Ayşe ALİCAN, Aysun DİNEK, Songül GÜL SALLAN

Yetişkin Kadın Eğitimi Sorunsalı: Sultanbeyli'nin Yoksul Kadınlarının Eğitim Analizi

Eğitim alanında yaşanan gelişmelere rağmen, eğitim hizmetlerine erişimde kadınların dezavantajlı konumu devam etmektedir. Türkiye’de eğitimde eşitsizliklerin en başta gelenlerinden biri toplumsal cinsiyet eşitsizliğidir. Eğitimdeki eşitsizlikler, geleneksel cinsiyetçi kalıplarla beraber, kadınların toplumsal hayata ve ücretli çalışma yaşamına ne ölçüde katıldıklarında belirleyici rol oynamaktadır. Eğitim eşitsizlikleri, kadınlar için etkin özne, bilgili ve sorumlu yurttaşlar olabilme açısından da sorun yaratmaktadır. Bu gün sayıları yedi milyona ulaşan ve eğitime erişim hakkını kullanamayan, hatta okuma yazma dahi bilmeyen nüfusumuzun büyük çoğunluğunu kadınlar oluşturmaktadır. 1990’lardan itibaren birçok ülkede başlatılan eğitim kampanyaları, ülkemizde 1990’ların sonlarında başlamıştır. Ancak ülkemizdeki gerçek artış 2001 ekonomik krizi sonrasında yaşanan yoksullukla ortaya çıkmıştır. Ulusal eğitime destek ve şartlı nakit transferi gibi program ve kampanyalar yoksulluğun en çok etkilediği gruplardan olan kadınları, çocukları ve özellikle kız çocuklarını hedef kitle olarak benimsemişlerdir. Bu programlar, kadınların okuma yazma öğrenmelerini, kadınların ve çocukların yaşam kalitesini yükseltmeyi, kazanç getiren beceriler edinmelerini ve günlük yaşamda bağımlılıktan kurtulmalarını amaçlamaktadır. Yetişkin kadın eğitimini hedef alan programlar yoğunlukla ülke nüfusunun yaklaşık altıda birinin yaşadığı İstanbul’da uygulanmaktadır. Bu çalışmada İstanbul’un gecekondu semti Sultanbeyli’de yaşayan yoksul kadınların görüşlerinin kategorik içerik çözümlemesi yapılmaktadır. Sultanbeyli’de görüşülen yoksul kadınlar, okul çağında eğitime erişim olanaklarına sahip olamamış ama eğitim azmi içinde oldukları için okuma-yazma kurslarına katılan kişilerdir. Çalışma; eğitim, cinsiyet ve yoksulluk ilişkisi ile yetişkin kadın eğitiminin ve eğitim destekli yoksulluk yardımlarının sonuçlarını ele almakta, eğitimin yoksulluk zincirinin kırılmasındaki rolü üzerine odaklanmaktadır.

Problematic of Adult Women Education: Sultanbeyli Women's Determination for Education

Despite improvements in the sphere of education, the disadvantageous status of women’s access to education services still persists. Gender-based inequality is among the leading inequalities in the field of education in Turkey. Inequalities in education, along with traditional gender patterns, play a determining role in women’s participation in social life and paid labor. Inequalities in education also pose problems for women in respect of being active, informed and responsible citizens. Today, women constitute the majority of seven million people, who do not have access to education or who are illiterate. Educational campaigns, which have been in implementation since the early 1990s in many countries, were launched at the end of 1990s in Turkey. Yet, after the 2001 economic crisis, there was a rapid increase in the number of such campaigns in the country. The target audience of these campaigns, such as support for national education and conditional cash transfers, were women, children, chiefly female children, who are most adversely influenced by poverty. The main objectives of these programs were to increase the literacy of women, to improve living conditions for women and children, to help women gain productive skills and become self-sufficient in their daily living.Many educational programs targeting adult women have been implemented in Istanbul, where one sixth of the population lives. This study is a categorical content analysis of the views of the poor women living in Sultanbeyli, a squatter area in Istanbul. The women interviewed for the study in Sultanbeyli attended basic literacy courses because they were illiterate but eager to get education. The study focuses on education, the relationship between gender and poverty, the consequences of educational programs and education related poverty assistance for the adult woman and the role of education in breaking the cycle of poverty.

PDF

___

Acar, F., A. G. Ayata ve D. Varoğlu, (1999), Cinsiyete Dayalı Ayrımcılık: Türkiye’de Eğitim Sektörü Örneği, Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü, Ankara. http://www.unicef.org/turkey/gr/_ge21jb.html, (09.01.2007).
AÇEV, (2002), İşlevsel Yetişkin Okuryazarlığı Programı Gönüllü Profili Raporu, İstanbul.
Aksay, E. ve A. Sayın, (2005), “Alternative Models of Tackling Gender Disparity in Education: Towards an Active Communirty-Based Approcah in Turkey”, Newsletter for Access: Gender, Education and Development, Issue 14, September-October.
Bilgin, N., (2003), Sosyal Psikoloji Sözlüğü, Bağlam Yayınları, İstanbul.
CCT In Turkey, (2006), Conditional Cash Tranfers In Turkey Interim Report 2003-2006, T.C Başbakanlık SYDGM, Ankara, Aydoğdu Ofset.
ÇYDD, (2004), Ankara Şubesi Eğitim Komisyonu 2003-2004 Çalışma Raporu, Ankara.
Demir, S. (2006), Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı İnsani Gelişme Endeksi ve Türkiye Açısından Değerlendirme, Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü, Ankara.
DİE, (2003), www.die.gov.tr/nüfus ve kalkınma göstergeleri.
DİE-WB, (2004), Türkiye: Ortak Yoksulluk Değerlendirme Raporu, Ankara.
DPT, (2001), “Gelir Dağılımının İyileştirilmesi ve Yoksullukla Mücadele,” 8. Beş Yıllık Kalkınma Planı. Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Ankara, http://www.dpt.gov.tr/bgyu/bgr/dg/goc.htm
DPT, (2005), Binyıl Kalkınma Hedefleri Türkiye Raporu, Ankara, DPT, SYDGM.
Eurastat, (2006), Indicators, http://epp.eurastat.ec.europa.eu/portal/page, (08.09.2006).
Eğitim Reformu Girişimi, (2004), Eğitimi ve İnsangücü Çalışma Grubu Özet Rapor, İstanbul Politikalar Merkezi.
Eğitimde Değişim Yılları 2003–2006, (2006), Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara.
Gök, F, (1993), “Türkiye’de Eğitim ve Kadınlar”, 1980’ler Türkiye’sinde Kadın Bakış Açısından Kadınlar, (Der.) Ş.Tekeli, İletişim Yayınları, İstanbul.
Gökalp, Y., (2006), “Conditonal Cash Transfers in Turkey: Motivation, Design, Achievements, Challanges, and the Way Forward”, Third International Conferance on Conditional Cash Transfers, June 26, İstanbul.
Gürlesel, C. F., (2004), Türkiye’nin Kapısındaki Fırsat 2025’e Doğru Nüfus, Eğitim ve Yeni Açılımlar, Sabancı Üniversitesi Eğitim Reformu Girişimi, İstanbul, Kaya, Y.K. 1998, Eğitim ve Kalkınma, Ankara, Bilim Yayıncılık.
Işık, O. ve Pnarcıoğlu M., (2001), Nöbetleşe Yoksulluk –Sultanbeyli Örneği, İletişim Yayınları, İstanbul.
İnal, K., (2004), Eğitim ve İktidar, Ütopya Yay., Ankara.
İstanbul, (2006),www.istanbulozelidaresi.gov.tr/sp/doc/milli_egitim.doc (02.09.2006).
İstanbul, http://istanbul.meb.gov.tr/bolumler/yaygin/gorevlerimiz.htm
İstanbul, http://tr.wikipedia.org/wiki/%Istanbul_göstergeleri
KSGM, (2007), http://www.kssgm.gov.tr/ Okullaşma Oranları, İletişim ve Dokümantasyon Dairesi Başkanlığı.
KSSGM, (2002), Avrupa Topluluğunun Çalışma Yaşamında Kadın-Erkek Eşitliğine Dair Düzenlemeleri ve Türkiye, T.C. Başbakanlık Kadın Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü, Avrupa Topluluğunun Çalışma Yaşamında Kadın-Erkek Eşitliğine Dair Düzenlemeleri ve Türkiye, Ankara.
KSSGM, (1998), Cumhuriyet’in 75. Yılında Türkiye’de Kadının Durumu, T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü (KSSGM), TAKAV Matbaacılık Yayıncılık A.Ş., Ankara.
MEB, (2006), Türkiye Eğitim İstatistikleri, 2005–2006, www.meb.gov.tr, http://cygm.meb.gov.tr/halkegtim/okumayazmakurslr (15.01.2007).
MEB, (2000), Yetişkinler için Okuma-yazma Öğrenimi ve 1. Kademe Eğitim Programı, Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara.
Nohl, M. A. ve F. Sayılan, (2004), Türkiye’de Yetişkinler için Okuma-Yazma Eğitimi,Temel Eğitime Destek Projesi Teknik Raporu (Milli Eğitim Bakanlığı/Avrupa Komisyonu), Mart 2004. http://www.meb.gov.tr/duyurular/duyurular/Proj/TEDPBilgilendirme.pdf
OECD, (2005), Eğitime Bakış: OECD Göstergeleri–2005 (Türkçe Özet), Education at a Glance: OECD Indicators-2005 Edition, OECD Multilingual Summaries. http://www.oecd.org/dataoecd/57/63/35317215.pdf
Okçabol, R., (2007), “Küreselleşme ve Eğitim”, Küreselleşme ve Eğitim, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayınları, Ankara.
Öz, F., (1995), Türkiye Cumhuriyetinde Okuma-Yazma Seferberlikleri ve Yönetimi, Ankara.
Pekin+5, (2003), Pekin+5 Siyasi Deklerasyonu ve Sonuç Belgesi, T.C. Başbakanlık Kadın Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü, Ankara.
Rotary, (2004), Uluslararası Rotary 2430 Bölge, Kolaylaştırılmış Okuma Yazma Eğitimi (KOYE) – KOYE El kitabı.
Sallan Gül, S., (2005), “Türkiye’de Yoksulluğun Kadınsılaşması”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 38, Sayı 1, Mart, s. 25-45.
Sallan Gül, S., (2006a), Sosyal Devlet Bitti Yaşasın Piyasa, Ebabil Yayınları, Ankara.
Sallan Gül, S., (2006b), “Binyıl Hedeflerinde Türkiye’de Eğitim”, Yeniden İmece, Üç aylık Eğitim, Bilim Sanat ve Kültür Dergisi, Sayı 10.
Sallan Gül, S., A. Sayın, D. Vural, (2006), “The Importance of the Employment Policies in Poverty Reduction and its Reflections on Women’s Employment in Turkey”, Transformation of Social Policy In Europe: Patterns, Issues and Challenges for the EU-25 And Candidate Countries, 13th-15th April 2006, Ankara/Turkey, METU.
Sallan Gül, S. ve H. Gül, (2006a), “Türkiye’de Sosyal Yardımlar ve İstihdam İlişkisi”, UNDP için hazırlanan rapor, Ankara.
Sallan Gül, S. ve H. Gül, (2006b), “Eğitim Destek Programı Olarak ‘Şartlı Nakit Transferi-ŞNT’ ve Yoksullukla Mücadele”, Yeniden İmece, Sayı 12.
Sivil İzleme Grupları, (2006), Binyıl Hedefleri ve Eğitimde Toplumsal Cinsiyet Eğitliği, 2005 Yılı Raporu, AÇEV, KADER, Eğitim Reformu Girişimi, Sabancı Üniversitesi.
Şenol, N., C. İsat ve A. Sayın, (2004), Avrupa Birliğine Giriş Sürecini İzleme Programı Kadınlar ve Erkekler İçin Eşit Fırsatlar: Türkiye, Open Society Institute.
Tan, M., (2000), “Eğitimde Kadın Erkek Eşitliği ve Türkiye Gerçeği”, Kadın Erkek Eşitliğine Doğru Yürüyüş, TÜSİAD Yay., İstanbul.
TÜİK, (2006), Türkiye Eğitim İstatistikleri, 2005–2006, www.tüik.gov.tr. Türkoğlu, A., (1998), Karsılaştırmalı Eğitim Dünya Ülkelerinden Örnekler, Adana, Baki Kitapevi.
TÜSİAD, (2006), Eğitim ve Sürdürülebilir Büyüme, İstanbul.
TÜSİAD, (2003), Turkey’s National Report: A Candidate Country Experience, Unicef Reports on the Progress of the Lisbon Strategy, Brussels.
UNESCO, (2003), Gender and Education for All: The Leap to Equality? EFA Global Monitoring Report, 2003/4. Paris: UNESCO.
UNESCO, (2006), Education for All Global Monitoring Report 2006, http//:portal.unesco.org/education/en/ev.pgp-url-SECTION=201.htm, 2006.
UNICEF, (2003a), ‘Geleceğe Sahip Çıkmak’ adlı çalışmanın koordinatörlüğünü yapan Dr. Nur Otaran ile söyleşi, Evet Deyin, üç aylık UNICEF Türkiye bülteni, Yaz 2003, http://www.unicef.org/turkey/pr/_ge6.html, (09.01.2007).
UNICEF, (2003b), Türkiye Bülteni, , “Evet Deyin, Haydi Kızlar Okula”, Üç aylık Bülten, Yaz 2003, http://www.unicef.org.tr, (24.01.2007).
UNICEF, (2003c), Kız Çocuklarının Okullaşması Kampanyası: Kız Çocuklarının Okullaşması İçin Yapabileceklerimiz Var. Ankara.
UNICEF, (2005),Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve İlköğretime İlişkin Rapor, Nisan 2005, Sayı 2.
Yıldız, A., (2004), “Türkiye’de Yetişkin Kadın Eğitimi Araştırmalarına Toplu Bakış”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt 37, Sayı 1.
Yılmaz, Cevdet, (2004), Risk Kavramının Farklı Sosyolojik Yapılarda Araştırılması-İzmir Örneği, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Yılmaz, Cevdet, (2006), “Yoksulluk Söylemi Ya da Yoksullar Nasıl Konuşur?‘Bir Anlatı Çözümlemesi Tekniği Önerisi’, VI. Uluslararası Dil, Yazın, Deyişbilim Sempozyumunda sunulan metin, 1–2 Haziran 2006 Isparta.