajor-caju

This study was conducted to determine the practicability of East Black Sea tea factory wastes as growth substrate and the most suitable disinfection methods for these substrates in the cultivation of Pleurotus sajor caju (Fr.) Sing, total 15 different growth substrates prepared by different mixtures of tea waste, wheat straw, sawdust and wheat bran were used in the study. Disinfection methods such as otoclave, pastorisation and methyl bromide were applied to substrates and they compared with the control substrate. The study was carried out in both summer and winter growing periods. Spawn out periods, total yield, some physiological and chemical properties of mushrooms were determined in growth substrates disinfected by different methods. The greatest total mushroom yield was obtained from tea waste:wheat bran:straw (1:1:2) substrate (175.29 g/lkg substrate) disinfected by otoclave in the winter season. In the summer period, tea waste:wheat bran (1:3) (156.29 g/lkg substrate) and tea waste:wheat straw (2:2) (154.43 g/lkg substrate) substrates treated by otoclave gave the highest total mushroom yield. According to results of the study, it was concluded that tea waste was a convenient material in P. sajor-caju cultivation and the most suitable disinfection methods were otoclave and pastorisation.

Keywords:

Pleurotus sajor-caju, growing media, substrates, agricultural wastes, waste utilization, crop yield, crop quality,

___

Abe, A., Kira, A.l. Minhoni, M.T., A.Da, 1992. Recycling of mushroom industry waste for growing Pleurotus sajor-caj'u and Auricularia polytricha. Indian, Journal of Mycology and Plant, Pathology, 22(2): 182-186.
Afyon , A., 1988. Pleurotus ostreatus'im etkenciliği ve üretimi üzerine farklı kompost sterilizasyon yöntemlerinin etkilerinin karşılaştırılması. Turk. J. of Bot, 12(1): 1-7.
Ağaoğlu, Y. S., İlbay, M. E., Uzun, A., 1992. Değişik talaş+kepek karışımlarının Pleurotus sajor-caju'nun. verimi üzerine etkileri. Türkiye VI. Yemeklik Mantar Kongresi, 2: 111-119.
Battick, C, Bell, M., Hamilton, C, McLaughlin, W., 1990. Selection of Pleurotus strains for use in mushroom cultivation in Jamaica. Biotechnology for development. Proceedings of the Second Annual National Conference on Science and Technology, 2: 51-56.
Bisht, N. S., Harsh, N. S. K., 1983. Cultivation of Pleurotus ostreatus on used tea-leaves. Bull. Brit. Myc. Soc. 17: 51-52.
Bisht, N. S., Harsh, N. S. K., 1984. Utilization of waste tea-leaves preparation of spawn of Agaricus bisporus and Volvariella volvacea. The Mushroom Journal, 139: 231-233.
Boztok, K., Tüzel, Y., 1989. Kayın mantarı (Pleurotus spp.) üretim tekniği. E. Ü. Zir. Fak. Der., 26(1): 155-165.
Chitale, K., Sing, R. D., 1995. Yield responses of Agaricus bisporus and Pleurotus sajor-caju to the chemical treatments of substrates. The Mushroom Research, 4(1): 31-32.
Cirit, S. E., Tüzel, Y., Okur, N., 1996. Pleurotus sajor-caju'nun yetiştirme ortamındaki zararlı mikroorganizmaların uzaklaştırılmasında kullanılabilecek yöntemler üzerine araştırmalar. Türkiye V. Yemeklik Mantar Kongresi, 287-295.
Erkel, İ., Işık, E., 1990. Pleurotus osteratus ve Pleurotus florida yetiştiriciliğinde değişik yetiştirme ortamlarının verime etkisi. Türkiye IV. Yemeklik Mantar Kongresi, 2: 121-126, Yalova.
Halmyln, P., Temple, J., 1997. Growing Gourmet Mushrooms- The Stamets Seminars. Mycologist, 11 (4): 157-158.
İlbay, M. E., Günay, A., 1992. Sterilizasyon, talaş ve Pleurotus sajor-caju. I. Ulusal Orman Ürünleri Endüstri Kongresi. KTÜ, Orman Fakültesi, 229-240, Trabzon.
İlbay, M. E., Okay, Y., 1996a. Pleurotus sajor-caju (Fr) Singer yetiştiriciliğinde fındık kabuğu kullanım olanakları. Turk. J. of Bot.,20:285-289.
İlbay, M. E., Okay, Y.5 1996b. Pleurotus sajor-caju (Fr) Singer yetiştiriciliğinde fındık zurufu kullanım olanakları üzerine bir araştırma. Türkiye V. Yemeklik Mantar Kongresi, 180-187.
Imbernon, M., Brian, C, Granit, S., 1983. New strains of Pleurotus. The Mushroom Journal, 124:117-123.
Kacar, B., 1972. Bitki Analizleri. A.Ü. Zir. Fak. Yay., 453 (155): 22-59, Ankara.
Khan, S. M., Kausar, A. G., Ali, M. A., 1981. Yield performance" of different strains of oyster mushrooms (Pleurotus spp.) on paddy straw in Pakistan. Mushroom Science XI Proceeding of the Eleventh International Scientific Congress on the Cultivation of Edible Fungi, 675-678, Australia.
Khanna, P., Garcha, H. S., 1981. Nutritive value of mushroom Pleurotus florida. Mushroom Science XI Proceedings of the Eleventh International Scientific Congress on the Cultivation of Edible Fungi, 561-572, Australia.
Koçyiğit, A. E., Günay. A., 1984. Kayın mantarı (Pleurotus ostreatus) türünde misel geliştirme ve primordium oluşturma dönemlerinde uygulanan farklı sıcaklık ve ışık düzeylerinin verim ve kaliteye etkisi üzerinde araştırmalar. A. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Yayın No: BB.6 17s., Ankara.
Nallathanbi, P., Marimuthu, T., 1994. Effect of various substrates treatments on enzyme activities of Pleurotus spp. in correlation with yield. Mycology 19: 93-97, Institute of Agricultural Sciences, Korea.
Oei, P., 1991. Manual on mushroom cultivation. Tool Foundation, p. 249, Amsterdam.
Öksüz, M., 1985. Türkiye'de çay atıklarının kafein üretimi. Çaykur Dergisi, 1 (3): 18-19.
Platt, M., Chet, L, Henis, Y., 1982. Growth of Pleurotus ostreatus on cotton straw. The Mushroom Journal, 120: 425-427.
Sivrikaya, H., Peker, H, 1999. Cultivation of Pleurotus florida on forest and agricultural wastes by leaves of tree and wood waste. Turk. J. of Agriculture and Forestry, 23: 585-596.
Tan, K. K., 1981a. Cotton waste is a good substrate for cultivation of Pleurotus ostreatus, the oyster mushroom. Mushroom Science XI Proceedings of the Eleventh International Scientific Congress on the Cultivation of Edible Fungi, 705-710, Australia.
Upadyay, R. C, Vıjay, B., 1991. Cultivation of Pleurotus species during winter in India Science and Cultivation of Edible Fungi, Maher (ed.), 533-536, Balkema, Rotterdam.
Uzun, A., 1996a. Karadeniz Bölgesinde kültür mantarı (A. bisporus (Lange) Sing.) üretiminde kullanılabilecek organik materyallerin tespiti ile bunların mantarın verim ve kalitesine etkisi üzerine bir araştırma. Doktora Tezi (Basılmamış), Samsun.
Uzun, A., 1996b. Çay atıklarının Agaricus bisporus mantarının misel üretiminde sardırma materyali olarak kullanımı. Türkiye V. Yemeklik Mantar Kongresi, 33-41.
Velezco, C.S., Rodriguez, M., Hernandez, M., Villasenor, L., Fausto, S., 1995. Cultivo de Pleurotus sobre rastrojo de Maiz con differentes porcentajes de humedad. Boletin, H3UG (December 1995), 3 (1-3): 143-148.
Zadrazil, F.; 1978. Cultivation of Pleurotus. The Biology and Cultivation of Edible Mushroom (ed. STC: Chang, WA. Hayes), 521-554, Academic Pres, Newyork.