Osmanlı İmparatorluğu'nda Modern Anlamda Yapılan İlk Nüfus Sayımı Verilerine Göre Antalya Kaleiçi Nüfusu Üzerine Demografik Bir İnceleme

Nüfus üzerine yapılan araştırmalarla, bir toplumun hem sosyo-ekonomik, hem de sosyo-kültürel birtakım özellikleri hususunda önemli bilgiler elde edebilmek mümkündür. Bu çalışmanın amacı da, sadecemüslüman erkek nüfusun sayıldığı, 1830da başlayan ve 1831de tamamlanan, Osmanlı İmparator- luğunun modern anlamda yapılan ilk genel nüfus sayımı verilerine göre, Antalyadaki yerleşiminçekirdek birimi olarak kaleiçi mahallelerindeki müslüman erkek nüfusun demografik açıdan incelenmesi- dir. Bu kayıtlardan sadece erkek nüfus sayısının tespiti açısından değil, diğer demografik unsurlarıntespiti açısından da yararlanılacaktır. Ayrıca, kayıtlarda yer alan sayım sonuçları ile kendi sayımlarımızneticesinde elde ettiğimiz sonuçlar arasındaki farklılık da ortaya konulacaktır. Başbakanlık OsmanlıArşivleri tasnifinde 3190 numara ile yer alan, askeri maksat güdülerek müslüman erkek nüfusun sayıldığıve Osmanlı Türkçesi ile kaydedilen Antalyaya ait 1830 tarihli ilk genel nüfus sayım defteri (BOA.,NFS.d. 3190), bu çalışmaya yön veren temel kaynak niteliğindedir. Bu çalışma ile ilk genel nüfus sayımısonuçlarına göre Antalya Kaleiçinde tespit edilen 13 mahalledeki erkek nüfus verisi, demografik unsurlaraçısından incelenerek, literatüre yeni veriler ışığında bir katkı sunulması amaçlanmıştır.

A Demograp hic Assay into the Pop ulation of Kaleici, Antalya According to Data f rom the First Modern General Census of the Ottoman Emp ire

Through research on the population of a society, it is possible to obtain important informationconcerning both the socio-economic and socio-cultural aspects of that society. This study examines themale Muslim population of Kaleiçi, the oldest and the core settlement of Antalya, through the dataobtained in the course of the first modern general census of the Ottoman state, begun in 1830 andcompleted in 1831, in which only data from the male population was taken. These records are employednot only to determine the number of the male population but also to determine other demographicelements. In addition, the differences between the census results that the records contain and our owncensus results are shown. The first general census book of Antalya dated 1830 (BOA, NFS.d.3190)containing the results of the census of the Muslim male population for military purposes was the primarysource employed in this study with the aim of providing a contribution to the literature through examiningthe demographic elements recorded in the first general census of 13 neighbourhoods within Kaleiçi,Antalya.

PDF

___

Acun, F., (2005). Osmanlı Şehirlerinde Devlet ve Sivil Toplum . Sivil Top lum Dergisi, 3/10, 51-59.
Armağan, L., (2005). XVI. Yüzyılda Antalya. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 24/38, 93-111.
Barkan, Ö. L. (2000). Türkiyede İmparatorluk Devirlerinin Büyük Nüfus ve Arazi Tahrirleri ve Hakana Mahsus İstatistik Defterleri (I). Haz.: Hüseyin Özdeğer. Osmanlı Devleti nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi/Tetkikler-Makaleler, I, 175-214. İstanbul: İ.Ü.İ.F. Dilek Ofset-Matbaacılık.
Bingöl, S., (2004). İstanbulda 1829 Nüfus Sayımı ve Bazı Mahallelerin Müslüman Nüfusu Üzerine Bir İnceleme. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 23/36, 43-60.
Devellioğlu, F. (1999). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat. 16. Baskı, Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
Doğan, A., (2012). 19. Yüzyılda Teke Sancağı Antalya Merkez Kazasının Sosyo-Ekonomik Yapısı. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Elibol, N., (2007). Osmanlı İmparatorluğunda Nüfus Meselesi ve Demografi Araştırmaları. Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi,12/2, 135-160.
Emecen, F., (1991). Antalya maddesi. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt-3, 232. İstanbul.
Erten, S. F., (1940). Antalya Vilayeti Tarihi. İstanbul: Tan Matbaası.
Karaca, B., (2002). XV. ve XVI. Yüzyıllarda Teke Sancağı. 1. Baskı. Isparta: Fakülte Kitabevi.
Karal, E. Z., (1943). Osmanlı İmparatorluğunda İlk Nüfus Sayımı 1831. Ankara: Başvekalet İstatistik Umum Müdürlüğü Yayını.
Moğol, H., (1990). Şeriyye Sicillerine Göre XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Antalya. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Özdemir, R., (1994). Osmanlı Döneminde Antalyanın Fiziki ve Demografik Yapısı (1800-1867). XI. Türk Tarih Kongresi, (Ankara: 5-9 Eylül 1990), Kongreye Sunulan Bildiriler IV. Cilt, 1369-1405. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Tabakoğlu, A., (2003). Türk İktisat Tarihi. İstanbul: Dergah Yayınları.
Tekindağ, Ş., (1979). Teke-Oğulları maddesi. MEB İslam Ansiklopedisi, 12/1, 131. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Uzunçarşılı, İ. H., (1969). Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi Belgeleri
Nüfus Defteri: BOA., NFS. d. 3190
Sadaret Amedi Kalemi: BOA. A.AMD., 28-38, 3 Ocak 1851
Sadaret Mektubi, Meclis-i Vala: BOA. A.MKT.MVL., 38-16, 21 Ocak 1851; BOA, A.MKT.MVL., 119- 87, 12 Eylül 1860
Cevdet Askeriye: BOA, C.AS., 440-18313, 15 Kasım 1834
Hatt-ı Hümayun: BOA. HAT., 1625-66, 4 Mart 1840