1835/1836 Tarihli Nüfus Defterine Göre Hısnımansur Kazası Nüfus Yapısı ve Gayrimüslim Nüfusun Şehrin Ekonomik Yapısındaki Yeri

Osmanlı Devleti, Yeniçeri Ocağını kaldırdıktan sonra yeni kurduğu modern ordunun ihtiyaç duyduğuinsan ve finansman kaynaklarını tespit etmek amacıyla 1831’den itibaren nüfus sayımları yapmıştır. Ülkegenelinde yapılmaya çalışılan bu sayımlar imparatorluğun farklı bölgelerinde farklı zamanlarda uygulanabilmiştir.Modern anlamda ilk modern nüfus sayımı, başkentten uzak küçük bir kaza olan Hısnımansur’daancak 1835 yılında yapılabilmiştir. Bu çalışma bahsi geçen sayımın verilerine göre şehirde yaşayangayrimüslim cemaatin demografik durumunu tespit etmeyi hedeflemektedir. Bu çalışmada şehrin genelnüfusu, yaklaşık nüfusun beşte birlik kısmını oluşturan gayrimüslim cemaatinin nüfus yapısı, şehirdeki işve meslek kolları, gayrimüslimlerin uğraştığı meslekler ile gayrimüslim cemaatin şehrin ekonomik faaliyetleriiçerisindeki konumu incelenmiştir.

Hısnımansur Town, Its population and the Place of Non-Muslims in its Economy from the Population Register of 1835/1836

Following the abolition of the Janissaries the Ottoman State began to conduct censuses from 1831 onwards to determine the human and financial sources that were available for the newly constituted modern army. The attempt was made to conduct these censuses throughout the entire territory but they could only be conducted in different regions of the state on different dates. Only during the latter part of 1835 was the first modern census conducted in Hısnımansur, a small town far from the capital. The aim of this study was to determine the demographic situation of the non-Muslim community of Hısnımansur from the data recorded in the population register of 1835/1836. This paper examines the total population, the non-Muslim population consisting of one in five of the approximate total population, the jobs and branches of professions, which professions the non-Muslims practiced and the position of the nonMuslim community within the economic activities of the inhabitants of Hısnımansur.

PDF

___

Ahmed Lütfi Efendi. (1999). Vak’anüvis Ahmed ûtfî Efendi Tarihi. Cilt II-III. İstanbul 1999. Yeni yazıya akt. Yücel Demirel & Tamer Erdoğan. İstanbul 1999.
Arslan R. (2010). “XIX. Yüzyılda Adıyman’da Sosyo-Ekonomik Yapı”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 26 (2010) 288-301.
Ayverdi İ. (2011). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. Cilt. I-III. İstanbul 2011.
Barkan Ö. L. (1953). “Tarihi Demografi Araştırmaları ve Osmanlı Tarihi”. Türkiyat Mecmuası X (1953) 1-25. BOA Başbakanlık Osmanlı Arşivi. NFS.d. 2697; 2699; TT, 266.
Bozdemir M. (2011). Osmanlıdan Cumhuriyete Endüstriyel Mirasımız. İstanbul 2011.
Çadırcı M. (2013). Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı. Ankara 2013.
Çimen A. (2012). “Sayım, Kayıt Düzeni ve Teşkilatlanma Açısından Osmanlıda Nüfus Hizmetleri”. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 14/3 (2012) 183-216.
Demirci S. & Kartal, K. (2014). “Osmanlı Nüfus Defterlerinin Tarih Yazımındaki Yeri: 1835 Tarihli Trabzon Vilayeti Maçıka/Maçka Kazâsı Müslim Nüfus Defteri”. History Studies International Journal of Hiistory 6/3 (2014) 119-145.
Develioğlu F. (2009). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara 2009.
Hüseyin Remzi. (1306). İlaveli Müntabahât-ı Lugât-i Osmaniyye. Cilt II. Dersaadet 1306.
Karal E. Z. (1997). Osmanlı İmparatorluğunda İlk Nüfus Sayımı 1831. Ankara 1997.
Karpat H. K. (2010) Osmanlı Nüfusu. İstanbul 2010.
Kenanoğlu M. M. (2004). Osmanlı Millet Sistemi-Mit ve Gerçek. İstanbul 2004.
Kütükoğlu M. S. (2013). Osmanlı Belgelerinin Dili. Ankara 2013.
Merçil E. (2000). Türkiye Selçukluları’nda Meslekler. Ankara 2000.
Özlü Z. (2004). XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısında Gaziantep. Gaziantep 2004.
Pakalın M. Z. (1971). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. Cilt. II. İstanbul 1971.
Redhouse S. J. (1999). Redhouse Türkçe/Osmanlıca-İngilizce Sözlük. İstanbul 1999.
Taşkın Ü. (2011). Osmanlı İdaresinde Safed (1516-1600). Elazığ 2011.
Taşkın Ü. (2013). “XVI. Yüzyılda Aclun Şehri ve Kasabalarının Nüfusu”. Turkish Studies 8/7 (2013) 645-654.
Taştemir M. (1999). XVI. Yüzyılda Adıyaman. Ankara 1999.
Tez Z. (2016) Meslekler Tarihi. İstanbul 2016.
Toprak S. V. (2015). Besni-1846 Tarihli Bir Kefalet Defterine Göre Nüfus ve Sosyal Hayat. Adıyaman 2015.
Ünal M. A. (2011). Osmanlı Deyimler Sözlüğü. İstanbul 2011.
Ürek M. (15.03.2016). Görüşme. Adıyaman Süryani Kadim Metropoliti.
Yiğit A. (2007). “XIV-XVI. Yüzyıllarda Menteşe Livasında Değirmenler”. MÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İLKE) 18/Bahar (2007) 97-155.