Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumlarının Belirlenmesi

Toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumların oluşmasında toplumsallaşma süreci etkilidir. Bu süreçte bireyin çevresi önemli bir değişkendir. Toplumsallaşma sürecinde çocuklar ile etkileşim kuracak olmaları açısından okul öncesi öğretmen adaylarının nasıl bir tutum belirledikleri önemlidir. Bu önem doğrultusunda çalışma okul öncesi öğretmen adaylarının toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarını belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Tarama modeli kullanılarak yapılan bu çalışma Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Okul Öncesi Eğitimi Anabilim Dalı’nda öğrenim görmekte olan tabakalı amaçsal örnekleme yöntemiyle seçilmiş birinci ve dördüncü sınıfta öğrenim görmekte olan toplam 165 öğretmen adayı ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada veri toplama aracı olarak “Sosyodemografik Özellikler Formu” ve Zeyneloğlu (2008) tarafından geliştirilmiş olan “Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler, Mann- Whitney U ve Kruskal- Wallis testleri kullanılmıştır. Araştırma bulguları incelendiğinde, öğretmen adaylarının toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarında üniversiteye başlayıncaya kadar ikamet ettiği yer ve baba eğitim durumu değişkenleri açısından fark yokken, cinsiyet, sınıf ve anne eğitim durumu değişkenleri açısından anlamlı fark olduğu tespit edilmiştir.

Determination of Preschool Teacher Candidates' Attitudes Towards Gender Roles

The socialization process is effective in forming attitudes towards gender roles. In this process, the environment of the individual is an important variable. Since they interact with the children, it is essential to know the attitude preschool teacher candidates have towards the children. In line with this point, the study aimed to determine the attitudes of preschool teacher candidates toward gender roles. The sample consisted of 165 first and fourth-grade teacher candidates selected by stratified purposive sampling among the students at Aydın Adnan Menderes University Faculty of Education, Preschool Education Department. The study was carried out by the scanning method. As the data collection tool, the "Gender Role Attitude Scale," developed by Zeyneloğlu (2008), was used. In order to analyze the data, Kolmogorov-Smirnov tests, descriptive statistics, Mann-Whitney U, and Kruskal-Wallis tests were used. The results showed that the attitudes of the preschool teacher candidates toward gender roles were not statistically significant concerning the sizes of hometown and educational level of the father, while there was a significant difference in the attitudes toward gender roles concerning gender, class, and mother's education status.

PDF

___

Adaçay, F.R. (2014). Toplumsal cinsiyet ve kalkınma. Bursa: Ekin Yayınevi.
Akın, A & Demirel, S. (2003). Toplumsal cinsiyet kavramı ve sağlığa etkileri. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi Halk Sağlığı Özel Eki, 25(4), 73-82.
Almutawa, F. (2005). Beliefs of pre-service teachers at the university of pittsburgh about gender roles and the role of teachers in relation to gender differences. Doctoral Dissertation. University of Pittsburgh, Pittsburgh.
Arıcı, F. (2011). Üniversite öğrencilerinde toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin algılar ve psikolojik iyi oluş. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Asan, H.T. (2010). Ders kitaplarında cinsiyetçilik ve öğretmenlerin cinsiyetçilik algılarının saptanması. Fe Dergi: Feminist Eleştiri, 2(2), 65-74.
Atış, F. (2010). Ebelik/ hemşirelik 1. ve 4. sınıf öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarının belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Bar-Tal, D. & Harel, A. S. (2002). Teachers as agents of political influence in the Israeli high schools. Teaching and Teacher Education, 18(1), 121-134.
Başcı, B. & Giray, S. (2016). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarının çok değişkenli istatistiksel tekniklerle analizi. Journal of Life Economics, 3(4), 117-142.
Bem S. L. (1981). Gender schema theory: a cognitive account of sex typying, Psychologial Review, 88(4), 354-364.
Büyüköztürk Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün Ö.E., Karadeniz Ş. & Demirel F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (22. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Can, G. (2013). Kişilik gelişimi (Psikosoyal ve ahlak gelişimi). B. Yeşilyaprak. (Ed)., Eğitim psikolojisi içinde (125-163) (10.baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Çatalcalı-Soyer, A. (2009). Okul öncesi dönem çocuk hikâye kitapları: Stereotipler ve kimlikler. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,1 (1), 13-27.
Doyle, J. A. & Paludi, M. (1998). Sex and gender: The human experience. Boston: McGraw Hill.
Dökmen, Z.Y. (2015). Toplumsal cinsiyet sosyal psikolojik açıklamalar. İstanbul: Remzi Kitapevi.
Ecevit, Y. (2016). Toplumsal cinsiyet sosyolojisine başlangıç. Y.Ecevit & N.Karkıner (Editörler)., Toplumsal cinsiyet sosyolojisi içinde (2-29) (5.baskı). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını
Engin-Demir, C., Kılıç A.Z., Çalışkan, B., Hanbay-Çakır, E. Karaman-Güney, N. & Şener- Özbek, Ü. (2016). Okulların toplumsal cinsiyete duyarlılık açısından değerlendirilmesi- Başlangıç durum değerlendirmesi ve ihtiyaç analizi raporu. https://www.researchgate.net/publication/301621171_Okullarin_Toplumsal_Cinsiyete_Duyarlilik_Acisindan_Degerlendirilmesi_-_Baslangic_Durum_Degerlendirmesi_ve_Ihtiyac_Analizi_Raporu [Erişim Tarihi: 29.06.2020]
Ergün, M. (1994). Eğitim ve toplum (Eğitim sosyolojisine giriş). Ankara: Ocak Yayınları.
Gunderson, E.A, Ramirez, G., Levine, S.C. & Beilock, S.L. (2012). The role of parents and teachers in development of gender-related math attitudes. Sex Roles, 66(3-4), 153-166.
Gümüş, Z. (2019). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarının belirlenmesi. Türkiye Bütüncül Psikoterapi Dergisi, 2(3), 31-47.
Gündüz-Kalan, Ö. (2010). Reklamda çocuğun toplumsal cinsiyet teorisi bağlamında konumlandırılışı: Kinder reklam filmleri üzerine bir inceleme. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 1(38), 75-89.
Gündüz-Şentürk, S. (2015). Okul öncesi dönem çocukları için basılan resimli öykü kitaplarının toplumsal cinsiyete ilişkin kalıpyargılar yönünden incelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Güzel, A. (2016). Öğrencilerin toplumsal cinsiyet rolleri tutumları ve ilişkili faktörler. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(4), 1-11.
Helgeson, V.S. (2012). The psychology of gender (4th ed.). New Jersey: Pearson Education.
Kalaycı, N. (2015). Toplumsal cinsiyet eşitliği açısından bir çizgi film çözümlemesi: Pepee. Eğitim ve Bilim, 40 (177), 243-270.
Kimmel, M. S. (2000). The gendered society. New York: Oxford University Press.
Köseler, F. (2009). Okul öncesi öykü ve masal kitaplarında toplumsal cinsiyet olgusu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
Lahelma, E. (2006). Gender perspective: A challenge for schools and teacher education, Jakku-Sihonen, R. & Niemi, H. (Eds.) In Research-based Teacher Education in Finland – Reflections by Finnish Teacher Educators (203-213). Turku: Finnish Educational Research Association.
Ocak- Karabay, Ş., Güzeldere- Aydın, D., Tunç, M. & Kanbur, B. N. (2019). The effects of social gender equality-oriented educational activities and materials on gender stereotypes of children. International Journal of Educational Research Review, 4(3), 275-287.
Oğuz- Rollas, B. (2017). 0-6 yaş resimli çocuk hikâye kitaplarında toplumsal cinsiyet inşası. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yaşar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Öngen, B. & Aytaç, S. (2013). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları ve yaşam değerleri ilişkisi. Sosyoloji Konferansları, 42(2), 1-18.
Öztürk, H. (1993). Eğitim Sosyolojisi. Ankara: Hatiboğlu Yayınları.
Pomerleau, A., Bolduc, D., Malcuit, G., & Cossette, L. (1990). Pink or blue: Environmental gender stereotypes in the first two years of life. Sex Roles, 22, 359–367
Ryle, R. (2012). Questioning gender (A sociological exploration). London: Sage Publications.
Schechter, K. (2013). Gender equity in education: meanings and practices. Unpublished Master’s Thesis, Universtiy of Pittsburgh, Pittsburgh.
Seçgin, F. & Tural, A. (2011). Sınıf öğretmenliği bölümü öğretmen adaylarının toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları. Education Sciences, 6(4), 2446-2458.
Stoll, L. C. (2011). Teachers' perspectives on race and gender: Strategic intersectionality and the countervailing effects of privilege, Unpublished Doctoral Dissertation, Loyola University, Chicago.
Tatar, M. & Emmanuel, G. (2010) Teachers' perceptions of their students' gender roles, The Journal of Educational Research, 94(4), 215-224
Torgrimson, B.N & Minson, C.T. (2005). Sex and gender: what is the difference? Journal of Applied Phsiology, 99, 785-787.
Vefikuluçay, D., Zeyneloğlu S, Eroğlu, K. & Taşkın, L (2007). Kafkas Üniversitesi son sınıf öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin bakış açıları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 14(2), 26-38.
Yaşar, B. (2011). Öğretmen adaylarının toplumsal cinsiyet rolleri tutumlarının kadın sağlığı hemşireliği açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
Wolter, I., Braun, E., & Hannover, B. (2015). Reading is for girls!? The negative impact of preschool teachers' traditional gender role attitudes on boys' reading related motivation and skills. Frontiers in Psychology, 6, 1-11.
Zeyneloğlu, S. (2008). Ankara’da hemşirelik öğrenimi gören üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Zeyneloğlu, S. & Terzioğlu, F. (2011). Toplumsal cinsiyet rolleri tutum ölçeğinin geliştirilmesi ve psikometrik özellikleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 409-420.