Türkiye'de Yükseköğretime Geçiş Sürecinin Analizi: Gelişmeler, Modeller ve Uygulamalar

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de yükseköğretime geçiş sürecinin analizini yapmaktır. Bu çerçevede, geçmişten günümüze seçme sınavlarının yapısı, yükseköğretim programlarına yerleştirme işlemlerinde günün koşullarına göre fiziksel kapasitenin etkin kullanılması ve eğitsel yönden yapılan düzenlemeler ve öneriler ele alınmıştır. Çalışma, betimsel modele dayalı olup, ulaşılabilen yazılı-basılı ve elektronik kaynakların incelenmesi yoluyla gerçekleştirilmiştir. Bu inceleme daha çok, yükseköğretime geçiş süreci ile ilgili uygulamaların ÖSYM’nin kurulmasıyla kurumsal hale geldiği 1970’li yıllardan günümüze şeklinde yapılmıştır. Elde edilen veriler yükseköğretime geçişte seçme sınavlarındaki değişmeler, önerilen model ve uygulamalar ile günümüzde gelinen noktalar dikkate alınarak analiz edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulardan hareketle, Türkiye’de yükseköğretime geçiş süreci ile ilgili olarak, 1970’li yıllara kadar üniversitelerin kendi öğrencilerini kendi yaptıkları sınavlarla aldıkları; 1974 yılında ÖSYM (o günkü adıyla ÜSYM)’nin merkezî sınav yoluyla seçme ve yerleştirme sorumluluğunu üstlendiği görülmektedir. Bu sınavlar kimi yıllarda tek aşamalı; kimi yıllarda ise iki aşamalı olarak uygulanmıştır. Yükseköğretime geçişte talebin çok arttığı durumlarda, fiziksel kapasitesi uygun olan üniversitelere daha fazla öğrenci alımı, ikili öğretim gibi model ve uygulamalar görülmektedir. Eğitsel yönden ise, ilköğretimle başlayan etkin bir rehberlik ve ortaöğretimde çok amaçlı programlar yoluyla gidilebilecek yükseköğretim programlarını belirleme gibi model ve uygulamalar görülmektedir. Sonuç olarak, Türkiye’de yükseköğretime geçiş sürecindeki gelişme, model ve uygulamalar bir bütün olarak değerlendirildiğinde, arz-talep dengesizliği olduğu sürece yeni model ve uygulama arayışı da sürecektir.

The Analysis of The Transition Process to Higher Education: Improvements, Models and Applications

The purpose of this study is to analyze the process of transition to higher education in Turkey. In this framework, the form of selection exams from past to present, the effective use of physical capacity in accordance with present conditions in appointment to higher education programs, the organisations and advises in terms of education were dealt. The research was based on descriptive model in which printed-pressed and electronic resources were examined. This examination was mostly done as a process where practices of transition to higher education institutionalised from 1970s where the Center of Student Selection and Appointment were established to the present. The obtained data was analysed taking the changes in the exams for transition to higher education, the advised models and applications, and conditions in present time into consideration. According to the findings, it was seen that the universities selected their own students with their own exams but the Center of Student Selection and Appointment selected students by central exams in 1974. These exams were done in some years on single stage but in some years on two stages. When demands increased too much in transition to higher education, the models and applications as universities’ whose physical conditions are appropriate taking more students, and double shift schooling were seen. In terms of educational aim,the models and applications as the curricula of multiple purposes and an effective guidance started with primary education were seen. As a result, when the improvements, models and applications in the process of transition to higher education in Turkey were evaluated,the need for searching new models and applications will last as long as demand and supply gap continues.

PDF

___

Arslan, M. (2004). Eğitim Sistemimizin Kapanmayan Yarası-Yükseköğretime Geçiş. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (16), 37-51.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Dökmen, Ü. (1992). T.C. Yükseköğretim Kurulu Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (Kuruluşu, Gelişmesi, Çalışmaları). Ankara: ÖSYM Yayınları, No. 1992-5.
Eşme, İ. (2014). Türkiye’de Yükseköğretime Geçiş Sistemi. Yükseköğretim Dergisi, 4(3),148–157.
Karasar, N. (2008) Bilimsel araştırma yöntemi (18.Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
MEB (2018). Çok Programlı Lise Yönergesi. http://mevzuat.meb.gov.tr/html/3052_0.html?utm_campaign=DonanimHaber&utm_medium=referra l&utm_source=DonanimHaber (Erişim tarihi: 18.05.2018).
Mıhçıoğlu, C. (1974) Üniversiteye Girişin Yeniden Düzenlenmesi: Bugünkü Durum ve Öneriler. Ankara: A.Ü. Basımevi.
ÖSYM (1986). Yükseköğretim Programlarına Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemindeki Değişiklikler. Ankara: Meteksan Matbaası.
ÖSYM (1997) Yükseköğretim Kurumlarına Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi. Ankara: ÖSYM Yayınları.
ÖSYM (2018). Tarihsel Gelişme. http://www.osym.gov.tr/TR,8530/tarihsel-gelisme.html (Erişim tarihi: 27.04.2018) ÖSYM (2018-a). Tarihçe. http://www.osym.gov.tr/TR,8789/hakkinda.html (Erişim Tarihi: 03.05.2018)
ÖSYM (2018-b). 2018 Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) Kılavuzu. http://www.osym.gov.tr/TR,13683/2018-yuksekogretim-kurumlari-sinavi-yks-kilavuzu.html (Erişim tarihi: 18.05.2018).
TED (2005). Türkiye’de üniversiteye giriş sistemi araştırması- sonuç raporu.
http://yzstrateji.com/dokumanlar/universiteye-giris-sistemi-arastirmasi.pdf/ Erişim tarihi:14.05.2018.
TED (2010). Ortaöğretime ve yükseköğretime geçiş sistemi. Ankara: TED Yayınları.
Varış, F. (1998). Temel kavramlar. F.Varış (Ed.) Eğitim Bilimine Giriş. İstanbul: Alkım Yayınları.
Yıldırım, A. , Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
YÖK (2018). Yükseköğretim Kurumları Sınavı ile ilgili sıkça sorulan sorular (1 Mart 2018). http://www.yok.gov.tr/web/guest/yks-sss-ve-cevaplari-ile-puan-turleri (Erişim tarihi: 18.05.2018).
YÖK (2018-a). Yıllara Göre Başvuran Yerleşen ÖSYS İstatistikleri. https://istatistik.yok.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 18.05.2018).