Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Bulgaristan’dan Türkiye’ye Pomak Göçü

1877-78 Osmanlı-Rus Harbi’nin ardından fiilen, 1908’de ise resmen Osmanlı Devleti’nden ayrılarak bağımsız bir devlet haline dönüşen Bulgaristan’da yaşayan Müslümanlar fasılalarla baskı, zorlama ve asimile politikalarına maruz kaldılar. Bu baskı ve asimile politikasından Pomak’lar da fazlasıyla etkilendiler. İnanç açısından İslamiyet’e bağlı olan Pomakların etnik kökenleri fazlasıyla politika malzemesi haline getirilmiştir. Aidiyet duygusu açısından Türklükleri şüphe götürmeyen Pomaklar kimliklerini kaybetmemek ve Bulgar yönetiminin baskısına daha fazla maruz kalmamak adına Türkiye’ye peyderpey göç etmek zorunda kaldılar. Bu makale, 1930’larda Pomakları Türkiye’ye doğru göçe zorlayan sebepleri, yoğun olarak iskân edildikleri Trakya bölgesinde yaşadıkları sürece ilişkin eldeki arşiv belgelerine göre değerlendirmeyi hedeflemektedir.

Pomak Migration to Turkey from Bulgaria in the Early Republican Period

After the Russo-Turkish War of 1877-78, Bulgaria was separated from the Ottoman Empire. This separation became official in 1908 and Bulgaria became an independent state. Muslims living in the area were intermittently exposed to oppression and assimilation policies after the Russo-Turkish War of 1877–78. One of the ethnic minorities deeply affected by these policies were the Pomaks whose ethnic origin were greatly employed as a political issue. Indisputably considered Turks, gradually they had to immigrate to Turkey in order not lose their ethnic identity and not to be exposed to the oppression of the Bulgarian authorities. The aim of this study is to investigate the reasons that forced the Pomaks to immigrate to Turkey in the 1930’s from the archival documents relating to Thrace, where they were densely settled.

PDF

___

Akgül S. (2002). “Bulgaristan Türkleri ve Türk İnkılabı”. Türkler Ansiklopedisi 20 (2002) 432-443.
Alp İ. (1990). Belge ve Fotoğraflarla Bulgar Mezâlimi (1877-1989). Ankara 1990.
Alp İ. (2008). Pomak Türkleri (Kumanlar-Kıpçaklar). Edirne 2008.
Arı K. (1992). “Cumhuriyet Dönemi Nüfus Politikasını Belirleyen Temel Unsurlar”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 8/23 (Mart 1992) 409-420.
Babuş F. (2006). Osmanlı’dan Günümüze Etnik ve Sosyal Politikalar Çerçevesinde Göç ve İskan Siyaseti ve Uygulamaları. İstanbul 2006.
Burgaç M. (2013). Türkiye’de Umumi Müfettişliklerin Kurulması ve Trakya Umumi Müfettişliği. Ankara 2013.
Duman Ö. (2009). “Atatürk Döneminde Balkan Göçmenlerinin İskân Çalışmaları”. Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi 43 (2009) 473-490.
Eren A. C. (1988). “Pomaklar”. İslam Ansiklopedisi. Cilt 9 (1988) 572-576.
Ertürk S. (2013). “Bulgaristan Basınında Türkiye-Bulgaristan İlişkileri ve Atatürk (1923-1938)”. TürkBulgar İlişkileri Üzerine Makaleler. İstanbul 2013. 71-94.
Geray C. (1962). Türkiye’den ve Türkiye’ye Göçler (1923-1961). Türk İktisadi Gelişmesi Araştırma Projesi. Ankara 1962.
Irmak Y. (1981). “Atatürk Döneminde Nüfus Politikası”. Atatürk Döneminde Türkiye Ekonomisi Semineri (8-9 Haziran 1981) (1981) 207-220. İstanbul.
İnalcık H. (2008). “Rumeli”. TDV İslam Ansiklopedisi 35 (2008) 232-235.
İpek N. (2005). “Atatürk Döneminde Türkiye’nin Nüfus Siyaseti”. Beşinci Uluslararası Atatürk Kongresi (8-12 Aralık 2003). Cilt I (2005) 173-190. Ankara.
Keskioğlu O. (1985). Bulgaristan’da Türkler. Ankara 1985.
Kiel M. (2003). “Lofça”. TDV İslam Ansiklopedisi. Cilt 27 (2003) 203-205.
Komisyon (2002). Belgelerle Mustafa Kemal Atatürk ve Türk-Bulgar İlişkileri (1913-1938). (2002). Ankara 2002.
Koyuncu A. (2013). “Balkan Savaşları Sırasında Pomakların Zorla Tanassur Edilmesi (1912-1913)”. OTAM 33 (2013) 139-196.
Kuyucuklu N. (1992). “Bulgaristan”. TDV İslam Ansiklopedisi 6 (1992) 399-401.
Memişoğlu H. (2002). Geçmişten Günümüze Bulgaristan’da Türk Eğitim Tarihi. Ankara 2002.
Poulton H. (1993). Balkanlar; Çatışan Azınlıklar, Çatışan Devletler. Çev. Y. Alagon. İstanbul 1993.
Soysal İ. (2000). Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları I (1920-1945). Ankara 2000.
T.C. Başbakanlık İstatistik Genel Direktörlüğü Genel Nüfus Sayımı Kati ve Mufassal Neticeler. C. 13-19- 34-52.
Taşbaş E. (2017). Halifenin Gölgesine Sığınanlar. Ankara 2017.
TBMMZC. Devre: IV. C: 23. İçtima: 3. 27 Mayıs 1934 Tarihli İskan Kanunu Muvakkat Encümen Mazbatası.
Tekeli İ. (2010). Göç ve Ötesi. İstanbul 2010.
BCA, 30.10.0.0.241.630.6, BCA, 30.10.0.0.241.631.5, BCA, 30.10.0.0.241.627.26,
BCA, 30.10.0.0.241.630.8, BCA, 30.10.0.0.241.629.15, BCA, 30.10.0.0.241.629.15.
BCA, 30.10.0.0.241.629.15, BCA, 30.10.0.0.241.628.10, BCA, 30.10.0.0.242.633.1.
BCA, 30.10.0.0.242.632.17, BCA, 30.10.0.0.242.633.9, BCA, 30.10.00.00.242.633.21.
BCA, 30.10.0.0.242.637.8, BCA, 30.10.0.0.242.637.8, BCA, 180.9.0.0.240.1197.6.
BCA, 30.10.0.0.143.28.11.