Lübnan'da siyasal kültürün Osmanlı kökenleri

Osmanlı Devleti, Tanzimat döneminde yürüttüğü kurumsal reform sürecinde Lübnan 'a yönelik olarak etnik-dinsel/mezhepsel temsiliyet esasına dayalı nizamnameler yayınladı. Sömürgeci büyük güçlerin baskısı bu sürecin yol haritasını belirledi. Şöyle ki, bölge toplumunun seküler olarak yeniden tanımlanması büyük güçlerin etno-dinsel/mezhepsel temsiliyet aracılığı ile yürüttükleri müdahale aygıtını da etkisizleştirebilirdi. Bu açıdan, toplum ulus esasına dayalı seküler bir birlik olarak değil, cemaat esasına dayalı dinsel bir birim olarak tanımlandı ve buna göre kurulan siyasal sistem, emperyalizmin denetimde, "dinsel paylaşım sisteminde " kendini varlığının meşruluğuna ideolojik kaynaklar buldu. İncelememizde, bu sistemin temel ölçeklerini, etnik-dinsel/mezhepsel öğelerini inceleyecek; bu bağlamda, Osmanlı ülkesi Lübnan havalisindeki idari düzenlemelerin bölünmüş bir toplumdaki ayrıştırıcılığını çözümlemeye çalışacağız. İncelememizin veri tabanı 1850 ve 1864 tarihli "Lübnan Dağı Düzenlemeleri " olacaktır. Bu düzenlemeleri örnek vaka olarak seçmemizdeki maksat bölünmüş bir toplumdaki siyaset ve yönetim ilişkilerinin çözümlenmesi hususunda zengin bilgiler içermeleridir.

The ottoman origins political culture in Lebanon

The Ottoman Empire promulgated codes of rules for Lebanon based on the principle of ethnic-religious representation during the process of institutional reforms launched in the Tanzimat period. It can be said that the pressure imposed by the imperialist great powers determined the road map of this process, in such a way that, secular redefinition of the population of this region might deactivate intervention device which was executed by means of ethno-religious representation. In this sense, the Lebanon society was defined not as a secular and national unity, but as a religious agency founded on the principle of religion. And, political regime, which was constituted according to this principle under the control of imperialism, found sources for ideological legitimacy within the religious communion system. This study aims to investigate the ethnic-religious/sectional component of this system; and in this context, to attempt to analyze the disjunctive role of administrative regulations in a divided society in the context of Ottoman Empire district of Lebanon. The database of this investigation will be "Lebanon Mountain Regulations" introduced in 1850 and 1864. The primary purpose in selecting these regulations as the sample case is that they contain comprehensive information for the analysis of relations of politics and administration in a divided society.

___

Acar, İrfan C. (1989), Lübnan Bunalımı ve Filistin Sorunu, TTK., Ankara.
Akarlı, Engin Deniz (1993), The Long Peace: Ottoman Lebanon, 1861-1920, University of California Press, Berkeley.
Anderson, Matthew Smith (2001), Doğu Sorunu (1774-1923): Uluslararası İlişkiler Üzerine Bir İnceleme, (Çev. İdil Eser), YKY, İstanbul.
Armaoğlu, Fahir (2003), 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1789-1914), TTK., Ankara.
Atlıoğlu, Yasin, "Lübnan'da Seçimler ve Siyasal Bölünmüşlük", http://www.tasam.org/index.php?altid=1230&syf=2 (Erişim: 18.12.2009)
Baumann, Gerd ( 2006), Çokkültürlülük Bilmecesi: Ulusal, Etnik ve Dinsel Kimlikleri Yeniden Düşünmek, Dost Kitabevi, Ankara.
Brubaker, Rogers (1994), Citizenship and Nationhood in France and Germany, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, London.
Chatterjee, Partha (2002), Ulus Parçaları: Kolonyal ve Post-kolonyal Tarihler, (Çev. İsmail Çakem), İletişim, İstanbul.
Davison, Roderic H. (1997), Osmanlı İmparatorluğu 'nda Reform, 1856-1876, (Çev. Osman Akınhay), c. I, Papirüs, İstanbul.
De Wendel, Catherine Wihtol (1998), "Ulus ve Yurttaşlık: Hem Rakip Hem Ortak", Uluslar ve milliyetçilikler, (Haz. Jean Leca), (Çev. Siren İdemen), Metis, İstanbul, s. 38-48.
Devellioğlu, Ferit (1993), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara: Ak.
Düstur, I. Tertip, c. IV.
Dumont, Paul (1995), "Tanzimat Dönemi (1839-1878)", Osmanlı İmparatorluğu Tarihi: XIX. Yüzyıl Başlarından Yıkılışa, (Yay. Yön. Robert Mantran), (Çev. Server Tanilli), Cem, İstanbul, s. 60-143.
Ekinci, Ekrem Buğra (1998), Lübnan'ın Esas Teşkilat Tarihçesi, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 31, Sayı 3, s. 17-35.
Ergun, Doğan (2000), Kimlikler Kıskacında Ulusal Kişilik, İmge, Ankara
Gray, John (2003), Liberalizmin İki Yüzü, ( Çev. Koray Değirmenci), Dost Kitabevi, Ankara.
Gökbilgin, M. Tayyib (1946), "1840'tan 1861 'e Kadar Cebel-i Lübnan Meselesi ve Dürziler", Belleten, Cilt X, Sayı 37-40, s. 641-703.
Guehenno, Jean-Marie (1998), Demokrasinin Sonu, (Çev. Mehmet Emin Özcan), Dost Kitabevi, Ankara.
Gülalp, Haldun (2007), "Giriş: Milliyete Karşı Vatandaşlık", Vatandaşlık ve Etnik Çatışma: Ulus Devletin Sorgulanması, (Haz. Haldun Gülalp), (Çev. Ebru Kılıç), Metis, İstanbul, s. 11-34.
Hitti, Philip K. (1957), Lebanon in History: from the Earliest Times to the Present, St. Martin's Press, New York.
Hourani, Albert H. (1995), "Osmanlı Reformu ve Eşraf Politikaları", Orta Doğu 'da Modernleşme, (Ed. William Polk, Richard L. Chambers), (Çev. Yok), İnsan, İstanbul.
Hourani, Albert H. (1954), Syria and Lebanon: A Political Essay By A. H. Hourani, Oxford University Press., London, New York, Toronto.
Hudson, Michael C. (1999), "From Consociationalism to the Public Sphere Recent Evidence Form Lebanon", Ethnic Conflictand and international Politics in the Middle East, (Ed. Leonard Binder), University of California Press, Los Angeles, s. 92-109.
Horowitz, Donald L. (2000), Ethnic Groups in Conflict, University of California Press, Berkeley and Los Angles, California.
Hurewitz, J. C. (1956), Diplomacy in the Near and Middle East: A Documentary Record 1535-1956, Vol. I, Princeton, New Jersey, Toronto, London, New York, s. 165-168.
Ignatieff, Michael (1999), "Nationalism and the Narcissism of Minor Differences", Theorizing Nationalism, (Ed. Ronald Beiner), State University of New York Press, Albany, s. 91-103.
Karal, Enver Ziya (1995), Osmanlı Tarihi: Islahat Fermanı Devri (1856-1861), c. VI TTK, Ankara
Keleş, Erdoğan, "Cebel-i Lübnan'da İki Kaymakamlı İdari düzenin Uygulanması", http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/18/939/11696.pdf (Erişim: 08.09.2009), s. 131-146.
Kymlicka, Will (1998), Çokkültürlü Yurttaşlık-Azınlık Haklarının Liberal Teorisi, (Çev. Abdullah Yılmaz ), Ayrıntı, İstanbul.
Leca, Jean (1998), "Neden Söz Ediyoruz?", Uluslar ve Milliyetçilikler, (Haz. Jean Leca), (Çev. Siren İdemen, Metis, İstanbul, s. 11-19.
Lijphart, Arend (2006), Demokrasi Motifleri: Otuz Altı Ülkde Yönetim Biçimleri ve Performansları, (Çev. Güneş Ayas, Utku Umut Bulsun), Salyangoz, İstanbul.
Lijphart, Arend vd. (Thomas C. Bruneau, P. Nikiforos Diamandouros ve Richard Gunther'in işbirliği ile), Çağdaş Demokrasiler: Yirmibir Ülkede Çoğunlukçu ve Oydaşmacı Yönetim Örüntüleri, (Çev. Ergun Özbudun, Ersin Onulduran), Türk Demokrasi Vakfı ve Siyasi İlimler Derneği ortak yayını, yer-yıl belirtilmemiş.
Lijphart, Arend(2004), "Constitutional Design for Divided Societies", Journal of Democracy, Vol. 15, Number 2, April, s. 96-109.
Luther, Kurt Richard (2005), "A Framework for the Comperative Analysis of Political Parties and Paty Systems in Consociational Democracy", Party Elites in Divided Societies: Political Parties in Consociational Democracy, Kurt Richard Luther ve Kris Deschouwer, Routhledge Press, London and New York, s. 1-18.
Ortaylı, İlber (2000), Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri: 1840-1880", TTK, Ankara.
Özbudun, Ergun (2000), "Etkisi Bugüne Uzanan Osmanlı Mirası ve Orta Doğu'da Devlet Geleneği", İmparatorluk Mirası: Balkanlar 'da ve Orta Doğu 'da Osmanlı Damgası, (Ed. L. Carl Brown), (Çev. Gül Çağlalı Güven), İletişim, İstanbul.
Parekh, Bhikhu (2002), Çokkültürlülüğü Yeniden Düşünmek: Kültürel Çeşitlilik ve Siyasi Teori, (Çev. Bilge Tanrıseven), Phoenix, Ankara.
Penning, Paul (2005), "The Utility of Party and Institutional Indicators of Change in Consociational Democracy", Party Elits in Divided Societies: Political Parties in Cosociational Democracy, Kurt Richard Luther ve Kris Deschouwer, Routhledge Press, London and New York, s. 19-39.
Picard, Elizabeth (2009), "The Virtual Sovereignty of the Lebanese State: From Deviant case to Ideal-Type," The Arabs State and Neo-Liberal Globalization: The Restructuring of state Power in the Middle East, (Ed. Laura Guazzone and Daniela Pioppi), Ithaca Press, UK.
Raymond, André (2003), "Arap Siyasal Sınırları İçinde Osmanlı Mirası", İmparatorluk Mirası: Balkanlar 'da ve Ortadoğu 'da Osmanlı Damgası, (Der. L. Carl Brown), İletişim, İstanbul, s. 164-180.
Reinkowski, Maurus - Saadeh, Sofia (2007), "Bölünmüş Bir Ulus: Lübnan'da Dini Paylaşım Sistemi", Vatandaşlık ve Etnik Çatışma: Ulus Devletin Sorgulanması, (Haz. Haldun Gülalp), (Çev. Ebru Kılıç), Metis, İstanbul, s. 131-153.
Reyhan, Cenk (2006), "Osmanlı'da Millet Nizamnameleri: Avrupa İle Uyum Sürecinde Rum-Ermeni-Yahudi Cemaat Düzenlemeleri", Belgeler, Cilt XXVII, Sayı 31, s. 33-90.
Rüssel, David - Shehadi, Nadim (2005), "Power Sharing and National Reconcilation: The Case of Lebanon", Power Sharing: New Challenges for Divided Societies, (Ed., Ian O'Flynn and David Russel), Pluto Press, London, 138-152.
Salibi, Kamal (1988), A House of Many Mansions: The History of Lebanon Reconsidered, University of Califonnia Press, Berkeley and Los Angeles, California.
Schnapper, Dominique (1995), Yurttaşlar Cemaati: Modern Ulus Fikrine Doğru, (Çev. Özlem Okur), Kesit, İstanbul.
Schnapper, Dominique (2005), Sosyoloji Düşüncesinin Ötesinde Öteki ile İlişki, (Çev. Ayşegül Sönmezay), İstanbul Bilgi Üniversitesi, İstanbul.
Shaw, Stanford J.- Shaw, Ezel Kural (1983), Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, Reform, Devrim ve Cumhuriyet: Modern Türkiye'nin Doğuşu: 1808-1975, (Çev. Mehmet Harmancı), Cilt II, İstanbul.
Smith, Anthony D. (1999), Milli Kimlik, (Çev. Bahadır Sina Şener), İletişim, İstanbul.
Smith, Anthony D. (2002), Ulusların Etnik Kökeni, (Çev. Sonay Bayramoğlu, Hülya Kendir), Dost, Ankara.
Stevens, Jacqueline (2001), Devletin Yeniden Üretimi, (Çev. Abdullah Yılmaz), Ayrıntı, İstanbul.
Tok, Nafiz (2003), Kültür, Kimlik ve Siyaset, Ayrıntı, İstanbul.
Turner, S. Bryan (2008), "Bir Vatandaşlık Kuramının Anahatları", Vatandaşlığın Dönüşümü: Üyelikten Haklara, (Der. Ayşe Kadıoğlu), Metis, İstanbul, s. 105-139.
Ülman, Haluk (1966), 1860-1861 Suriye Bunalımı: Osmanlı Diplomasisinden Bir Örnek Olay, A.Ü. SBF. Yay, No: 211-193, Ankara.
Üstel, Füsun (1999), Yurtaşlık ve Demokrasi, Dost, Ankara.
Zubaida, Sami (2007), "Irak'ta Sivil Toplumun Yükselişi ve Düşüşü", Vatandaşlık ve Etnik Çatışma: Ulus Devletin Sorgulanması, (Haz. Haldun Gülalp), (Çev. Ebru Kılıç), Metis, İstanbul, s. 154-172.
http://lubnan.ihh.org.tr/kronoloji.html. (Erişim, 18.10.2009)