Türkiye Cumhuriyeti’nin Üçüncü Büyük Devalüasyonu 10 Ağustos 1970 Kararları ve Etkileri

Devalüasyon, yükselen iç fiyatlar nedeniyle, ihraç mallarının artan maliyetlerine uygun bir ihraçfiyatı sağlamak üzere dış paraların değerinin artırılmasıdır. Bu uygulamaya başvuran ülkelerde geneldeithalat arttığı için dış ödemeler dengesinde bozulma görülür. Devalüasyonla amaçlanan ithalatın azal-tılması ve ihracatın artırılmasıdır. Türkiye’de 7 Eylül 1946’da Recep Peker Hükümeti ve 4 Ağustos1958’de Adnan Menderes Hükümeti devalüasyon uygulamıştır. 7 Eylül devalüasyonunda 1 Dolar 2.80TL; 4 Ağustos Kararları’nda 1 Dolar 9 TL olmuştur. Ancak Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en büyükdevalüasyonu 10 Ağustos 1970 Kararları’dır. Böylece 1 Dolar 15 TL’ye eşit hale getirilmiştir. Hükümetyalnızca ithalatı azaltıp ihracatı çoğaltmayı hedeflememiştir. Ayrıca yurt dışındaki Türk işçilerinin tasar-rufa teşvik edilmesini; tasarruflarının, serbest döviz olarak resmi kanallar yolu ile Türkiye’ye gelmesinisağlamayı amaçlamıştır. Ancak devalüasyon gündelik hayata zam ve enflasyon olarak yansımıştır.Paramızın dış değerinin düşmesi, içerideki fiyatların sürekli olarak yükselmesine neden olurken yenivergiler ve diğer zamlar, fiyatları artırmıştır.

The Republic of Turkey: The Third Big Devaluation, August 10, 1970, Decision and Effects

The devaluation was due to rising domestic prices, increasing the value of foreign currencies to provide an export price corresponding to the rising costs of export goods. In the countries applying this practice, the balance of foreign payments is seen to be deteriorating, while imports increase. The reduction of imports through devaluation and increasing exports. On 7 September 1946, the Government of Turkey Recep Peker and Adnan Menderes Government on August 4, 1958 applied devaluation. In the first devaluation of September 7, 1 Dollars 2.80 Turkish Lira; in the second devaluation, on August 4, 1 Dollar was 9 Turkish Liras. However, the third major devaluation of the Republic of Turkey was on August 10, 1970. This devaluation made 1 USD equal to 15 Turkish Liras. Decisions made by the Government did not only aim to reduce imports and to increase exports. It also aimed at providing the path and to encourage as much as possible of the savings of Turkish workers abroad; a large part of the free exchange of official channels, to come to Turkey. The decrease in the external value of our money resulted in a continuous rise in domestic prices, new taxes and other hikes which raised prices even further.

PDF

___

Adalet Partisi Programı (1969). Ankara 1969.
Boratav K. (1998) Türkiye İktisat Tarihi 1908-1985. İstanbul 1998.
Çelebi E. (2001). “Türkiye’de Devalüasyon Uygulamaları (1923-2000)”. Doğuş Üniversitesi Dergisi 2/1 (2001) 51.
Dinç E. (1990). Türkiye’de ve Az Gelişmiş Ülkelerde 1970 Sonrası Uygulanan Para Politikası. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Tarihi Anabilim Dalı. Ankara 1990.
Ekonomi Ansiklopedisi (1983). İstanbul 1983.
Ekzen N. (2009). Türkiye Kısa İktisat Tarihi 1946’dan 2008’e İliştirilmiş Ekonomi IMF-Dünya Bankası Düzeninde 62 Yıl. Ankara 2009 2 .
İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1968-1972). Ankara 1973.
İstatistik Göstergeler 1923-2011 (2012). Ankara 2012.
Karluk R. (2007) Cumhuriyet’in İlanından Günümüze Türkiye Ekonomisinde Yapısal Dönüşüm. İstanbul 2007 11 .
Kazgan G. (2002). Tanzimat’tan 21. Yüzyıla Türkiye Ekonomisi. İstanbul 2002.
Kazgan G. (2012). Türkiye Ekonomisinde Krizler (1929-2009) “Ekonomi Politik” Açıdan Bir İnceleme. İstanbul 2012 3 .
Manisalı E. (1980). Devalüasyon ve Kur Ayarlamalarının Enflasyon Üzerindeki Etkileri. İstanbul 1980.
Neziroğlu İ. & Yılmaz T. (2013). Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümetler-Programları ve Genele Kurul Görüşmeleri Cilt 4 (27 Ekim 1965-26 Mart 1971). Ankara 2013.
Ongun M. T. (1986). Türkiye’nin Dış Ödemeler Dengesi Sorunlar (1970-1979). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara 1986.
Para Değerinin Düşürülmesi Meselesi (1968). İstanbul 1968.
Parasız İ. (2004). Türkiye Ekonomisi 1923’ten Günümüze İktisat ve İstikrar Politikaları. Bursa 2004.
Seyitoğlu H. (1992). Ekonomik Terimler Ansiklopedik Sözlük. İstanbul 1992 3 .
Şener S. (2005). “Türkiye Ekonomisinde İkinci Dönem Liberal İktisat Politikaları”. Yönetim Bilimleri Dergisi (2005) 147.
Tokgöz E. (1993). Türkiye’nin İktisadi Gelişme Tarihi. Ankara 1993.
Tuna S. (2007). “Cumhuriyet Ekonomisinin İlk Devalüasyonu: 7 Eylül 1946”. Akdeniz İ.İ.B.F Dergisi 13 (2007) 104.
Turgut M. (1970, Ağustos 22). “Devalüasyona İhtiyaç Vardı, Yoktu Tartışmaları Bir yana Bırakılıp Artık Sonuç Tartışılmalıdır; Şimdi Ne Olacak?”. Tercüman Gazetesi, s.6.
Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı 1973-1977. T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı.
Yerasimos S. (1976). Azgelişmişlik Sürecinde Türkiye 3- I. Dünya Savaşından 1971’e. İstanbul 1976.
Zürcher E. J. (2014). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. İstanbul 2014.