Değerler Eğitimi Üzerine Yapılmış Lisansüstü Çalışmaların İncelenmesi: Bir İçerik Analizi Çalışması
Bu çalışmanın amacı değerler eğitimi alanında yayınlanmış olan yüksek lisans ve doktora tezlerinibelirlenen ölçütlere uygun olarak incelemektir. Tarama modelinde hazırlanmış olan bu çalışma içerik analizitekniğiyle analiz edilmiştir. Araştırma kapsamında Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nde 2010-2020yılları arasında yayınlamış olan ve belirlenen konu alanına uygun olarak seçilen, erişime açık lisansüstü tezlerincelenmiştir. Çalışmada amaçlı örnekleme yöntemiyle toplam 275 lisansüstü tez araştırmacısı tarafındanoluşturulan Bilimsel Yayın Analiz Formu kullanılmıştır. Tezler; yayınlandığı yıl, konu alanları, hazırlandığıüniversite, enstitü, anabilim dalı, yöntemi/modeli ve deseni, veri toplama araçları, örneklem türü, örneklembüyüklüğü, veri analiz tekniği açısından değerlendirilmiştir. Elde edilen veriler yüzde ve frekanslara dayalı birşekilde yorumlanmıştır. Araştırma sonucuna göre; tezlerin büyük çoğunluğunun 2019 yılında yayınlandığı,değerler eğitimi konusunda en çok yayın yapan üniversitenin Necmettin Erbakan Üniversitesi olduğubelirlenmiştir. Lisansüstü çalışmalar en fazla Eğitim Bilimleri Enstitüsü kapsamında yayınlanmıştır. Tezlerbüyük çoğunlukla Türkçe yazılmıştır. Çalışmaların en çok Sosyal Bilimler ve Türkçe Eğitimi anabilim dallarındaoluşturulduğu belirlenmiştir. Tezlerin çoğunluğu niteldir ve derleme araştırması türündedir. Örneklem olarak ençok öğretmenler tercih edilmiştir ve örneklem büyüklüğü olarak çoğunlukla 31-100 arası katılımcıylaçalışılmıştır. Araştırmalarda veri toplama araçlarının büyük çoğunluğunu dokümanlar ve likert tipi ölçekleroluşturmaktadır. İçerik analizi en çok kullanılan veri analiz tekniğidir.
EXAMINING THE POSTGRADUATE AND DOCTORAL THESES ON VALUES EDUCATION: A CONTENT ANALYSIS STUDY
The aim of this study is to examine the master's and doctoral theses published in the field of values education in accordance with the determined criteria. This study, which is in the screening model, was analyzed with the content analysis technique. Within the scope of the research, post-graduate theses published in the National Thesis Center of the Higher Education Council between 2010-2020 and selected in accordance with the determined subject area were examined. In the study, a total of 275 postgraduate theses were analyzed with the Scientific Publication Analysis Form created by the researcher with purposive sampling method. For this purpose, theses (in the year of publication, subject areas, university, institute, department, method / model and pattern, data collection tools, sample type, sample size, data analysis technique) were evaluated. The data obtained were interpreted based on percentages and frequencies. According to the results, it was determined that the majority of the theses were published in 2019 and the university that published the most in terms of values education was Necmettin Erbakan University. Postgraduate studies were mostly published in the Institute of Educational Sciences. Theses are mostly written in Turkish. It has been determined that the most studies were created in the Department of Social Sciences and Turkish Education. The majority of theses are qualitative and review research type. Teachers were preferred as the sample and mostly 31-100 study groups were preferred as the sample size. Documents and Likert type scales constitute the majority of the data collection tools in the researches. Content analysis is the most used data analysis technique.
___
- Adıgüzel, O. C. & Ergünay, O. (2012). Türkiye'de değerler üzerine gerçekleştirilen lisansüstü tezlerin eğitim bilimleri ve öğretmen yetiştirme perspektifinden incelenmesi. Electronic Journal of Social Sciences, 11(41), 18-33.
- Aktan, O. (2014). Stratejik planlama alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Anatolian Journal of Educational Leadership and Instruction, 2(1), 12-31.
- Akyol, B. & Yavuzkurt, T. (2016). Türkiye’de lisansüstü tezlerde eğitim denetimi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 5(2), 908-926.
- Aral, N., Fındık Tanrıbuyurdu, E., Yurteri Tiryaki, A., Sağlam, M., & Aysu, B. (2015). Türkiye’de çocuk gelişimi alanındaki lisansüstü tezlerin incelenmesi. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 14(1), 7-16.
- Aslan, D., & Özgün, Ö. (2009). Sosyal öğrenme kuramı. Aral, N. & Duman, T. (Ed.). Eğitim psikolojisi (s. 271-290). İstanbul: Kriter Yayınları.
- Ataseven, N. & Oğuz, A. (2015). Türkiye’de öğrenme stilleri konusunda yapılan tezlerin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(3), 192-205.
- Ayaz, M. F., Oral, B. & Söylemez, M. (2015). Türkiye’de öğretmen eğitimi ile ilgili yapılmış lisansüstü tezlerin değerlendirilmesi. Elementary Education Online, 14(2), 787-802.
- Aydın, B. (2020). Türkiye’de eleştirel okuma konusunda yapılmış lisansüstü tezlerin incelenmesi. Rumeli’de Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (18), 76-87.
- Aydın, M. (2011). Değerler, işlevleri ve ahlak. Eğitime Bakış Dergisi, 19, 39-45.
- Balcı, F. A., & Yelken, T. Y. (2010). İlköğretim öğretmenlerinin “değer” kavramına yükledikleri anlamlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(39), 81-90.
- Baş, G., & Beyhan, Ö. (2012). Türkiye'de değerler eğitimi konusunda yapılmış lisansüstü tezlerin farklı değişkenler açısından değerlendirilmesi. Journal of Values Education, 10(24), 55-77.
- Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28.
- Batu, M. & Ayaz, Y. Y. (2018). Bilimsel araştırmalarda sosyal medya ile ilgili “yeniyi” bulmak: Lisansüstü tezlerine yönelik bir inceleme. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 29, 284-301.
- Bayın, G. (2015). Türkiye’de sağlık turizmi alanında yapılan lisansüstü tezlerin içerik değerlendirmesi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 17 (28), 49-55.
- Bolat, Y., & Tekin, M. (2017). Üstün yeteneklilerin eğitimi araştırmalarında eğilimler: Yöntem bilimsel bir analiz. International Journal Of Eurasia Social Sciences, 8(27), 609-629.
- Bozdoğan, F. A. (2013). Anadolu öğretmen lisesi öğrencilerinin değer yönelimlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Ankara ili örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Bozkurt, M. (2020). Çocuk dergileriyle ilgili lisansüstü tezlerin incelenmesi. The Journal of Social Science, 4(7), 275-283. DOI: 10.30520/tjsosci.649350.
- Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
- Coyne, I. T. (1997). Sampling in qualitative research. Purposeful and theoretical sampling; merging or clear boundaries? Journal of Advanced Nursing, 26(3), 623-630.
- Değer. (2020). Türk Dil Kurumu güncel Türkçe sözlük içinde. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/
- Demircan, C. (2007). Çocuk edebiyatı konulu lisansüstü çalışmalar ile ilgili bir durum araştırması. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(13), 23-35.
- Demirutku, K., & Sümer, N. (2010). Temel değerlerin ölçümü: Portre değerler anketi’nin Türkçe uyarlaması. Türk Psikoloji Yazıları, 13(25), 17-25.
- Dündar, H., & Hareket, E. (2017). Türkiye’de çocuk hakları bağlamında yapılan lisansüstü tezlerin araştırma eğilimlerinin incelenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(1), 77-94.
- Elbir, B., & Bağcı, C. (2013). Değerler eğitimi üzerine yapılmış lisansüstü düzeyindeki çalışmaların değerlendirilmesi. Electronic Turkish Studies, 8(1), 1321-1333.
- Elo, S., Kääriäinen, M., Kanste, O., Pölkki, T., Utriainen, K., & Kyngäs, H. (2014). Qualitative content analysis: A focus on trustworthiness. SAGE Open, 4(1), 1-10. DOI: 10.1177/2158244014522633
- Fidan, N. K., & Öner, Ö. (2018). Değerler eğitimine yönelik yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Uluslararası Alan Eğitimi Dergisi, 4(1), 1-17.
- Göktaş, Y., Küçük, S., Aydemir, M., Telli, E., Arpacık, Ö., Yıldırım, G., & Reisoğlu, İ. (2012). Türkiye’de eğitim teknolojileri araştırmalarındaki eğilimler: 2000-2009 dönemi makalelerinin içerik analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(1), 177-199.
- Kapkın, B., Çalışkan, Z., & Sağlam, M. (2018). Türkiye’de 1999-2017 yılları arasında değerler eğitimi alanında yapılmış lisansüstü çalışmaların incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 16(35), 183-207.
- Kardaş, M. N., & Cemal, S. (2017). Değerler eğitimi ve Türkçe öğretiminde değer eğitimi üzerine yapılan araştırmalara ilişkin kaynakça denemesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 9(16), 383-412.
- Kaya, M. F. (2013). Coğrafya eğitiminde yönelimler: 2012 yılına kadar yapılan lisansüstü tezler üzerine bir meta-analiz çalışması. Marmara Coğrafya Dergisi, 27, 282-313.
- Kazu, İ. Y., & Çam, H. (2019). Öğretmen yeterliği ve nitelikleri üzerine yapılmış lisansüstü çalışmaların incelenmesi: Bir içerik analizi çalışması. Electronic Journal of Social Sciences, 18(71), 1349-1367.
- Koç, F., & Saranlı, A. G. (2017). Erken çocukluk dönemindeki üstün yetenekli çocuklara ilişkin Türkiye’de gerçekleştirilen lisansüstü çalışmaların çok boyutlu analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(41), 163-183.
- Körükçü, Ö., Kapıkıran, N. A., & Aral, N. (2016). Schwartz’ın modeline göre 3-6 yaş resimli çocuk kitaplarında değerlerin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 133-151.
- Küçük, N. (2016). Schwatz’ın "değer yönelimleri ölçeği" ile Türkiye'deki öğrenciler üzerine yapılmış olan bazı araştırma bulgularının değerlendirilmesi. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (57), 280-296.
- Mahmudova, G. Y., & İnceoğlu, M. T. D. Türk basınında Azerbaycan imajı: Haydar Aliyev’in ölümü üzerine karşılaştırmalı içerik analizi. Doktora tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Mayring, P. (2004). Qualitative content analysis. Flick, U., Kardoff, E., & Steinke, I. (Ed.). A companion to qualitative research (s. 266-269) içinde. London: Sage Publication.
- Milli Eğitim Temel Kanunu (1973, 14 Haziran). Resmi Gazete (Sayı: 14574). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/14574.pdf
- Ozan, C., & Köse, E. (2014). Eğitim programları ve öğretim alanındaki araştırma eğilimleri. Sakarya University Journal of Education, 4(1), 116-136.
- Özbey, Ö. F., & Şama, E. (2017). 2012-2016 Arasındaki Yıllarda Çevre Eğitimi Kapsamında Yayımlanan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 212-226.
- Schwartz, S. (2007). Value orientations: measurement, antecedents and consequences across nations. Jowell, R., Roberts, C., Fitzgerald, R., & Eva, G. (Ed.). Measuring attitudes cross-nationally: Lessons from the European Social Survey (s. 169-203) içinde. London: SAGE.
- Seçer, İ., Ay, İ., Ozan, C., & Yılmaz, B. Y. (2016). Rehberlik ve psikolojik danışma alanındaki araştırma eğilimleri: Bir içerik analizi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(41), 49-60.
- Şimşek, A., Özdamar, N., Becit, G., Kılıçer, K., Akbulut, Y., & Yıldırım, Y. (2008). Türkiye’deki eğitim teknolojisi araştırmalarında güncel eğilimler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19), 439-458.
- Topçuoğlu, A., & Aksan, G. (2019). Üniversite gençliğinin değerleri: 20 yıl sonra ne değişti? OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11 (18), 2241-2274.
- Tutar, M., Kurt, M., & Karamustafaoğlu, O. (2017). Fen bilimleri eğitimindeki beyin temelli öğrenme araştırmalarının incelenmesi (2000-2015 yılları arası). Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 236-249.
- Ulusoy, K., & Dilmaç, B. (2018). Değerler eğitimi (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi. Uygun, S. (2012). Eğitim Tarihi Alanında Yapılmış Lisansüstü Tezlerin Analizi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(33), 263-282.
- Varışoğlu, B., Şahin, A., & Göktaş, Y. (2013). Türkçe eğitimi araştırmalarında eğilimler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1767-1781.
- Veyis, F. (2020). Türk Dili ve Edebiyatı eğitimi alanında lisansüstü araştırmalar üzerine bir inceleme. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (67), 683-702.
- Yaman, E. (2016). Değerler eğitimi: Eğitimde yeni ufuklar. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Yenilmez, K., & Sölpük, N. (2014). Matematik dersi öğretim programı ile ilgili tezlerin incelenmesi (2004- 2013). Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 33-42.
- Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yılmaz, F., & Göçen, S. (2019). Hayat Bilgisi öğretim programına ilişkin yapılan araştırmalara yönelik bir inceleme. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 79-86.