Kurumsal Ortamda Değişim ve Büyük Aile Holdingleri Bünyesindeki Şirketlerin Yönetim Kurullarında "İcrada Görevli Olmayan" ve "Bağımsız" Üyeler

Bu çalışmada, Türkiye’de yakınlarda güçlenmeye başlayan “kurumsal yönetim” söylemi ve halka açık şirketler için getirilen kurallar karşısında büyük aile holdinglerinin, bünyelerindeki şirketlerin yönetim kurullarının oluşumu açısından ne yaptıkları incelenmektedir. Bulgularımız, yönetim kurullarının, büyük ölçüde, şirketler açısından bakılınca “icrada görevli olmayan”, ancak sahipliği elinde bulunduran aileden oldukları veya holdingin merkezinde veya diğer şirketlerinde yönetici görevinde bulundukları için dışarıdan kabul edilemeyecek üyelerden oluştuğunu göstermektedir. Bağımsız şeklinde nitelenebilecek üyeler ise yok denecek kadar azdır. Sınırlı sayıdaki bağımlı ama dışarıdan üyeler arasında ağırlığı danışmanlık yapanlar veya emekli durumunda bulunanlar oluşturmaktadır. Bunların arasında da önemli bir payı, siyaset de dahil olmak üzere, bir şekilde kamu sektörü tecrübesine sahip olanlar almaktadır.

___

Alacaklıoğlu, Haluk (2003), “Özel Sektörün Kurumsal Şirket Yönetimi Alanındaki Düzenleme Çalışmaları ve Son Durum”, Kurumsal Şirket Yönetimi, TCMB, Ankara, s. 183-189.
Anderson, Ronald C. ve Reeb, David M. (2004), “Board Composition. Balancing Family Influence in S&P 500 Firms”, Administrative Science Quarterly, Cilt 49, Sayı 2, s. 209-237.
Ararat, Melsa (2003), “Kurumsal Şirket Yönetimi Alanında Genel Durum ve Yaşanılan Sorunlar (Şirketler Açısından)”, Kurumsal Şirket Yönetimi, TCMB, Ankara, s. 81-94.
Ararat, Melsa ve Uğur, Mehmet (2003), “Corporate Governance in Turkey: An Overview and Some Policy Recommendations”, Corporate Governance, Cilt 3, Sayı 1, s. 58-75.
Ararat, Melsa ve Yurtoğlu, Burçin B. (2006), “Corporate Governance in Turkey: An Introduction to the Special Issue”, Corporate Governance, Cilt 14, Sayı 4, s. 201-206.
Biggart, Nicole W. (1997). “Institutionalized Patrimonialism in Korean business’”, Orru, Marco- Biggart, Nicole W.- Hamilton, G. (Ed.), The Economic Organization of East Asian Capitalism, Sage, Thousand Oaks, CA, s. 215-237.
Buğra, Ayşe (1994), State and Business in Modern Turkey: A Comparative Study, State University of New York Press, New York.
Daily, Cathrine M.- Dalton, Dan R.-Cannella Albert A. (2003), “Corporate Governance: Decades of Dialogue and Data”, Academy of Management Review, Cilt 28, Sayı 3, s. 371-382.
Davis, Gerald F. ve Useem, Michael (2002), “Top Management, Company Directors and Corporate Control”, Pettigrew, Andrew- Howard, Thomas- Whittington, Richard (Ed.), Handbook of Strategy and Management, Sage, Londra, s. 233-259.
Demirağ, İstemi ve Serter, Mehmet (2003), “Ownership Patterns and Control in Turkish Listed Companies”, Corporate Governance, Cilt 11, Sayı 1, s. 40-51.
DiMaggio, Paul J. ve Powell, Walter W. (1983), “The Iron Cage Revisited: Institutional Isomorphism and Collective Rationality in Organizational Fields”, American Sociological Review, Cilt 48, Sayı 2, s. 147-160.
Finkelstein, Sydney ve Hambrick, Donald C. (1996), Strategic Leadership. Top Executives and their Effects on Organizations, West Publishing, Minneapolis, MN.
Forbes, Daniel P. ve Milliken, Frances J. (1999), “Cognition and Corporate Governance: Understanding Boards of Directors as Strategic Decision-making Groups”, Academy of Management Review, Cilt 24, Sayı 2, s. 489-505.
Granovetter, Mark (2005). “Business Groups and Social Organization”, Smelser, Neil J. ve Swedberg, Richard (Ed.), The Handbook of Economic Sociology (2. basım), Princeton University Press, Princeton, NJ, s. 429-450.
Gökşen, Nisan S. ve Üsdiken, Behlül (2001), “Uniformity and Diversity in Turkish Business Groups: Effects of Scale and Time of Founding’’, British Journal of Management, Cilt 12, Sayı 4, s. 325-349.
Guillén, Mauro F. (2000), “Business groups in emerging economies: A resource-based view”, Academy of Management Journal, Cilt 43, Sayı 3, s. 362-380.
Gürbüz, Osman A. ve Ergincan, Yakup (2004), Kurumsal Yönetim, Türkiye’deki Durumu ve Geliştirilmesine Yönelik Öneriler, Literatür Yayıncılık, İstanbul.
IIF (2005), Corporate Governance in Turkey: An Investor Perspective, Institute of International Finance, Inc., Washington, DC, ABD.
ISO (2005), Aile Şirketlerinde Kurumsallaşma, İstanbul Sanayi Odası, İstanbul.
Johnson, Jonathan L.-Daily, Cathrine M.-Ellstrand, Alan E. (1996), ‘‘Research on Boards of Directors: A Review and Research Agenda’’, Journal of Management, Cilt 22, Sayı 3, s. 587-605.
Koçer, Burak (2006), İMKB’de İşlem Gören Şirketlerin Yönetim Kurulu Yapısı ve İşlevleri üzerine bir Araştırma, Sermaye Piyasası Kurulu, Ankara.
Kula, Veysel (2005), “The Impact of the Roles, Structure and Process of Boards on Firm Performance: Evidence from Turkey”, Corporate Governance, Cilt 13, Sayı 2, s. 266-276.
Mizruchi, Mark S. (1996), “What Do Interlocks Do? An Analysis, Critique, and Assessment of Research on Interlocking Directorates”, Annual Review of Sociology, Cilt 22, 271-298.
Lynall, Mathew D.- Golden, Brian R.- Hillman, Amy J. (2003), “Board Composition from Adolescence to Maturity: A Multitheoretic View”, Academy of Management Review, Cilt 28, Sayı 3, s. 416-431.
OECD (2006), Corporate Governance in Turkey: A pilot study, OECD, Paris.
OECD (2004), OECD Principles of Corporate Governance, OECD, Paris.
Oliver, Christine (1991), “Strategic Responses to Institutional Processes’’, Academy of Management Review, Cilt 16, Sayı 1, s. 145-179.
Özen, Şükrü (2007), “Yeni Kurumsal Kuram: Örgütleri Çözümlemede Yeni Ufuklar ve Yeni Sorunlar”, Sargut, A. Selami ve Özen, Şükrü (Ed.), Örgüt Kuramları, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara, s. 237-330.
Peng, Mike W. (2004), “Outside Directors and Firm Performance during Institutional Transitions’’, Strategic Management Journal, Cilt 25, Sayı 5, s. 453-471.
Sak, Güven (2003), “Kurumsal Şirket Yönetimi açısından Türkiye’nin Genel Durumu”, Kurumsal Şirket Yönetimi, TCMB, Ankara, s. 19-37.
Scott, W. Richard (1994) “Institutions and Organizations: Toward a Theoretical Synthesis”, in W. R. Scott and J. W. Meyer (eds) Institutional Environments and Organizations, Sage, Thousand Oaks, CA, ABD, s. 55-80.
Scott, W. Richard (2001), Institutions and Organizations (2. basım), Sage, Thousand Oaks, CA, ABD.
Şehirli, Kübra (1999), “Kurumsal yönetim”, Araştırma raporu (Yeterlik Etüdü), Sermaye Piyasası Kurulu, Ankara.
Shleifer, Andrei ve Vishny, Robert W. (1997), “A Survey of Corporate Governance”, Journal of Finance, Cilt 52, Sayı 2, s. 737-783.
SPK (2005), Kurumsal Yönetim İlkeleri, Sermaye Piyasası Kurulu, Ankara.
SPK (2004), Kurumsal Yönetim Uygulama Anketi Sonuçları, Sermaye Piyasası Kurulu, Ankara.
TCMB (2003), Kurumsal Şirket Yönetimi, T.C. Merkez Bankası, Ankara.
TÜSİAD (2005), Sermaye Piyasaları için Örnek Şirket Yapısı, TÜSİAD, İstanbul.
TÜSİAD (2002), Kurumsal Yönetim En İyi Uygulama Kodu: Yönetim Kurulu’nın Yapısı ve İşleyişi, TÜSİAD, İstanbul.
TÜSİAD (2000), Kurumsal Yönetim İlkeleri, TÜSİAD, İstanbul.
Varış, Meral- Küçükçolak, Ali- Erdoğan, Oral ve Özer, Levent (2001), “Sermaye Piyasalarında Kurumsal Yönetim İlkeleri”, İMKB Dergisi, Cilt 5, Sayı 19, s. 1-179.
Yamak, Sibel ve Üsdiken, Behlül (2006), ‘‘Economic Liberalization and the Antecedents of Top Management Teams: Evidence from Turkish ‘Big’ Business’’, British Journal of Management, Cilt 17, Sayı 3, s. 177-194.
Whitley, Richard (1999), Divergent Capitalisms: The Social Structuring and Change of Business Systems, Oxford University Press, Oxford.
Yurtoğlu, Burçin B. (2003), “Corporate Governance and Implications for Minority Shareholders in Turkey”, Corporate Ownership and Control, Cilt 1, Sayı 1, s. 72-86.