Antik Yazarlarda Bir İskit Kraliçesi: Tomyris

İskit kraliçesi Tomyris hakkında antik yazarlarda hem kısıtlı hem de birbirinden farklı bilgiler vardır.Bunların tümü Tomyris ve Pers kralı Kyros arasındaki savaşla ilgilidir. Bu savaşta uygulanan iki savaşhilesi söz konusudur. Bunlardan biri Herodotos ve Iustinus'a göre Kyros'un uyguladığı şarap ve yemeklituzaktır. Ancak bazı yazarlar bu tuzaktan hiç söz etmezken Polyainos ise bunu tam tersine Tomyris'e aitgösterir. Diğeri de Tomyris'e ait olan bozkır savaş taktiğidir. Bazı yazarların değindiği bu savaşhilesinden ise Herodotos ilginç biçimde söz etmemektedir. Çalışmada ağırlıklı olarak bu farklıyaklaşımların sebepleri üzerinde durulmakta ve Tomyris hakkındaki bilgiler karşılaştırılmaktadır.

Ancient Sources On A Scythian Queen: Tomyris

In the surviving ancient sources there is only limited and inconsistent information concerning Tomyris, the Scythian queen and all of this information relates to the war between Tomyris and Kyros, the Persian king. There were two strategies employed in these wars. One, according to Herodotos and Iustinus, was the trap baited with wine and food and although some authors never mention this, Polyainos reported it as belonging to Tomyris. The other strategem of Tomyris was the steppe war. Herodotos, surprisingly, never mentioned this strategy, yet some ancient authors did. This study addresses the reasons of these different approaches and compares the information that has been related concerning Tomyris.

PDF

___

Anakr. (= Anakreon) Kullanılan Metin ve Çeviri: Lyra Graeca II. Including Stesichorus, Ibycus, Anacreon and Simonides. Ed.-Trans.: J. M. Edmonds. Cambridge, Massachusetts, London 1964. (The Loeb Classical Library).
Arr. an. (= Arrianos, Anabasis) Kullanılan Metin ve Çeviri: Arrian, Anabasis Alexandri. Trans.: E.I. Robson, Books I-IV. Cambridge, Massachusetts, London 1961. (The Loeb Classical Library).
Diod. (= Diodorus Siculus) Kullanılan Metin ve Çeviri: Diodoros, Griechische Weltgeschichte. Trans.: G. Wirth-O. Veh, Bücher 1-10. Stuttgart 1992.
Frontin. (= Frontinus) Kullanılan Metin ve Çeviri: Frontin, Kriegslisten. Trans.: G. Bendz. Berlin 1963.
Hdt. (= Herodotos) Kullanılan Metin ve Çeviriler: Herodotus. Trans.: A. D. Godley. Cambridge, Massachusetts, London 1966. (The Loeb Classical Library).
Herodotos, Herodot Tarihi. Trans.: M. Ökmen. İstanbul 1991.
Iust. (= Iustinus) Kullanılan Metin ve Çeviri: Iustinus, Philippische Geschichte. Trans.: Chr. Schwarz. Stuttgart 1858.
Ksen. Kyr. (= Ksenophon, Kyroupaideia) Kullanılan Metin ve Çeviri: Xenophon’s Cyropaedia II. Trans.: W. Miller. Cambridge, Massachusetts, London 1961. (The Loeb Classical Library).
Lukian. Khar. (= Lukianos, Kharon) Kullanılan Metin ve Çeviri: Lucian. Trans.: A. M. Harmon. Cambridge, Massachusetts, London 1960. (The Loeb Classical Library).
Polyain. (= Polyainos, Strategemata) Kullanılan Metin ve Çeviriler: Polyän's Kriegslisten. Trans.: W.H. Blume - C. Fuchs. Stuttgart 1855.
Polyaenus, Strategems of War 1-2. Trans.: P. Krentz-E.L. Wheeler, Books 1-8. Chicago-Illinois 1994.
Strab. (= Strabon) Kullanılan Metin ve Çeviri: The Geography of Strabo. In Eight Volumes 5, Trans.: H. L. Jones, Vols. VIII. Cambridge, Massachusetts, London 1954. (The Loeb Classical Library).
Thuk. (= Thukydides) Kullanılan Metin ve Çeviri: Thucydides. Trans.: Ch. Forster Smith. Cambridge, Massachusetts, London 1956. (The Loeb Classical Library).
Val. Max. (= Valerius Maximus) Kullanılan Metin ve Çeviri: Memorable Doings and Sayings. Trans.: D. R. Shackleton Bailey, Books VI-IX. Cambridge, Massachusetts, London 2000. (The Loeb Classical Library).
Ambühl A. (2013). “Kyros”. DNP Suppl. 8. Historische Gestalten der Antike (2013) 595-602.
Brodersen K. (2010). “Mannhafte Frauen bei Polyainos und beim Anonymus de mulieribus”. Ed. K. Brodersen, Polyainos. Neue Studien/Polyaenus. Berlin (2010) 149-159.
Burchard B. (2001). “Sakai”. DNP 10 (2001) 1235.
Cluzeau F. (2013). “Platon’un Ruh Kuramında Pathos”. Cedrus I (2013) 65-87.
DNP Der Neue Pauly. Enzyklopädie der Antike. Eds. H. Cancik et. al. 1996-.
Duchesne-Guillemin J. (1979a). “Kyros”. KP 3 (1979) 417-419.
Duchesne-Guillemin J. (1979b). “Tomyris”. KP 5 (1979) 885.
Duncker M. (1853). Geschichte des Altertums 2. Berlin 1853.
Durmuş İ. (1993). İskitler (Sakalar). Ankara 1993.
Durmuş İ. (2008). İskitler (Sakalar). Ankara 2008.
Erim M. (1987). Latin Edebiyatı. İstanbul 1987.
Erten E. (2016). “Γυναῖκες ἐν πολεμικοῖς συνεταὶ καὶ ἀνδρεῖαι/Savaş Konularında Zeki ve Cesur Kadınlar”. Libri II (2016) 96-106.
FGrHist Die Fragmente der griechischen Historiker. Ed. F. Jacoby, Dritter Teil, C, Nr. 608a-708, Leiden 1958.
Fuhrmann M. (1979). “Iordanes (1)”. KP (1979) 1439.
Gera D. (1997). Warrior Women. The Anonymous Tractatus De Mulieribus. New York & Köln 1997.
Geus K. (2010). “Polyaenus travestitus? Überlegungen zur Biographie des Polyainos und zur Abfassungszeit seines Werks”. Ed. K. Brodersen, Polyainos. Neue Studien/Polyaenus (2010) 55-68. Berlin.
Grakov B. N. (2006). İskitler. Çev. D. A. Batur. İstanbul 2006.
Hasanov Z. (2009). Çar İskitler. İskitler ve Eski Oğuzların Etno-Dil Özdeşleştirmesi. İstanbul 2009.
Hermann A. (1920). “Sakai”. RE I/2 (1920) 1770-1806.
Hermann A. (1930). “Massagetai”. RE XIV.2/28 (1930) 2123-2129.
Högemann P. (2002). “Tomyris (TÒmuriw)”. DNP 12/1 (2002) 673.
Klebs E. (1897). “Boiorix (2)”. RE III.1/5 (1897) 636.
KP Der Kleine Pauly. Lexikon der Antike in Fünf Bänden. Ed. K. Ziegler, 1964-1975, Ndr. 1979.
Kroh P. (1972). Lexikon der Antiken Autoren. Stuttgart 1972.
Kytzler B. (1997). Frauen der Antike. Kleines Lexikon Antiker Frauen von Aspasia bis Zenobia. Frankfurt am Main & Leipzig 1997.
Lammert F. (1952). “Polyainos (8)”. RE XXI/42 (1952) 1432-1436.
Llewellyn-Jones L. & Robson J. (2010). Ctesias’ History of Persia. Tales of the Orient. London & New York 2010.
Mallowan M. (1985). “Cyrus the Great (558-529 B.C.)”. CHI 2/1 (198) 392-419.
Meister K. (2001). “Polyainos (PolÊainow)(4)”. DNP 10 (2001) 40-41.
Melber J. (1885). Über die Quellen und den Wert der Strategemensammlung Polyäns. Leipzig 1885.
Memiş E. (2005). İskitlerin Tarihi. Konya 2005.
Moorman E. M. & Uitterhoeve W. (1995). Lexikon der Antiken Gestalten. Mit ihrem Fortleben in Kunst, Dichtung und Musik. Stuttgart 1995.
Obst E. (1927). “Spargapises”. RE III/5 (1927) 1262.
Osten von der H. H. (1965). Die Welt der Perser. Stuttgart 1965.
RE Pauly’s Real-Encyclopädie der classischen Altertums-wissenschaft. Eds. G. Wissowa et al. Neue Bearbeitung, 1893-1980.
Rolle R. (1980). Die Welt der Skythen. Stutenmelker und Pferdebogner: Ein antikes Reitervolk in neuer Sicht. Luzern & Frankfurt/M 1980.
Sancisi-Weerdenburg H. (1985). “The Death of Cyrus”. Acta Iranica 2 (1985) 459-471.
Sauter H. (2000). Studien zum Kimmerier Problem. Bonn 2000.
Schiltz V. (1994). Die Skythen und Andere Steppenvölker. 8. Jahrhundert v. Chr. bis 1. Jahrhundert n. Chr. München 1994.
Tezcan M. (2014). “Turkmenia’da Hüküm Süren Önemli Bir Kabile Olarak Sakaların (A)Parni Boyu ve Bunun, İran’ın Kuzey-Doğu Bölgesi Horasan’daki Apar Bölgesi ile Alâkası”. Cedrus II (2014) 55-74.
Tomaschek W. (1905). “Derbikes”. RE V/10 (1905) 237-238.
Ünsal F. (1997). Platon’da Aşk Kavramı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1997.
Weißbach F. H. (1924). “Kyros (6)”. RE Suppl. 4 (1924) 1129-1166.
Wiesehöfer J. (1999). “Kyros (II. ?) (2)”. DNP 6 (1999) 1014-1017.
Ziegler K. (1937). “Tomyris”. RE VI/12 (1937) 1702-1704.