İBRAHİM DURUKAN, Murat ERDEM, A. Evren TUFAN, MEHMET AYHAN CÖNGÖLOĞLU, Özgür YORBIK, Tümer TÜRKBAY

DEHB olan çocukların annelerinde depresyon ve anksiyete düzeyleri ile kullanılan başa çıkma yöntemleri: Bir ön çalışma

Amaç: Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB), anne-çocuk ilişkilerinde sorun gelişme riskinde artış ile karakterize, çocukluk çağının en sık rastlanan psikiyatrik bozukluklarından biridir. Bu araştırmanın amacı DEHB olan çocukların annelerinin depresyon ve anksiyete düzeyleri ile kullandıkları başa çıkma yöntemlerinin sağlıklı kontrollerle karşılaştırılmasıdır. Yöntem: Araştırmanın örneklemini Gülhane Askeri Tıp Akademisi Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Polikliniği’ne ardışık başvuran, DSM-IV tanı ölçütlerine göre DEHB tanısı konmuş, 7-12 yaş aralığında 36 çocuk ve anneleri oluşturmuştur. DEHB tanısı konan çocukların anneleri COPE (Başa Çıkma Tutumlarını Değerlendirme Ölçeği), Beck Depresyon Ölçeği (BDÖ) ve Beck Anksiyete Ölçeği (BAÖ) ile değerlendirilmiştir. Sonuçlar: Araştırmaya katılmayı kabul eden, DSM-IV sınıflandırmasına göre DEHB tanısı konmuş toplam 30 olgunun %16.7’si (s=5) ‘dikkat eksikliği belirgin tip’, %13.3’ü (s=4) ‘aşırı hareketlilik-dürtüselliğin belirgin olduğu tip’, %70.0’ı (s=21) ise ‘birleşik tip’ ölçütlerini karşılamaktadır. Araştırmada kullanılan ölçekler toplam 30 anne tarafından tamamlanmıştır. Araştırmanın örneklemini oluşturan annelerin Beck Depresyon ve Beck Anksiyete puanları kontrol grubundan istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek saptanmıştır. COPE alt ölçeklerinden diğer meşguliyetleri bastırma, soruna odaklanma ve duyguları açığa çıkarma, inkar alt ölçekleri ve işlevsel olmayan başa çıkma yöntemleri toplam puanı DEHB grubunda kontrol grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek saptanmıştır. Örneklem ve kontrol grubu arasında çocuk yaşı ve cinsiyeti, anne yaşı ve eğitim süresi açısından fark saptanmamıştır. Tartışma: DEHB’nin tedavi sürecinde annelerin depresyon ve anksiyete düzeylerinin yüksek olabileceği akılda tutulmalıdır. Bu annelerin hangi başa çıkma yöntemlerini kullandıklarının bilinmesi klinisyenlere psikiyatrik görüşmede desteklenmesi gerekli olan alanları işaret edecektir. Bu konuda daha geniş örneklemli araştırmalara gereksinim vardır.

Anahtar Kelimeler:

Uyum, psikolojik, Kaygı, Depresyon, Psikolojik testler, Zihinsel bozuklukların manuel tanı ve istatistiği, Hiperaktiviteyle beraber dikkat eksikliği bozukluğu, Anneler, Test kaygı ölçeği

Depression and anxiety levels and coping strategies used by mothers of children with ADHD: A preliminary study

Objective: Attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) is one of the most frequent psychiatric disorders of childhood, characterized by an increased risk for the development of parent-child relationship problems. The aim of this study is to compare the depression and anxiety levels and coping skills used by the mothers of children with ADHD with healthy controls. Methods: The research included 36 children between 7-12 years and their mothers who applied to the Gülhane Military Medical Academy Child and Adolescent Psychiatry Outpatient Clinicthe COPE, Beck Depression Inventory (BDI) and Beck Anxiety Inventory (BAI). Results: Of 30 subjects with consecutively and diagnosed as having ADHD according to the DSM-IV criteria. The mothers were evaluated with ADHD who accepted to participate to the study, %16.7 (n=5) were diagnosed as ‘inattentive subtype’, %13.3 (n=4) were diagnosed as ‘hyperactivity impulsivity subtype’ and %70.0 (n=21) were diagnosed as ‘combined subtype’ ADHD. The Beck depression and anxiety scores of the mothers’ of the study sample were significantly higher than healthy controls. The suppression of competing activities, focusing on and venting of emotions and denial subscales’ scores of COPE and the total scores of dysfunctional coping strategies in COPE of study sample were significantly higher than healthy controls. There were no differences between the study and control groups with respect to child’s age, gender, mother’s age, and the education period. Conclusions: It should be remembered that the depressive and anxious complaints of the mothers’ of the study sample might be higher than the controls. To know which coping skills are being used by the mothers in study sample points out the necessary aspects that should be supported by clinicians in psychiatric interview.

Keywords:

Adaptation, Psychological, Anxiety, Depression, Psychological Tests, Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Attention Deficit Disorder with Hyperactivity, Mothers, Test Anxiety Scale,

PDF

___

1. Amerikan Psikiyatri Birliği. Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı, dördüncü baskı (DSM-IV) 1994. (Çev. Ed.: E. Köroğlu), Ankara, Hekimler Yayın Birliği, 1995.
2. Whalen CK, Henker B. The child with attentiondeficit hyperactivity disorder in family contexts. HC Quay, AE Hogan (Eds.), Handbook of Disruptive Behavior Disorders. New York, Kluwer, 1999, p.139-155.
3. Whalen CK, Henker B, Buhrmester D, Hinshaw S, Huber A, Laski K. Does stimulant medication improve the peer status of hyperactive children? J Consult Clin Psychol 1989; 57:545-549.
4. Biederman J, Milberger S, Faraone SV, Kiely K, Guite J, Mick E, et al. Impact of adversity on functioning and comorbidity in children with attention-deficit hyperactivity disorder. J Am Acad Child Adoles Psychiatry 1995; 34:1495-1503.
5. Patterson GR. Some characteristics of a developmental theory for early-onset delinquency. MF Lenzenweger, JJ Haugaard (Eds.), Frontiers of Developmental Psychopathology. New York, Oxford University Press, 1996, p.81-124.
6. Nigg JT. Hinshaw SP. Parent personality and psychiatric history in relation to child antisocial behaviors in childhood ADHD. J Child Psychol Psychiatry 1998; 39:145-160.
7. Barkley RA, Anastopoulos AD, Guevremont DC, Fletcher KE. Adolescents with attention deficit hyperactivity disorder: mother-adolescent interactions, family beliefs and conflicts, and maternal psychopathology. J Abnorm Child Psychol 1992;20:263-288.
8. Campbell SB, March CL, Pierce EW, Ewing LJ, Szumowski EK. Hard-to-manage preschool boys: Family context and the stability of externalizing behavior. J Abnorm Child Psychol 1991; 19:301-318.
9. Johnston C. Parent characteristics and parent– child interactions in families of nonproblem children and ADHD children with higher and lower levels of oppositional-defiant behavior. J Abnorm Child Psychol 1996; 24:85-104.
10. Johnston C, Mash EJ. Families of children with attentiondeficit/ hyperactivity disorder: Review and recommendations for future research. Clin Child Family Psychol Rev 2001; 4:183-207.
11. Johnston C. Parent characteristics and parentchild interactions in families of nonproblem children and ADHD children with higher and lower levels of oppositional-defiant behavior. J Abnorm Child Psychol 1996; 24:85-104.
12. Mash EJ. Johnston C. Parental perceptions of child behavior problems, parenting self-esteem, and mothers’ reported stress in younger and older hyperactive and normal children. J Consult Clin Psychol 1983; 51:86-99.
13. Folkman S. Personal control and stress and coping processes: a theoretical analysis. J Pers Soc Psychol 1984; 46:839-852.
14. Folkman S, Lazarus RS, Gruen RJ, DeLongis A. Appraisal, coping, health status, and psychological symptoms. J Pers Soc Psychol 1986;50:571-579.
15. Folkman S, Lazarus RS. An analysis of coping in a middle-aged community sample. J Health Soc Behav 1980; 21:219-239.
16. Rohde P, Lewinshon TM, Tilson M, Seeley J. Dimensionality of coping and its relation to depression. J Pers Soc Psychol 1990; 58:499-511.
17. Spurrelll MT, Mc Farlane AC. Post-travmatic stress disorder and coping after a natural disaster. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol 1993;28:194-200.
18. Wegner DM, Schneider DJ, Carter SR, White TL. Paradoxical effects of thought suppression. J Pers Soc Psychol 1987; 53:5-13.
19. Ercan ES, Amado S, Somer O, Çıkoğlu S. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve yıkıcı davranım bozuklukları için bir test bataryası geliştirme çabası. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi 2001; 8:132-144.
20. Hisli N. Beck depresyon envanterinin üniversite öğrencileri için geçerliği ve güvenirliği. Türk Psikoloji Dergisi 1989; 7:3-13.
21. Beck AT, Epstein N, Brown G, Steer RA. An inventory for measuring clinical anxiety: Psychometric properties. J Consult Clin Psychol 1988; 56:893-897.
22. Ulusoy M, Şahin NH, Erkmen H. Turkish version of the Beck Anxiety Inventory: Psychometric properties. J Cogn Psychother 1998; 12:163-172.
23. Carver CS, Scheier MF, Weintraub JK. Assessing coping strategies: A theoretically based approach. J Pers Soc Psychol 1989; 56:267-283.
24. Ağargün MY, Beşiroğlu L, Kıran ÜK, Özer ÖA, Kara H. COPE (Başa Çıkma Tutumlarını Değerlendirme Ölçeği): Psikometrik özelliklere ilişkin bir ön çalışma. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2005; 6:221-226.
25. Biederman J, Faraone SV, Taylor A. Diagnostic continuity between child and adolescent ADHD: finding from a longitudinal clinical sample. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 1998; 37:305-313.
26. Faraone SV, Biederman J. The neurobiology of attention deficit hyperactivity disorder. DS Charney, EJ Nestler, BS Bunney (Eds.), Neurobiology of Mental Illness. First ed., Oxford University Press, 1999, p.788-801.
27. Downey G, Coyne JC. Children of depressed parents: An integrative review. Psychol Bull 1990; 108:50-76.
28. Lovejoy MC, Graczyk PA, O’Hare E, Neuman G. Maternal depression and parenting behavior: A meta-analytic review. Clin Psychol Rev 2000;20:561-592.
29. Mc Cormick LH. Depression in mothers of children with attention deficit hyperactivity disorder. Fam Med 1995; 27:176-179.
30. Gau SF. Parental and family factors for attention deficit hyperactivity disorder in Taiwanese children. Aust N J Z Psychiatry 2007; 41:688-696.
31. Alizadeh H, Applequist KF, Coolidge FL. Parental self-confidence, parenting styles, and corporal punishment in families of ADHD children in Iran. Child Abuse Negl 2007; 31:56-572.
32. Lesesne CA, Visser SN, White CP. Attentiondeficit/ hyperactivity disorder in school-aged children: association with maternal mental health and use of health care resources. Pediatrics 2003; 111:1232-1237.
33. Gerdes AC, Hoza B, Arnold LE, Pelham WE, Swanson JM, Wigal T, et al. Maternal depressive symptomatology and parenting behavior: exploration of possible mediators. J Abnorm Child Psychol 2007; 35:705-714.
34. Abidin RR. Parenting stress index. Charlottesville, VA, Pediatric Psychology Press, 1983.
35. Goldstein S, Goldstein M. Managing attention deficit hyperactivity disorder: A guidance for practitioners. New York, Wiley, 1998.
36. Cooper C, Katona C, Orrell M, Livingston G. Coping strategies, anxiety and depression in caregivers of people with Alzheimer’s disease. Int J Geriatr Psychiatry 2008; 23:929-936.
37. Scheff TJ. Catharsis in healing, ritual, and drama. Berkeley, University of California, 1979.
38. Felton BJ, Revenson TA, Hinrichsen GA. Stress and coping in the explanation of psychological adjustment among chronically ill adults. Soc Sci Med 1984; 18:889-898.
39. Scheier ME, Carver CS. Self-focused attention and the experience of emotion: Attraction, repulsion, elation, and depression. J Pers Soc Psychol 1977; 35:625-636.
40. Breznitz S (Ed.). The Denial of Stress. New York, International Universities Press, 1983.
41. Matthews KA, Siegel JM, Kuller LH, Thompson M, Varat M. Determinants of decisions to seek medical treatment by patients with acute myocardial infarction symptoms. J Pers Soc Psychol 1983; 44:1144-1156.
42. Levine J, Warrenburp S, Kerns R, Schwartz G, Delaney R, Fontana A, et al. The role of denial in recovery from coronary heart disease. Psychosom Med 1987; 49:109-117.