Gaziantep Duvar Resimlerinde İki Halk Sanatçısı: Bekir veŞemsi

Osmanlı İmparatorluğunda batılılaşma dönemiyle başlayan duvar resimleri, öncelikle İstanbul sarayve konakları olmak üzere, imparatorluk topraklarındaki tüm yapı türlerine hızla yayılmıştır. Bu yayılma- daki en büyük etken; İstanbulda yaşamış ve özellikle payitahta yakın görevlerdeki kişilerin memleketle- rine döndüklerinde, İstanbuldaki duvar resimlerinin benzerlerini yaşam alanlarına resmettirmeleridir.Gaziantep, coğrafi konumu bakımından çağlar boyunca ticaretin önemli noktalarından biri olmuştur.Gaziantepte rastlanan duvar resimlerinin, yukarıda belirttiğimiz etkenin yanı sıra bölgedeki ticarettenetkilendiği ve şehir yapısına uygun bir şekilde farklı kültürleri yansıttığı anlaşılmaktadır. Osmanlı duvarresmi geleneğinin, Cumhuriyet uzantısı olarak Antep örneklerini incelediğimiz bu araştırmamızda, Antepgenelinde 19. ve 20. yüzyıllarda yapılmış duvar resimleri olduğu tespit edilmiştir. Bu resimler; tanımla- nabilir kent manzaraları, hayali manzaralar, konulu, figürlü panolar ve boyalı nakışlar olarak karşımızaçıkmaktadır. Kapsamlı bir çalışmanın bir bölümü olan bu makalede; Gaziantep İli, Şahinbey İlçesindebulunan duvar resimli üç Antep evi incelenerek, Bekir ve Şemsi adlı iki halk sanatçısının eserlerideğerlendirilmiş ve Anadoludakidiğer halk sanatçılarının eserleriyle karşılaştırılmıştır.

Two Folk Artists at Wall Paintings of Gaziantep : Bekir and Şemsi

The wall paintings beginning with the Westernization period at Ottoman Empire expanded intoall kinds of building, especially the palaces and mansions in Istanbul. The leading motive in thisexpansion is the high concern of the people in having the very similar copies of the wall paintings inIstanbul paint at their residences when they returned homeland after having lived in Istanbul or holdoffice for a time at Ottoman court. Gaziantep has been one of the commercial centers for ages in terms ofgeographical location. It is concluded that the wall paintings in Gaziantep were influenced with thecommercial activities in the region along with the motive mentioned earlier, and reflect the aspects ofvarious cultures in accordance with the urban structure. Throughout this study, the main focus is on thewall paintings produced during the 19th -20thcenturies in Gaziantep, all of which can be considered as theRepublican reflection of Ottoman wall painting tradition. These paintings display such various contents asdefinable urban landscapes, fantastic landscapes, thematic and figurative panels, and painted embroidery.In this paper which consists of a single chapter of a broad study, three houses of Gaziantep with wallpaintings have been examined, and the works of two folk artists, Bekri and Şemsi, have been evaluatedalong with a comprehensive comparison with the works of the other folk artists in Anatolia.

PDF

___

Aksel, M. (1974). Bir Halk Ressamı: Mehmed Hulûsi . Türkiyemiz, 13, 15-18.
Aksel, M. (2010). Anadolu Halk Resimleri. İstanbul: Kapı Yayınları. Aksoy, Ö. A. (1961). Yapı . Gaziantep Kültür Dergisi, Cilt 4, Sayı 41, 21.
Anonim, (2005). Gaziantep Kültür Envanteri. Gaziantep, T.C. Gaziantep Valiliği.
Arık, R. (1975). Anadoluda Bir Halk Ressamı: Zileli Emin. Türkiyemiz, 16, 8-13.
Arık, R. (1988). Batılılaşma Dönemi Anadolu Tasvir Sanatı. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Arpacıoğlu, A. (1961). 1872 Yılında Yapılmış Bir Antep Evi . Gaziantep Kültür Dergisi, Cilt 4, Sayı 47, 16-17.
Arslan, C. (2010). Elâzığ/Hüseynik (Ulukent) Havuzbaşı ve Harput Panoraması . Zeitschrif t f ür die Welt der Türken (Journal of World of Turks), 151-177.
Atalar, A. (2004). Osmanlı Dönemi Antep Evleri. İstanbul: Merinos Halı A.Ş. Yayınları.
Balta, E. (2007). Sinasos: Mübadeleden Önce Bir Kapadokya Kasabası. Çev.: Ari Çokana. İstanbul: Birzamanlar Yayıncılık.
Cantay, G. (1980). Zileli Emin Ustanın Bilinmeyen İki Eseri. Bedrettin Cömerte Armağan, 497-503.
Çal, H. (1987). Şeyh Nasreddin (Nusret) Türbesi. Türk Tarihinde ve Kültüründe Tokat Sempozyumu, 2- 6 Temmuz 1986, 427-459.
Çam, N. (2006). Türk Kültür Varlıkları Envanteri: Gaziantep 27. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Çayan, S. (2012). Geleneksel Antep Evlerinde Kalem İşi Bezeme ve Duvar Resimleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Sosyal Billimler Enstitüsü, Erzurum.
Ecesoy, Y. (2011). Osmanlı Dönemi Anadolu Duvar Resimlerinde İstanbul Tasvirleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi, Sosyal Billimler Enstitüsü, Kayseri.
Germaner, S. (2011). XIX. Yüzyılda İstanbul ve Kahire: Sanat Ortamı ve Patronaj. Günsel Renda ya Armağan, 125-133.
Gürçağlar, A. (2002). Kahire Mevlevihanesi Semahanesinde Yer Alan Hayali Kent Tasvirleri. Uluslararası Sanat Tarihi Sempozyumu Prof . Dr. Gönül Öneye Armağan, 10-13 Ekim 2001, 343-350.
Güzelbey, C. C. (1960). Gaziantepte Yapıcılık . Gaziantep Kültür Dergisi, Cilt 3, Sayı 35-36, 4-14.
Güzelhan, M. (1959). Ayıntap Tarihinden Notlar: Dülük, Ayni Bedrettin, Ayıntabın Tarihte Uğradığı İstilalar. Gaziantep: Gaziantep Kültür Derneği Yayınları.
İnankur, Z. (2011). İstanbul ve Kahirede 19. Yüzyıl Sanatı. Günsel Rendaya Armağan, 133-139.
Kalender, E. (1999). Gaziantep Abdülkadir Kimya Evi Duvar Resimleri. Duman Ofset.
Özbek, Y. (2005). Mustafapaşa (Sinasos) Evlerinde Duvar Resimleri. Kayseri, Mustafapaşa Yerel Gündem 21 Kent Konseyi.
Öztahtacı, S. (1961). Kış ve Gaziantep Evleri . Gaziantep Kültür Dergisi, Cilt 4, Sayı 37, 10.
Pekak, S. M. (2010). Kasaba, Kilise, Ressam (Sinasos, Mustafapaşa Aziz Basileios Kilisesi, Kostis Meletiadis). Arkeoloj i ve Sanat Dergisi, Sayı 133, 77-100.
Pınarbaşı, S. Ö. (2001). Türk Halk Resmi Geleneğinin Türk Resim Sanatına Etkileri. Kaynak Dergisi; Türk Kültür Merkezi Sofya Bulgaristan, Sayı 27, 14-15.
Renda, G. (1977). Batılılaşma Döneminde Türk Resim Sanatı 1700-1850. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
Renda, G. (1986). Göremede Korunması Gereken Bir Ev . III. Araştırma Sonuçları Toplantısı Ankara, 20-24 Mayıs 1985, 103-118.
Renda, G. (1997). Painted Decoration in 19th Century Ottoman Houses: Damascene Connection. Ed. A. Temimi. Corpus D Archeologie Ottomane, 91-105.
Renda, G., & Erol, T. (1980) Başlangıcından Bugüne Çağdaş Türk Resim Sanatı Tarihi. Cilt 1. İstanbul: Tiglat Yayınları.
Sözen, M. (1972). Köyde bir Duvar Resmi. Türkiyemiz, 31-33.
Tanman, B. (1993). Merzifon Kara Mustafa Paşa Camii Şadırvanının Kubbesinde Zileli Eminin Yarattığı Osmanlı Dünyası ve Bu Dünyaya Yansıyan Kişiliği. Sanat Tarihinde İkonografik Araştırmalar Güner İnala Armağan, 491-521.
Tekinalp, P. Ş. (2000). Duvar Resimlerinde Fotoğrafın Etkisi Üzerine Örnekleme; Şale Köşkünden Bir Grup Resim, Uluslararası Sanatta Etkileşim Sempozyumu, 25-27 Kasım 1998, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü, 226-229.
Tekinalp, P. Ş. (2002). Batılılaşma Dönemi Duvar Resmi . Türkler. Eds. H. C. Güzel; K. Çiçek, & S. Koca. C. 15, 440-447. Ankara.
Tekinalp, P. Ş. (2013). Manzaralı Oda: Atay Evinden Egzotik Manzaralar . Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi/Journal of Faculty of Letters, Cilt 30, Sayı 2 (Aralık/December), 191-208.
Tekinalp, P. Ş. (2013). Palais du Trocadéro in Ayntab/Antep. 14. Uluslararası Türk Sanatları Kongresi Kitabı, 679-686.
Ülkü, A. (1961). Gaziantepte Antep Harbinden Önce Yapılmış Bir Türk Evi. Gaziantep Kültür Dergisi, Cilt 4, Sayı 45, 21-23.
Ünal, Z. G. K. (2007). Antep Evi: Günlük Yaşamın Özel Alanları . Gaziantep: Dört Yanı Dağlar Bağlar. Yapı Kredi Yayınları, 177.
Weber, S. (2006). Zeugnisse Kulturellen Wandels. Stadt, Architektur Und Gesellschaft Des Osmanischen Damaskus in 19. Und Frühen 20. Jahrhundert . EJOS, IX (2006), No. 1, I-X, 1-1014?
Yener, Ş. S. (1960). Gaziantepte 182 Yıllık Bir Ev. Gaziantep Kültür Dergisi, Cilt 3, Sayı 31, 19-20.