Maaş ilişkisi ve Türkiye'de memur maaşları (1970-2008)

Çalışmada, maaş olgusunu açıklamak için, maaş ilişkisi kavramı ortaya atılmış, bu kavram aracılığıyla maaşın niteliği ve tarihsel süreçteki değişim dinamiği çözümlenmiştir. Bu doğrultuda makalede, Türkiye'de 1970-2008 yıllarına ilişkin ortalama memur maaşı veri seti üzerinden gerçek ortalama memur maaşı hesaplanmış ve bu görgül veri, diğer veri setleriyle birleştirilerek, bu tarihsel dönemde Türkiye 'de memur maaşlarının değişimi toplumsal ve iktisadi nedensellik ilişkisi içerisinde çözümlenmiştir. Maaş ilişkisi, ücret ilişkisinin tersine, ikincil bölüşüm ilişkilerinde ortaya çıkan ve memur ile devlet arasındaki kurucu ilişkidir. Her iki ilişkinin benzerliği ise, işçi ve memurun her ikisinin de emek gücünü satarak yaşamını sürdürmesinden kaynaklanır. Maaş ilişkisinin, ikincil bölüşüm ilişkilerine dayanması, maaşların gerçek (reel) düzeyini belirleyen temel dinamiktir. Türkiye 'de 1980 ile başlayan süreçte, memur maaşları, sefalet maaşları dönemine girmiş, memurlar göreli ve mutlak olarak yoksullaşmışlardır. 1989 yılında yeni bir süreç başlamış ve bütçe üzerinden faiz harcamaları - memur maaşları zıtlığı ortaya çıkmıştır. Bu zıtlık, yüksek gerçek faiz ile geçinen blok ile memurların toplumsal zıtlığını doğurmuştur. Bir bütün olarak, 1970-2008 yılları Türkiye'de memurların gerçek (reel) olarak yoksullaştığı yıllardır.

The salary relationship and civil servant salaries in Turkey (1970-2008)

In the study, the concept of the salary relationship has been propounded in order to explain the salary phenomenon; the nature of salary and its dynamic of change in the historical process have been analyzed via this concept. For this purpose, in the article, real average civil servant salary has been calculated over the data set for the average civil servant salary for the years 1970-2008. This empirical data was combined with the other data sets and, the change in civil servant salaries in Turkey in the said historical period was analyzed in the context of social and economic causality. Contrary to the wage relationship, the salary relationship that emerges in the secondary distribution relations is the constitutive relationship between civil servant and the state. The similarity between these two relationships is that both the worker and civil servant maintain their life by selling their labor power. The foundation of the salary relationship on the secondary distribution relations is the basic dynamic that determines the real level of salaries. In Turkey, in the process that began in 1980, civil servant salaries entered the age of poverty; Civil servants got poor in an absolute and relative manner. A new process began in 1989 and the interest expenses-civil servant salaries discrepan cy emerged over budget. The said discrepancy produced the social discrepancy between the bloc that made a living from high interest and civil servants.As a whole, the years 1970-2008 were the period,during which civil servants grew poor in real terms.

___

  • Aslan, Murat - Aslan, H. Kürşad (2008), "Türkiye'de 1963-2006 Döneminde Kamu ve Özel Sektör Ücretleri Üzerine Bir Ampirik Uygulama", Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 9, Sayı 2, Aralık, s. 23-45.
  • Aslan, Onur Ender (2005), Kamu Personel Rejimi: Statü Hukukundan Esnekliğe, TODAİE Yayını, Ankara.
  • Aslan, Onur Ender (2010), "Fordizmden Post-Fordizme Türkiye'de Memurların Maaş Düzeni" Amme İdaresi Dergisi, Cilt 43, Sayı 1, Mart, s. 81-122.
  • Boratav, Korkut (1989), "Türkiye'de Popülizm: 1962-1976 Dönemi Üzerine Notlar", İktisat ve Siyaset Üzerine Aykırı Yazılar, BDS Yayınları, İstanbul.
  • Boratav, Korkut (1991), 1980'li Yıllarda Sosyal Sınıflar ve Bölüşüm, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
  • Boratav, Korkut (2010), Türkiye İktisat Tarihi (1908-2007), 14. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara.
  • Bulutay, Tuncer (1995), Employement, Unemployment and Wages in Turkey, ILO-SIS, Ankara.
  • Bulutay, Tuncer (2001), "Ücretler ve Gelir ve Ücret Dağılımları", Ücretler, Gelir ve Ücret Dağılımları, Tuncer Bulutay (Ed.), DİE Yayını, s. 1-108.
  • Çınar, Tayfun - Birgül Ayman Güler (2004), Yerel Maliye Sistemi, TODAİE Yayını, Ankara.
  • Devlet Planlama Teşkilatı (1996), Ekonomik ve Sosyal Göstergeler (1950-1995), DPT Yayını, Ankara.
  • Devlet Planlama Teşkilatı (2006), Ekonomik ye Sosyal Göstergeler (1950-2005), DPT Yayını, Ankara.
  • EUROSTAT (2010), Government Finance Statistics (1996-2009), Luxembourg.
  • Gülalp, Haldun (1993), Kapitalizm, Sınıflar ve Devlet, Belge Yayınları, İstanbul.
  • Hazine Müsteşarlığı (2010), Hazine İstatistik Yıllığı 2009, Ankara.
  • Işıklı, Alpaslan (1990), "Ücretli Emek ve Sendikalaşma", Geçiş Sürecinde Türkiye, I. Cemil Schick, Ertuğrul Ahmet Tonak (Ed.), Belge Yayınları, İstanbul.
  • Kazgan, Gülten - Önder, İzzetin - Kirmanoğlu, Hasan - Tuncer, Nihal (1992), Türkiye 'de Gelir Bölüşümü, TOBB Yayını, Ankara.
  • Kuruç, Bilsay (2003), "Ücretler ve Kârlar Üzerine", İktisadi Kalkınma, Kriz ve İstikrar - Oktar Türel'e Armağan, Ahmet Haşim Köse - Fikret Şenses - Erinç Yeldan (Ed.), İletişim, s. 31-68.
  • Makal, Ahmet (2001), "Türkiye'de Kamu Kesimi Çalışanlarının Maaş ve Ücretlerine İlişkin Gelişmeler: 1923-1963", Amme İdaresi Dergisi, Cilt 34, Sayı 3, Eylül, s. 59-98.
  • Öner, Engin (2006), "Türkiye'de Maaş ve Ücretli Kesimin Gelir Vergisi Yükü (1980-2005)", Vergi Dünyası, Sayı 304, Aralık, s. 176-183.
  • Özkaplan, Nurcan (1993), "Devlet Memurlarının Aylıklarında Gelişmeler ve Maaş Farklılıkları (1970-1989)", Çalışma Ekonomisi, Kavram Yayınları, İstanbul, s. 21-37.
  • Pamuk, Şevket (2005), "20. Yüzyıl Türkiyesi İçin Büyüme ve Bölüşüm Endeksleri", İktisat İşletme ve Finans, Cilt 20, Sayı 235, Ekim, s. 5-15.
  • Tansel, Aysit (1998), Public Employment as a Social Protection Mechanism, ERF Working Paper, Egypt.
  • Tecer, Meral (1993), "Kamu Görevlilerinin Ekonomik Haklan", Amme İdaresi Dergisi, Cilt 26, Sayı 3, Eylül, s. 59-98.
  • TUİK (2009), İstatistik Göstergeler 1923-2008, TUİK Yayını, Ankara.
  • Yeldan, Erinç (2003), Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi, 8. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul.