Ayşegül KINIK TOPALSAN, Zühal TOPÇU, Kübra TOKGÖZ, Duygu ÖZDEMİR

Özel Yetenekli Çocukların Sosyal-Bilişsel- Duygusal Farklılıklarına Yönelik Aile Stratejileri

: Günümüzde özel yetenekli çocukların sosyal, duygusal ve bilişsel özellikleri ve bu farklılaşan özelliklereilişkin ailelerine getirdikleri güçlükler tartışılmaz bir noktadadır. Bu araştırmada özel yetenekli çocuklarınailelerinin; çocuklarının sosyal-bilişsel-duygusal farklılıklarına yönelik kullandıkları stratejileri ortaya çıkarmakamaçlanmıştır. Araştırma 2019-2020 eğitim öğretim dönemi içerisinde bir vakıf üniversitesinin ÇocukÜniversitesi’ne devam eden 40 öğrenci ebeveyni ile yürütülmüştür. Veriler, öğrenci ebeveynlerinin süreçiçerisindeki karşılaşabilecekleri güçlükler ve bu güçlükleri aşamaya yönelik stratejilerine ilişkin görüşleriniiçeren açık uçlu bir form yardımıyla toplanmıştır. Betimsel analiz yöntemi ile çözümlenen veriler, 6 kategorialtında toplanmıştır. Bulgular, özel yetenekli çocukların ailelerinin çocuklarının sosyal-bilişsel-duygusalfarklılıklarına yönelik kullandıkları stratejilerilerin çocuklarının merak duygusuna yönelik stratejiler;çocuklarının güçlü hafıza ve bilgelik durumlarına yönelik stratejiler; çocuklarının sosyal ilişkilerine yönelikstratejiler; çocuklarının aşırı hassasiyet/duyarlılık durumlarına yönelik stratejiler; çocuklarının farklı/üst düzeyilgi ve yeteneklerine yönelik stratejiler ve çocuklarının çalışma disiplinini sağlamaya yönelik stratejiler olduğunuortaya koymuştur

FAMILY STRATEGIES FOR SOCIAL-COGNITIVE-EMOTIONAL DIFFERENCES OF GIFTED CHILDREN

Today, social, emotional and cognitive characteristics of gifted children and difficulties they bring to their families are indisputable. In this research, it is aimed to reveal the strategies used by the families of these children regarding their features. The research was conducted with 40 parents of the children attending to a Children's University in 2019-2020 academic year. The data were collected by means of an open-ended form including the opinions of the parents regarding the difficulties they encounter in the process and their strategies they use. Data, analyzed by descriptive analysis method, were collected under 6 categories; strategies for children's curiosity; strong memory and wisdom; social relations; hypersensitivity/sensitivity; different/higher level interests and abilities and strategies to ensure studying discipline.

PDF

___

Akarsu, F. (2001). Üstün yetenekli çocuklar. Ankara: Eduser Yayınları.
Akkanat, H. (2004). Üstün veya özel yetenekliler. M.R. Şirin, A. Kulaksızoğlu, A. E. Bilgili.(Haz.). Üstün yetenekli çocuklar seçilmiş makaleler kitabı içinde. İstanbul: Çocuk Vakfı.
Ataman, A. (Ed.). (2009). Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitime giriş. (7.Baskı) Ankara: Gündüz
Ataman, A. B. (2008). Üstün Yetenekli çocuklarda aile ortamının bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi: İstanbul BİLSEM örneği. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Ballam, N., & Sturgess, A. (2019). Meeting the needs of gifted learners who just don't'fit': Parent perspectives. Australasian Journal of Gifted Education, 28(2), 6.
Baykoç, Necate. 2014. Üstün Yetenek Gelişimleri ve Eğitimleri. Ankara: Vize Yayıncılık.
Bildiren, A. (2018). Üstün yetenekli çocuklar. Ankara: Pegem Yayınları
Bloom, B. S. (1982). The role of gifts and markers in the development of talent. Exceptional Children, 48(6), 510–521.
Clark, B. (1997). Social ideologies and gifted education in today's schools. Peabody Journal of Education, 72(3-4), 81-100.
Clark, B. (2002). Growing up gifted: Developing the potential of children at home and at school (6th ed.). NJ: Merrill–Prentice Hall.
Çağlar, D. (2004) Üstün zekâlı çocukların özellikleri. M.R. Şirin, A. Kulaksızoğlu, A. E. Bilgili.(Haz.). Üstün yetenekli çocuklar seçilmiş makaleler kitabı içinde. İstanbul: Çocuk Vakfı.
Çamdeviren, Ş. (2014). Bilim ve sanat merkezine (BİLSEM) devam eden üstün yetenekli çocukların anne babalarının karşılaştıkları güçlükler (Sakarya ili örneği). Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
Dangel, H. L., & Walker, J. J. (1991). An assessment of the needs of parents of gifted students for parent education programs. Roeper Review, 14, 40-41.
Daniels, S., & Piechowski, M. M. (2009). Living with intensity: Understanding the sensitivity, excitability, and emotional development of gifted children, adolescents, and adults. Great Potential Press, Inc..
Davaslıgil, Ü. (1990). Üstün çocuklar. Erişim Adresi: hhttps:// openaccess. iku.edu.tr/ bitstream/handle /11413/5659
Davaslıgil, Ü. (2000). Üstün ve özel yetenekli çocuklara ilişkin alt komisyonu. 1. İstanbul Çocuk Kurultayı. İstanbul Çocuk Vakfı Yayınları, 456-464.
Davis, G. A., & Rimm, S. B. (2004). Education of the gifted and talented (5th ed.). Boston, MA: Pearson Education Press.
Delisle, J. R. (2006). Parenting gifted kids: Tips for raising happy and successful children. Waco, TX: Prufrock Press.
Dwairy, M. (2004). Parenting styles and mental health of Palestinian–Arab adolescents in Israel. Transcultural psychiatry, 41(2), 233-252.
Ersoy, E., ve Deniz, M. E. (2016). Üstün yetenekli çocukların öfkeyle başa çıkma ve karar verme becerilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Elementary Education Online, 15(3).
Gur, C. (2011). Do gifted children have similar characteristics?: Observation of three gifted children. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 12, 493-500.
Huff, R. E., Houskamp, B. M., Watkins, A. V., Stanton, M., & Tavegia, B. (2005). The experiences of parents of gifted African American children: a phenomenological study. Roeper Review, 27(4), 215– 221.
Karakuş, F. (2010). Üstün yetenekli çocukların anne babalarının karşılaştıkları güçlükler. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 127-144.
Karakuş, F. (2010). Üstün yetenekli çocukların anne babalarının karşılaştıkları güçlükler. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 127-144.
Koç, İ. (2016). Üstün zekâlı ve üstün yetenekli öğrenci velilerinin bilim ve sanat merkeziyle ilgili görüşleri: Üstün Zekâlılar Eğitimi ve Yaratıcılık Dergisi, 3(3), 1-10.
Levent, F. (2013). Üstün yetenekli çocukları anlamak. Ankara: Nobel Yayıncılık
Marshall, C., & Rossman, G. B. (2014). Designing qualitative research. Sage Publications.
Milli Eğitim Bakanlığı, (2015). 2015-2016 Bilim ve sanat merkezleri öğrenci tanılama kılavuzu. Erişim Adresi: https://orgm. meb. gov. tr/ meb_iys_dosyalar/ 2015_10/ 26091626_ blsemkilavuz
Moon, J. A. (2004). A handbook of reflective and experiential learning: Theory and practice. Psychology Press. Morawska, A., & Sanders, M. (2009b). An evaluation of a behavioural intervention for parents of gifted children. Behavior Research and Therapy, 47, 463-470.
Oğurlu, Ü., ve Yaman, Y. (2013). Ebeveynlerin üstün zekâlı ve yetenekli çocuklarıyla ilgili rehberlik ihtiyaçları. Türk Üstün Zeka ve Eğitim Dergisi, 3 (2), 81-94.
Oğurlu, Ü. (2016). Üstün yetenekli çocuğa sahip ailelere yönelik eğitim programının ailelerin ebeveyn özyeterliliklerine ve farkındalıklarına etkisi. Milli Eğitim Dergisi, 45(209), 144-159.
Olszewski-Kubilius, P. (2000). The transition from childhood giftedness to adult productiveness: Psychological creative characteristics and social supports. Roeper Review, 23, 65–71.
Özbay, Y. (2013). Üstün yetenekli çocuklar ve aileleri. Ankara: T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayını
Renzulli, J. S., Smith, L. H., White, A. J., Callahan, C. M., Hartman, R. K., & Westberg, K. L. (2002). Scales for rating the behavioral characteristics of superior students (Rev. ed.). Mansfield Center, CT: Creative Learning Press.
Ruf, D. A., & Ruf, D. L. (2005). Losing our minds: Gifted children left behind. Arizona: Great Potential Press, Inc..
Salem, N (2018). Challenges ın teachıng gıfted students wıth specıal learnıng dıffıcultıes: Using a strategy model of 'asking, analysing and answering questions' (AAA) to improve the learning environment. Master Thesis, University of Derby, England
Silverman, L. K. (1993). Social development, leadership, and gender issues. In L. K. Silverman (Ed.), Counseling the gifted and talented (pp. 291-327). Denver, Colorado: Love Publishing Company.
Silverman, L. K. (2003). Gifted children with learning disabilities. Handbook of Gifted Education .
Strom, R., Johnson, A., Strom, S. & Strom, P. (1992). Designing curriculum for parents of gifted children. Journal for the Education of the Gifted, 15(2), 182-200.
Subotnik, R. F., Olszewski-Kubilius, P., & Arnold, K. D. (2003). Beyond Bloom: Revisiting environmental factors that enhance or impede talent development. Rethinking gifted education, 227-238.
Suveren, S. (2006). Anasınıfına devam eden çocuklar arasından üstün yetenekli olanların belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2003). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.