Tarımsal Kooperatiflerin Dünya ve Türkiye’de Mevcut Durumunun Karşılaştırılması

Kooperatifler, kırsal kalkınmada, kıt kaynaklara sahip olan üreticilerin verim ve gelirlerini artırmada, tarımsal gelişmeyi sürdürülebilir hale getirmede önemli araçlardan biri olup, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde etkin bir biçimde kullanılmaktadır. Küçük ölçekli üreticiler, dezavantajlı yapıları nedeni ile çağdaş tarım piyasalarına adapte olurken birçok zorlukla karşı karşıya kalmaktadır. Ancak, kooperatifler üreticilerin bu zorluklarla başa çıkmalarına yardımcı olan kurumsal yapılar olarak karşımıza çıkmaktadır. Ülkemizde başlangıcı 1863 yılına dayanan modern kooperatifçilik, Cumhuriyet Döneminde Atatürk'ün önderliğinde yapılan yasal düzenlemelerle, ön plana çıkmış, planlı kalkınma döneminde verilen devlet desteği ve yönlendirmesi ile önemini korumuştur. Bununla birlikte, bir takım yapısal sorunlarla karşı karşıya olan ülkemiz tarımsal kooperatifçiliği günümüzde istenilen düzeye ulaşamamıştır. Bu çalışma, dünyada ve Türkiye’de kooperatifçiliğin tarihsel gelişimini ve yapısını ortaya koyarak, mevcut durumu karşılaştırarak ve kooperatiflerin tarımsal ekonomideki rolünü irdeleyerek ülkemizdeki kooperatifçiliğin gelişimine katkı sağlamayı amaçlamaktadır.

Comparison of the Current Situation of Agricultural Cooperatives in the World and Turkey

Cooperatives, one of the important tools helping rural development, increasing producers' yields and incomes that have scarce resources, and making sustainable agricultural development, are used effectively in developed countries and emerging countries. Due to their disadvantageous structure, small-scale producers face many difficulties in adapting to contemporary agricultural markets. However, cooperatives emerge as institutional structures that help producers to cope with these challenges. The modern cooperative system in our country, whose origin dates back to 1863, has been prominent in the Republican Era with the legal arrangements made under the leadership of Atatürk, and maintains its importance with the state support and guidance given during the planned development period. Nevertheless, agricultural cooperatives of our country, which are facing a number of structural problems, have not reached the desired level today. This study aims to contribute to the development of our country's cooperatives by revealing the historical development and structure of cooperatives, comparing the current situation and examining the role of cooperatives in the agricultural economy of the world and Turkey.

PDF

___

Anonim. 2012. T. C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü. Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı 2012-2016. Ankara.
Anonim. 2019a. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı, Strateji ve Bütçe Başkanlığı. http://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/.
Anonim. 2019b. Kredi Garanti Fonu (KGF). https://www.kgf.com.tr/index.php/tr/.
Anonim. 2019c. T.C. Ticaret Bakanlığı, Bakanlık istatistikleri: https://ticaret.gov.tr/istatistikler/bakanlik-istatistikleri.
Anonim. 2019d. Tarımsal Örgütlenme Tablosu. https://www.tarimorman.gov.tr/TRGM/Link/33/Tarim sal-Orgutlenme-Tablosu.
Anonim. 2019e. Türkiye’nin 500 büyük sanayi kuruluşu. http://www.iso500.org.tr/.
Anonymous. 2019a. Pellervo Confederation of Finnish Cooperatives.https://www.slideshare.net/pellervo/pelle rvo-confederation-of-finnish-cooperatives.
Anonymous. 2019b. International Cooperative Alliance. https://www.ica.coop/en/cooperatives/facts-andfigures. Anonymous. 2019c. Eurisce. https://www.euricse.eu/.
Anonymous. 2019d. World Cooperative Monitor. Exploring The Cooperative Economy. Report 2018. https://www.ica.coop/sites/default/files/publicationfiles/wcm2018-web-1542524747.pdf .
Abebe, G. K., J. Bijman, R. Kemp, O. Omta, and A. Tsegaye. 2013. Contract farming configuration: Smallholders’ preferences for contract design attributes. Food Policy, Elsevier, 40 (C): 14-24.
Alkan, A. 1998. Türkiye'de 1980'den sonra dar gelirlilerin konut sorunu ve konut kooperatifleri. Türkiye Kent Kooperatifleri Merkez Birliği. Ankara.
Bernard, T., and D. J. Spielman. 2009. Reaching the rural poor through rural producer organizations? A study of agricultural marketing cooperatives in Ethiopia. Food policy, Elsevier, 34 (1): 60-69.
Bhuyan, S., and F. L. Leistritz. 2001. An examination of characteristics and determinants of success of cooperatives in the non-agricultural sectors. Journal of Cooperatives 16: 46-62. DOI: 10.22004/ag.econ.46418.
Bijman, J. 2016. Agricultural Cooperatives in the Netherlands: Key success factors. International Summit of Cooperatives.Quebec.https://www.researchgate.net/pu blication/308993047.
Bijman, J., C. Iliopoulos, K. J. Poppe, C. Gijselinckx, K. Hagedorn, M. Hanisch, G. W. J. Hendrikse, R. Kühl, P. Ollila, P. Pyykkönen, and G. van der Sangen. 2012. Support for Farmers' Cooperatives. Final Report. European Commission. Wageningen UR. https://ec.europa.eu/agriculture/sites/agriculture/files/exte rnal-studies/2012/ support -farmers-coop/fulltext_en.pdf.
Bijman, J., G. Hendrikse, and A. van Oijen. 2013. Accommodating two worlds in one organisation: changing board models in agricultural cooperatives. Managerial and Decision Economics 34 (3-5): 204-217.
Bijman, J., M. Hanisch, and G. van der Sangen. 2014. Shifting control? The changes of internal governance in agricultural cooperatives in the EU. Annals of Public and Cooperative Economics 85 (4): 641-661.
Bilgin, N. ve Ş. Tanıyıcı. 2008. Türkiye'de kooperatif ve devlet ilişkilerinin tarihi gelişimi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi Cilt: 2008 (2): 136-159.
Brusselaers, J., K. Poppe, and T. G. Azcarate. 2014. Do policy measures impact the position and performance of farmers' cooperatives in the EU? Annals of Public and Cooperative Economics 85 (4): 531-553.
Can, M. F. ve E. Sakarya. 2012. Dünya ve Türkiye’de tarım ve hayvancılık kooperatiflerinin tarihsel gelişimi, iktisadi önemi ve mevcut durumu. Veteriner Hekimler Derneği Dergisi 83 (1): 27-36.
Chaddad, F. R., and M. L. Cook. 2004. Understanding new cooperative models: an ownership–control rights typology. Applied Economic Perspectives and Policy 26 (3): 348-360.
Chaddad, F., and C. Iliopoulos. 2013. Control rights, governance, and the costs of ownership in agricultural cooperatives. Agribusiness 29 (1): 3-22.
Chloupkova, J. 2002. European Cooperative MovementBackground and Common Denominators. No 24204, Unit of Economics Working Papers from Royal Veterinary and Agricultural University, Food and Resource Economic Institute. DOI: 10.22004/ag.econ.24204.
Çıkın, A. 2017. Bir Başkadır Kooperatifçilik. İzmir: SS Tariş Zeytin ve Zeytinyağı Tarım Satış Kooperatifleri Birliği Yayını.
Dedieu, M. S., and F. Courleux. 2011. Agricultural cooperatives the reference in term of farmer economic organization. Division of Statistics and Strategic Foresight-Strategic Foresight and Evaluation Analysis 36: 1-4.
Demirtaş, E. I. ve M. Sarı. 2016. Arazi toplulaştırması. Derim 20 (1): 48-58.
Dunn, J. R. 1988. Basic cooperative principles and their relationship to selected practices. Journal of Agricultural Cooperation, National Council of Farmer Cooperatives Vol. 3: 83-93.
Fairbairn, B. 2004. History of cooperatives. pp. 23-51 In: C.D. Merrett and N. Walzer (Eds.) Cooperatives and Local Development: Theory and Applications for the 21st century. Armonk, NY & London: M.E. Sharpe.
Fernández, E. 2014. Selling agricultural products: farmers' cooperatives in production and marketing, 1880– 1930. Business History 56 (4): 547-568.
Fici, A. 2013. An introduction to cooperative law. International Handbook of Cooperative Law. 3- 62. Springer, Berlin, Heidelberg.
Fischer, E., and M. Qaim. 2012. Linking smallholders to markets: determinants and impacts of farmer collective action in Kenya. World Development 40 (6): 1255-1268.
Fritz, M., and G. Schiefer. 2008. Food chain management for sustainable food system development: a European research agenda. Agribusiness: An International Journal 24 (4): 440-452.
Gutierrez, M., and A. Carlos 2005. A comparative synthesis of 20th century agricultural cooperative movements in Europe. Journal of Rural Cooperation 33: 47-65. DOI: 10.22004/ag.econ.59711.
Iliopoulos, C. 2013. Public policy support for agricultural cooperatives: an organizational economics approach. Annals of Public and Cooperative Economics 84 (3): 241-252.
Narrod, C., D. Roy, J. Okello, B. Avendaño, K. Rich, and A. Thorat. 2009. Public–private partnerships and collective action in high value fruit and vegetable supply chains. Food Policy 34 (1): 8-15.
Mojo, D., C. Fischer, and T. Degefa. 2017. The determinants and economic impacts of membership in coffee farmer cooperatives: recent evidence from rural Ethiopia. Journal of Rural Studies 50: 84-94.
Mooney, P. H. 2004. Democratizing rural economy: Institutional friction, sustainable struggle and the cooperative movement. Rural Sociology 69 (1): 76-98.
Mülayim, Z. 1995. Kooperatif kuruluşlarda üst örgütlenmenin önemi ve Türkiye'de sorunları. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi 40: 33-42.
Mülayim, Z. G. 2010. Kooperatifçilik, 6. Baskı. Yetkin Yayınları.
Ostrom, E. 1990. Governing the commons: The evolution of institutions for collective action. Cambridge University Press.
Öksüz, E. 1982. Kooperatifçilik Kavramı ve İlkelerinin Işığında, Türkiye'de Köy Kalkınma Kooperatifleri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi 31: 329-358.
Örki, A. 2016. Ekonomik Kalkınmada Kooperatiflerin Öneminin Örneklerle Değerlendirilmesi. Optimum: Journal of Economics and Management Sciences/Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi 3 (2).
Sauer, J., M. Gorton, and J. White. 2012. Marketing, cooperatives and price heterogeneity: Evidence from the CIS dairy sector. Agricultural Economics 43 (2): 165-177.
Sayın, B. ve C. Sayın. 2004. Türkiye’de Tarımsal Üretici Örgütlenmesi, Avrupa Birliğine uyum Hazırlıkları ve Tarımsal Üretici Birlikleri Kanunu. pp.16 -18. Türkiye VI. Tarım Ekonomisi Kongresi.
Reardon, T., C. B. Barrett, J. A. Berdegué, and J. F. Swinnen. 2009. Agrifood industry transformation and small farmers in developing countries. World Development 37 (11): 1717-1727.
Rebelo, J., J. V. Caldas, and S. C. Matulich. 2008. Manager Power, Member Behavior and Capital Structure: Portuguese Douro Wine Cooperatives. Agricultural Economics Review 9 (2): 5-15. Doi:10.22004/ag.econ.101052.
Richards, T. J., and M. R. Manfredo. 2003. Cooperative mergers and acquisitions: the role of capital constraints. Journal of Agricultural and Resource Economics 28 (1): 152-168.
Semerci, A. 2015. Türkiye'de çiftçi örgütleri: Tarımsal amaçlı kooperatifler örneği. Namık Kemal Üniversitesi, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi 12 (1). http://hdl.handle.net/20.500.11776/1924.
Tran, N., C. Bailey, N. Wilson, and M. Phillips. 2013. Governance of global value chains in response to food safety and certification standards: the case of shrimp from Vietnam. World Development 45: 325-336. Doi: 10.1016/j.worlddev.2013.01.025.
Verhofstadt, E., and M. Maertens. 2014. Smallholder cooperatives and agricultural performance in Rwanda: do organizational differences matter? Agricultural Economics 45 (1): 39-52.