Türkiye’de Fen Bilimleri Dersi Öğretiminde Bilimsel Öyküleme Yöntemine Yönelik Yapılan Çalışmaların İçerik Analizi

Son yıllarda, fen bilimleri öğretim programlarında, fen okuryazar bireyler yetiştirmenin hedeflenmesiyle birlikte sınıflarda bilimsel öyküleme yönteminin kullanılmaya başlaması dikkat çekmiştir. Bu araştırmada Türkiye’de fen bilimleri öğretiminde bilimsel öyküleme yöntemi üzerine yapılan çalışmaların genel özellikleri (yayın yılı, yazar sayısı, yayın türü) ve içerik özellikleri (hikâye türleri, amaç, yöntem, veri toplama aracı, veri toplama araçlarının sayısı, çalışma grubu, sonuç ve öneriler) açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması şeklinde desenlenmiştir. Araştırma sonucunda, çalışmaların son yıllarda genel olarak yayınlanmış olması dikkat çekicidir. Bazı araştırmalarda bilimsel öyküleme yönteminin sınıf ortamlarında uygulanması için ders kitaplarının içeriğinin geliştirildiği ve öğretim programlarıyla bütünleştirildiği görülmüştür. Ayrıca, yapılan çalışmaların çoğunda pozitif sonuçların elde edildiği, bilimsel öyküleme yönteminin fen öğretimiyle bütünleştirilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. Elde edilen sonuçlara bağlı olarak, fen derslerinde bilimsel öyküleme yöntemi kullanılarak öğrencilerin fen okuryazar bireyler olmasını sağlayan öğretim programlarının tasarlanıp uygulanabileceği söylenebilir.

Content Analysis of Scientific Storytelling Methods in Science Teaching in Turkey

In recent years, with the aim of educating science literate individuals in science teaching programs, it has attracted attention that scientific storytelling method has been used in classrooms. In this study, general characteristics of the studies on scientific narrative methods in science education in Turkey (the year of publication, number of authors, publication type) and properties of the content (the topics of the history, objectives, methods, data collection tool, the number of data collection tools, working group results and recommendations). The research is designed as a qualitative case study. As a result of the research, it is noteworthy that the studies have been published in general in recent years. In some studies, it has been seen that the content of the textbooks has been developed and integrated with the curriculum for the application of the scientific narrative method in classroom settings. In addition, it was concluded that positive results were obtained in most of the studies and scientific narration method should be integrated with science education. Depending on the results obtained, it should be said that using the scientific narrative method in science courses, the curriculum that enables students to be science literate individuals can be designed and implemented.

PDF

___

Altunışık, R., Çoşkun, R., Yıldırım, E., & Bayraktaroğlu, S. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri.6. Baskı, Sakarya: Sakarya Kitapevi.
Akaydın, Ş., & Çeçen, M.A. (2015). Okuma Becerisiyle ilgili makaleler üzerine bir içerik analizi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 40(178), 183-198.
Akgül, G. D., Geçikli, E., & Doğan L. (2017). Fen eğitiminde hikâyelendirme tekniği ile kavram öğretimine bir aksiyon örneği. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(11), 246-274.
Alper, A., & Gülbahar, Y. (2009). Trends and issues in educational technologies: A review of recent research in TOJET. The Turkish Online Journal of Educational Technology - TOJET, 8(2), 124-135.
Arık, R. S., & Türkmen, M. (2009). Eğitim bilimleri alanında yayımlanan bilimsel dergilerde yer alan makalelerin incelenmesi. I. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi’nde sunulan bildiri, Çanakkale.
Azizoğlu, N., & Çetin, G. (2009). 6. ve 7. sınıf öğrencilerinin öğrenme stilleri, fen dersine yönelik tutumları ve motivasyonları arasındaki ilişki. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), 171-182.
Bağ, H. (2013). 4 ve 5. sınıf öğrencilerinin bilim insanı imajları. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Rize.
Balcı, A. (2005). Sosyal bilimlerde araştırma. 5. Baskı. PegemA Yayıncılık, Ankara
Bayram, E. B. (2018). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin bilim insanı imajları ve bu imajların oluşmasında ders kitabı ve öğretmenlerin rolü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bayburt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bayburt.
Bertiz, H. (2005). Fen bilgisi öğretmen adaylarının yaratıcı dramaya yönelik tutumları ve öyküleme çalışmalarına ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
Bıkmaz, H. F., Aksoy, E., Tatar, Ö., & Altınyüzük, A. C. (2013). Eğitim programları ve öğretim alanında yapılan doktora tezlerine ait içerik çözümlemesi (1974-2009). Eğitim ve Bilim, 38(168).
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Case, S. L. (1997). Implementation of cooperative learning: Teacher beliefs and attitudes. Unpublished doctoral dissertation. University of California, Santa Barbara, Santa Barbara, CA.
Chang, Y. H., Chang, C.Y., & Tseng, Y. H. (2010). Trends of science education research: an automatic content analysis. Journal of Science Education and Technology, 19(4), 315-331.
Chun, S. (2000). An examination of relationship among science teaching actions, beliefs, and knowledge of the nature of science. Unpublished Doctoral Dissertation, Georgia University.
Cındıl, T., Özmen, H., & Ünal, S. (2012). 7. sınıf fen eğitiminde tansiyon kavramının hikâyeleştirme yöntemi ile öğretiminin öğrencilerin başarılarına ve bilgiyi yapılandırmalarına etkisi. X. Ulusal Fen Bilimleri Ve Matematik Eğitimi Kongresi. Niğde.
Coşkun, H., Akarsu, B., & Kariper, İ. A. (2009). Fen eğitiminde yapılandırmacı yaklaşım ve bilimsel öyküler. Erciyes Üniversitesi, Kayseri, Türkiye Alim Kitapları, 1-58.
Coşkun, H. (2012). Bilimsel öyküler içeren eğitsel oyunlar ile fen öğretiminin öğrencilerin akademik başarısına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi, Kayseri.
Coşkun, H., Akarsu, B., & Kariper, İ.A. (2012). Bilim öyküleri içeren eğitsel oyunların fen ve teknoloji dersindeki öğrencilerin akademik başarılarına etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 93-109.
Çınar, B. (2016). Bilimsel gelişimin tarihsel süreçlerini içeren öykülerle fen derslerinin desteklenmesinin fene yönelik tutuma, bilim insanı imajına, bilimsel süreç becerilerine ve akademik başarıya etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
Demirci, M. (2006). Öğrencilerin kuvvet konusunda kazandıkları bilgileri güncel olaylarla ilişkilendirebilme düzeyleri. VII.Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Kongresi Özetleri, s.346.
Demircioğlu, H., Demircioğlu, G., & Ayas, A. (2006). Hikâyeler ve kimya öğretimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H.U. Journal of Education), 30, (110‐119).
Dincel, M. (2005). Öyküleme ve deney tekniğinin fen bilgisi dersinde öğrencilerin kavramsal anlama ve başarılarına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Driver, R., Asoko, H., Leach, J., Mortimer, E., & Scott, P. (1994). Constructing scientific knowledge in the classroom. Educational Researcher, 23(7), 5-12.
Ebbers, M. (2002). Science text sets: Using various genres to promote literacy and inquiry. Science Inquiry and Science Literacy, 80(1), 40-50.
Gómez, A. B. (2010). How to use tales for the teaching of vocabulary and grammar in a primary education English class. Revista española de lingüística aplicada, (23), 31-52.
Gölcük, A. (2017). Bilimsel hikâyelerle desteklenen fen eğitiminin öğrencilerin yaratıcılıkları ve duyuşsal özellikleri üzerindeki etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Güler, T., & Akman B. (2006). 6 yaş çocuklarının bilim ve bilim insanı hakkındaki görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 55-66.
Gündüz, S. (2013). Öykü ve roman yazma sanatı. İstanbul: Toroslu Kitaplığı Yayınları.
Gür, K. M., & Haktanır, G., (2007). Bilimsel anlatıda hikâyeleme tekniğine bir örnek: “tombul çekirdek ve anadolu yer sincabı (Gelengi)”. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi 4. Uluslararası Çocuk ve İletişim Kongresi. 22-24 Ekim 2007,İstanbul. Bildiri Kitabı, s: 99-106.
Gürgen, G. (2009). Lisansüstü tezlerin topluma yararlılık ilkesi bakımından değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü IV. Lisansüstü Eğitim Sempozyumu.
İslamoğlu, H., Ursavaş, Ö., & Reisoğlu, İ. (2015). Fatih projesi üzerine yapılan akademik çalışmaların içerik analizi. Eğitim Teknolojisi Kuram Ve Uygulama, 5(1).
İslamoğlu, A. H., & Alnıaçık, Ü. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. İstanbul: Beta Yayın Dağıtım.
Karaçam, S., Aydın, F., & Digilli, A. (2014). Fen ders kitaplarında sunulan bilim insanlarının basmakalıp bilim insanı imajı açısından değerlendirilmesi. On dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 606-627.
Kılıç, T. E. (2019). Popüler bilim kitaplarının 6. sınıf öğrencilerinin fen bilimleri dersi akademik başarılarına, bilgilerinin kalıcılığına ve fenne yönelik tutumlarına etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Korkmaz, H., & Kavak, G. (2010). İlköğretim öğrencilerinin bilime ve bilim insanına yönelik imajları. İlköğretim Online, 9(3), 1055-1079.
Köklükaya, N., & Yıldırım, E. G. (2015). Genel fizik laboratuvarı I dersinde bilimsel hikâyelerin kullanılmasına yönelik öğretmen adaylarının görüşleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(4).
Kutluca, T., & Demirkol, M. (2016). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi dergisinin bibliyometrik analizi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 108-118.
Kutluca, T., Birgin, O., & Gündüz, S. (2018). Türk Bilgisayar ve Matematik Eğitimi Dergisi’nde yayımlanmış makalelerin içerik analizi bağlamında değerlendirilmesi. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 9(2). 390-412.
Kuş, R. (2014). Biyoloji eğitiminde bilimsel hikayeler kullanmanın öğrenci tutumlarına etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Lee, M.H., Wu, Y.T., & Tsai, C.C. (2009). Research trends in science education from 2003 to 2007: A content analysis of publications in selected journals. International Journal of Science Education, 31(15), 1999–2020.
McLellan, H. (2007). Digital storytelling in higher education. Journal of Computing in Higher Education, 19(1), 65-79.
Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. (3. Basım). Ankara: Nobel akademik yayıncılık.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2013). İlkögretim fen bilimeri dersi öğretim programı. Ankara, Türkiye.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018). İlkögretim fen bilimleri dersi öğretim programı. Ankara, Türkiye.
Milne, C. (1998). Philosophically correct science stories? examining the ımplications of heroic science stories for school science. Journal of Research In Science Teaching, 35(2), 175-187.
Okyay, Ö. (2015). Öykü yönteminin çocuklarda alıcı ve ifade edici dil ile bilimsel sözcük kazanımlarına etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Ören, F. Ş., & Yılmaz, T. (2013). Fen ve teknoloji dersinde kavram karikatürleriyle desteklenmiş bilimsel hikâyeler temelli rehber materyal geliştirme çalışması. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2 (2 ), 130-142.
Pekmezci, S. (2014). Bilişim teknolojileri destekli kısa hikayelerin öğrencilerin başarıları, özyeterlik algıları ve fene yönelik tutumlarına etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
Polat, M. (2011). Bilimin doğası hakkındaki görüşlerin kısa hikâyeler yöntemiyle değerlendirilmesi: Fen bilgisi öğretmen adayları örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Polat, M., & Taşar, M. F. (2013). Bilimin doğası hakkındaki görüşlerin değerlendirilmesinde alternatif bir yöntem: kısa hikâyeler yöntemi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 259-274.
Roach, L. E. (1993). Use of the history of science in a nonscience majors course: Does it affect students understanding of the nature of science?. Unpublished doctoral dissertation, Louisiana State University, Baton Rouge.
Saracaloğlu, A. S., Gündoğdu, K., Altın M., Aksu, N., Kozağaç, B. Z., & Koç, B. (2014). Yaratıcı düşünme becerisi konusunda 2000 yılı ve sonrasında yayımlanmış makalelerin incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 62-74.
Saraç, H., & Kunt, H. (2016). Yapılandırmacı yaklaşım 7e öğrenme halkası modeli ile ilgili yapılan araştırmalar: içerik analizi çalışması. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 11(9), 701-724.
Selim, G. (2013). Bilimsel dergilerin 7. sınıf öğrencilerinin bilimsel okuryazarlığına ve fen ve teknoloji dersine yönelik tutumlarına etkisinin araştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Şen Gümüş, B. (2009). Bilimsel öykülerle fen ve teknoloji eğitiminin öğrencilerin fen tutumlarına ve bilim insanı imajlarına etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Tao, P. (2002). A study of students focal awareness when studying science stories designed for fostering understanding of the nature of science. Research in Science Education, 32, 97- 120.
Taşar, M. F. (2006). Probing preservice teachers‟ understandings of scientific konowledge by using a vignette in conjuction with a paper and pencil test. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 2(1), 53- 70.
Tatar, E., Kağızmanlı, T. B., & Akkaya, A. (2014). Türkiye’deki teknoloji destekli matematik eğitimi araştırmalarının içerik analizi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 33-45.
Tavşancıl, E., & Aslan, E. (2001). İçerik analizi ve uygulama örnekleri. Epsilon Yayınları: İstanbul.
Tolgay, N. (2018). Bilimsel öyküleme tekniğinin öğrencilerin fen ve teknoloji dersindeki akademik başarılarına ve derse ilişkin tutumlarına etkisi. Journal of Social And Humanities Sciences Research (JSHSR), 5(27), 2746-2752.
Türkmen, H., & Ünver, E. (2012). Fen eğitiminde hikâyelendirme tekniği. Journal of European Education, 2(1).
Unat, Y.(2017). Bilim tarihinden örneklerle genç bilim insanlarına öneriler. Üstün Zekâlılar Eğitimi ve Yaratıcılık Dergisi, 4(1), 13-26.
Ünver, E. (2015). 5. sınıf öğrencilerinin sindirim sistemindeki kavramları öğrenmede hikâyelendirme tekniğinin etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, , İzmir.
Yar, M. (2017). Ortaokul öğrencilerinin bilim insanı, mucit ve mühendis hakkındaki görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
Yavuz, G., & Yavuz, S. (2017). Fen eğitiminde proje tabanlı öğretimle ilgili tezlerin içerik analizi: Türkiye örneği (2002-2014). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 255-282.
Yıldırım, A. (1996). Disiplinler arası öğretim kavramı ve programlar açısından doğurduğu sonuçlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 89-94.
Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (8. Basım). Ankara: Seçkin Yayınları.
Yılmaz, T. (2013). Kavram karikatürleriyle desteklenmiş bilimsel hikayelerin öğrencilerin akademik başarıları, tutumları ve motivasyonları üzerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Celal Bayar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Manisa.
Yılmaz Korkut, T., & Şaşmaz Ören F. (2018). Kavram karikatürleriyle desteklenmiş bilimsel hikâyelerin akademik başarı, tutum ve motivasyon üzerine etkisi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(1), 38-52.
Yücel-Toy, B. (2015). Türkiye’deki hizmet öncesi öğretmen eğitimi araştırmalarının tematik analizi ve öğretmen eğitimi politikalarının yansımaları. Eğitim ve Bilim, 40(178), 23-60.
Zengin, Ö. (2018). Bilim insanlarının çocukluk yaşantıları ve bilimsel kariyer süreçleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Rize.
Zengin, Ö., & Küçük, M., (2018). Meraklı zihinler kitabında yer alan bilim insanlarının özyaşam öykülerinin analizi. Turkish Journal of Teacher Education, 7(2).
Zorluoğlu, L. C., & Elbir,Ç. B. (2019). Eğitsel oyuncak ve eğitsel oyun içerikli araştırmalardaki eğilimler: İçerik analizi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(27), 1-22.