Nevin Kozcu ÇAKIR, GÖKHAN GÜVEN, OĞUZ ÖZDEMİR

Üstkavramsal Öğretim Etkinliklerinin Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Üstbilişsel Farkındalık, Biyoloji Öğrenmeye Yönelik Motivasyon ve Akademik Başarıları Üzerine Etkisi

Bu araştırmada, biyoloji laboratuvar uygulamalarında fotosentez ve bitkilerde solunum konusunun üstkavramsal öğretim etkinlikleri ile yürütülmesinin Fen Bilgisi Öğretmen adaylarının üstbilişsel farkındalık, biyoloji öğrenmeye yönelik motivasyon ve akademik başarıları üzerine etkisi incelenmiştir. Çalışma tek grup ön-son test model kullanılmıştır. Araştırma, 2016-2017 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde, Fen Bilgisi Öğretmenliği Anabilim Dalı 2. sınıfta öğrenim gören ve gerçekleştirilen tüm deneylere katılan öğretmen adayları üzerinde yürütülmüştür. Araştırmada veriler, “Bilişötesi Farkındalık Envanteri”, “Biyoloji Öğrenmeye Yönelik Motivasyon Ölçeği” ve “Fotosentez ve Bitkilerde Solunum Kavram Testi” ile toplanmıştır. Elde edilen veriler bağımlı gruplar t-testi ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, biyoloji laboratuvar uygulamalarında üstkavramsal öğretim etkinliklerinin kullanımı öğretmen adaylarının üstbilişsel farkındalıklarına, biyoloji öğrenmeye yönelik motivasyonlarına ve akademik başarılarına olumlu yönde etkilediği tespit edilmiştir. Bu doğrultuda biyoloji laboratuvar uygulamalarında soyut ve anlaşılması zor kavramların öğretiminde öğrencilerin üstbilişlerinin kavram haritası oluşturma, poster hazırlama, deneylerle ilgili sınıf ve grup tartışması yapma ve günlük yazma gibi faaliyetler ile aktif hale getirilmesi önerilmektedir.

The Effect of Metaconceptual Teaching Activities on Pre-service Science Teachers’ Metacognitive Awareness, Motivation towards Learning Biology and Academic

In the current study, the effect of teaching the subjects of photosynthesis and respiration in plants by means of metaconceptual activities within the context of biology laboratory applications on the pre-service science teachers’ metacognitive awareness, motivation towards learning biology and academic achievement was explored. The study was designed according to the single group pretest-posttest model. The study was conducted on the second-year students attending the Department of Science Teacher Education in the spring term of 206-2017 academic year who have participated in all the experiments conducted. The data of the study were collected by using “The Metacognitive Awareness Scale”, “The Scale of Motivation towards Learning Biology” and “Photosynthesis and Respiration in Plants Concept Test”. The collected data were analyzed through the dependent samples t-test. At the end of the study, it was found that the use of metaconceptual teaching activities in biology laboratory applications had positively affected the pre-service teachers’ metacognitive awareness, motivation towards learning biology and academic achievement. In light of this finding, it can be suggested that students should be made more active by engaging them in activities such as constructing metacognitive concept maps, designing posters, conducting group and class discussions related to experiments and writing journals in the teaching of abstract and challenging subjects during biology laboratory studies.

PDF

___

Açıkgöz, K. Ü. (2000). Etkili Öğrenme ve Öğretme (Üçüncü Baskı). Kanyılmaz Matbaası: İzmir.
Akın, A., Abacı, R., & Çetin, B. (2007). Bilişötesi Farkındalıkk Envanteri’nin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 7(2), 655-680.
Altındağ, M. (2008). Hacettepe üniversitesi eğitim fakültesi öğrencilerinin yürütücü biliş becerileri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Atay, A. D. (2014). Ortaokul öğrencilerinin fen öğrenmeye yönelik motivasyon düzeylerinin ve üstbilişsel farkındalıklarının incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
Aydın, S., Yerdelen, S., Gürbüzoğlu-Yalmancı, S., & Göksu, V. (2014). Biyoloji öğrenmeye yönelik akademik motivasyon ölçeği: Ölçek geliştirme çalışması. Eğitim ve Bilim, 39(176), 425-435.
Bacanak, A., Küçük, M., & Çepni, S. (2004). İlköğretim öğrencilerinin fotosentez ve solunum konularındaki kavram yanılgılarının belirlenmesi: Trabzon örneklemi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 75-88.
Baltaş, Z. (2004). E-öğrenciler nasıl öğreniyor: Üstbiliş. Kaynak Dergisi, 20, 11-15.
Baştürk, R. (2014). Deneme Modelleri. Abdurrahman Tanrıöğen (Ed.), Bilimsel Araştırma Yöntemleri içinde (s. 31-50). Ankara: Anı Yayıncılık.
Bilen, K., & Aydoğdu, M. (2010). Bitkilerde fotosentez ve solunum kavramlarının öğretiminde TGA (tahmin et-gözle-açıkla) stratejisinin kullanımı. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14), 179-194.
Çakır, B. (2011). Fen laboratuarı dersi kapsamında fen bilgisi öğretmen adaylarının üstbiliş odaklı öğrenme ortamında üstbilişlerinde değişim (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Çakıroğlu, A. (2007). Üstbilissel strateji kullanımının okuduğunu anlama düzeyi düşük öğrencilerde erişi artırımına etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Çokadar, H. (2012). Photosynthesis and respiration processes: Prospective teachers’ conception levels. Eğitim ve Bilim, 37(164), 82-93.
Coutinho, S. A. (2006). The relationship between the need for cognition, metacognition, and intellectual task performance. Educational Research and Reviews, 1(5), 162-164.
Demir Gürdal, M., & Yürük, N. (2012). Üstkavramsal Faaliyetlerle Zenginleştirilmiş Kavramsal Değişim Metinlerinin Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Kuvvet ve Hareket Konularını Anlamalarına Olan Etkisi. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, (s.132). Niğde: Niğde Üniversitesi.
Demir-Gülşen, M. (2000). A model to investigate probability and mathematics achievement in terms of cognitive, metacognitive and affective variables (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
Desoete, A., & Roeyers, H. (2002). Off-line metacognition – A domain-specific retardation in young children with learning disabilities? Learning Disability Quarterly, 25(2), 123-139.
Duman, B. (2013). Üstbilişe dayalı bir öğretim uygulamasının öğretmen adaylarının akademik başarı, üstbilişsel farkındalık, başarı motivasyonu ve eleştirel düşünmelerine etkisi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
Dunning, D., Johnson, K., Ehrlinger, J., & Kruger, J. (2003). Why people fail to recognize their own incompetence. Current Directions in Psychological Science, 12(3), 83-87.
Efklides, A. (2001). Metacognitive experiences in problem solving. In A. Efklides, J. Kuhl, R. M.
Sorrentino (Eds.), Trends and prospects in motivation research. Dordrecht, Netherlands: Kluiwer.
Efklides, A., & Sideridis, G. D. (2009). Assessing cognitive failures. European Journal of Psychological Assessment, 25(2), 69-72.
Flavell, J. H. (1979). Metacognition and cognitive monitoring: A new area of cognitive- developmental inquiry. American Psychologist, 34(10), 906-911.
Flavell, J. H. (1987). Speculations about the nature and the development of metacognition. In F.E. Weinert & R.H. Kluwe (Eds.), Metacognition, motivation, and understanding (pp. 21-29). Hillsdale, NJ: Lawrance Erlbaum Associates, Publishers.
Gallagher, S. A. (1997). Problem based learning: Where did it come from, what does it do, and where is it going? Journal for the Education of the Gifted, 20(4), 332-362.
Georghiades, P. (2004). From the general to the situated: three decades of metacognition. International Journal of science Education, 26(3), 365-383.
Güneş, M. H., & Güneş, T. (2005). İlköğretim öğrencilerinin biyoloji konularını anlama zorlukları ve nedenleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 169-175.
Gürsel, F.G. (2016). Üstbilişe dayalı öğretim yönteminin yedinci sınıf ışık ünitesinde öğrencilerin üstbiliş farkındalığı, tutum ve başarısına etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Eğitim bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
İflazoğlu Saban, A., & Saban, A. (2008). Sınıf Öğretmenliği Öğrencilerinin Bilişsel Farkındalıkları İle Güdülerinin Bazı Sosyo-Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 9 (1), 35– 58.
Keleş, E., & Kefeli, P. (2010). Determination of student misconceptions in “photosynthesis and respiration” unit and correcting them with the help of cai material. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2, 3111-3118.
Kırbaşlar, F. G., Çıngıl-Barış, Ç., & Ünal, M. (2009). Fen bilgisi öğretmen adaylarının fermentasyon konusundaki yanlış öğrenmelerinin araştırılmasına yönelik bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 158-168.
Kırbulut, Z.D. (2012). The effect of metaconceptual teachıng ınstructıon on 10th grade students’ understandıng of states of matter, self-effıcacy toward chemıstry, and the nature of metaconceptual processes. (Unpublished doctoral dissertation). Middle East Tecnical University Secondary Science and Mathematics Education, Ankara.
Kırılmazkaya, G., & Kırbağ-Zengin, F. (2016). Öğretmen adaylarının fotosentez konusu hakkında kavram yanılgılarının Vee diyagramı aracılığıyla belirlenmesi ve bu araca yönelik görüşlerinin tespiti. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 1537-1563.
Konur, K. B., & Ayas, A. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının fiziksel ve kimyasal değişme konusunda kavramsal değişim metinlerine karşı tutumları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 971-991.
Köse, S. (2004) Fen bilgisi öğretmen adaylarında fotosentez ve bitkilerde solunum konularında görülen kavram yanılgılarının giderilmesinde kavram haritalarıyla verilen kavram değişim metinlerinin etkisi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Köse, S., & Uşak, M. (2006). Determination of prospective science teachers’ misconceptions: Photosynthesis and respiration in plants. International Journal of Environmental and Science Education, 1(1), 25-52.
Köse, S., Ayas, A., & Uşak, M. (2006). The effect of conceptual change texts instructions on overcoming prospective science teachers’ misconceptions of photosynthesis and respiration in plants. International Journal of Environmental and Science Education, 1(1), 78-103.
Krall, R. M., Lott, K. H., & Wymer, C. L. (2009). Inservice elementary and middle school teachers’ conceptions of photosynthesis and respiration. Journal of Science Teacher Education, 20(1), 41-55.
Marmaroti, P., & Galanopoulou, D. (2006). Pupils’ understanding of photosynthesis: A questionnaire for the simultaneous assessment of all aspects. International Journal of Science Education, 28 (4), 383-403.
Nelson, T. O. (1999). Cognition versus metacognition. In P. J. Sternberg, (Ed.), The nature of cognition (625- 641). Cambridge: MIT Press. Ohlsson, B., & Ergezen, S. (1997) Biyoloji Öğretimi. Ankara: YÖK/Dünya Bankası Milli Eğitimi Geliştirme Projesi Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi Yayınları.
Özkaya, A., Aydoğdu, M., & Çağıran, İ. (2016). Üstbilişsel ve internet tabanlı üstbilişsel öğretim yöntemlerinin öğrencilerin hücre bölünmesi ve kalıtım konusundaki tutumlarına ve üstbilişsel düşünme düzeylerine etkisi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(13).
Özsoy, G. (2007). İlköğretim beşinci sınıfta üstbiliş stratejileri öğretiminin problem çözme başarısına etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Özsoy, G. (2008). Üstbiliş. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 713-740.
Polat, S., & Uslu, M. (2012). Fen ve teknoloji dersinde üstbiliş stratejilerine dayalı öğretim uygulamasının 5. sınıf öğrencilerinin erişilerine etkisi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11, 28-43.
Sanders, M. (1993). Erroneous ideas about respiration: The teacher factor. Journal of Research in Science Teaching, 30(8), 919-934.
Şaşmaz-Ören, F., Karatekin, P., Erdem, Ş., & Ormancı, Ü. (2012). Öğretmen adaylarının bitkilerde solunum-fotosentez konusundaki bilgi düzeylerinin kavram karikatürleriyle belirlenmesi ve farklı değişkenlere göre analizi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 155-174.
Schraw, G. (1998). Promoting general metacognitive awareness. Instructional Science, 26, 113-125.
Schraw, G., & Moshman, D. (1995). Metacognitive theories. Educational Psychology Review, 7(4), 351-371.
Selvi, M, Yakışan, M., & Yürük, N. (2012). Kavramsal değişim sürecinde üstkavramsal faaliyetlerin incelenmesi: Bir durum çalışması. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, (s.47). Niğde: Niğde Üniversitesi.
Senemoğlu, N. (2007). Gelişim öğrenme ve öğretim. Ankara: Gönül Yayıncılık.
Svandova, K. (2014). Secondary school students' misconceptions about photosynthesis and plant respiration: Preliminary results. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 10(1), 59-67.
Tekkaya, C., & Balcı, S. (2003). Öğrencilerin fotosentez ve bitkilerde solunum konularındaki kavram yanılgılarının saptanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 101-107.
Thomas, G. P., & McRobbie, C. J. (2001). Using a metaphor for learning to improve students’ metacognition in the chemistry classroom. Journal of Research in Science Teaching, 38, 222–259.
Thompson, R. (2007). Metacogniton: An intervention for academically unprepared college students (Unpublished Doctoral Dissertation). Capella University, Minneapolis.
Töman, U., Odabaşı-Çimer, S., & Çimer, A. (2015). Fotosentez ve bitkilerde solunum kavramlarının farklı öğrenim seviyelerinde öğrenilme durumlarının araştırılması. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 7(03), 15-30.
Veenman, M. V. J., Van Hout-Wolters, B. H. A. M., & Afflerbach, P. (2006). Metacognition and learning: Conceptual and methodological considerations. Metacognition and Learning, 1(1), 3-14. Yang, C. T., & Lee, S. Y. (2013). The effect of instruction in cognitive and metacognitive strategies on ninth-grade students’ metacognitive abilities. New Waves-Educational Research & Development, 16(1), 46-55.
Yangın, S. (2014). Üstbiliş stratejisine dayali biyoloji öğretiminin sinif öğretmeni adaylarinin başarilari ve tutumlari üzerindeki etkisi. Education Sciences 9(1), 1-18.
Yip, D. Y. (1998). Teachers’ misconceptions of the circulatory system. Journal of Biological Education, 32(3), 207-215.
Yürük, N. & Çakır, Ö. S. (2000). Lise öğrencilerinde oksijenli ve oksijensiz solunum konusunda görülen kavram yanılgılarının saptanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 185-191.
Yürük, N. (2005). An analysis of the nature of students’ metaconceptual processes and the effectiveness of metaconceptual teaching practices on students’ conceptual understanding of forces and motion (Unpublished doctoral dissertation). Ohio State University, Columbus.
Yürük, N., Beeth, M. E., & Andersen, C. (2009). Analyzing the effect of metaconceptual teaching practices on students’ understanding of force and motion concepts. Research in Science Education, 39(4), 449-475.
Yürük, N., Selvi, M., & Yakışan, M. (2011). Üstkavramsal öğretim etkinliklerinin biyoloji öğretmen adaylarının tohumlu bitkilerle ilgili kavramsal anlamaları üzerindeki etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 447-464.