ÖĞRETMEN ADAYLARININ FEN VE MATEMATIĞE YÖNELIK ALGILARININ BELIRLENMESI: METAFOR ÇALIŞMASI
Bir ortam, bir kişi, bir nesne veya meslek grubu olsun, herhangi bir şeye yüklediğimiz anlamlar, ona verdiğimiz değeri, olumlu veya olumsuz duyguyu, tutumu ifade etmenin bir şeklidir. Metaforlar, psikolojiden eğitime kadar birçok alan için önemli bir çalışma alanı haline gelmiştir. Metaforlar aracılığıyla bireylerin değerleri, duyguları ve düşünceleri araştırılır. Bu çalışmada, Fen Bilimleri ve Matematik öğretmen adaylarının fene ve matematiğe yönelik algılarının metaforlar aracılığı ile keşfedilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, nitel araştırma desenlerinden biri olan fenomolojik (olgubilim) desen türü kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu ise Türkiye’nin Ege Bölgesinde ki bir devlet üniversitesinde, Eğitim Fakültesi, Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Anabilim Dalı’nda öğrenimlerini sürdüren 84 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırma sonucunda fen bilimleri ve matematik öğretmen adaylarının fen kavramına yönelik 69, matematik kavramına yönelik ise 66 farklı metafor kullandıkları belirlenmiştir. Araştırma sonucunda her iki kavram yönelik ulaşılan temalarda ise benzerlikler bulunmaktadır. Ancak ulaşılan temalarda matematik kavramında, fen kavramının aksine daha fazla olumsuz algı mevcuttur. Araştırma sonucunda ulaşılan bir diğer ilginç sonuç ise öğretmen adaylarının çoğunluğunun fen ve matematiği birbirinden ayrık ve ilişkisiz iki kavram olarak algılamalarıdır. Displinlerarası öğrenme ve öğretim yaklaşımlarının önem kazandığı günümüzde, öğretmen adaylarının bu algısı beklenmedik bir sonuçtur.
Determination of Pre-service Teachers’ Perceptions of Science and Mathematics: A Metaphor Study
The Whether it is an environment, a person, an object or a group of occupations, the meanings we assign to anything are a way of expressing the value we give to, positive or negative feelings about and attitudes towards it. Metaphors have become an important area of research for many areas, from psychology to education. The values, emotions and thoughts of individuals are investigated through metaphors. In the current study, it is aimed to explore the pre-service science and mathematics teachers’ perceptions towards science and mathematics through metaphors. The current study employed the phenomenological design, one of the qualitative research designs. The study group is comprised of 81 pre-service teachers from the Mathematics and Science Departments of the Education Faculty of a state university located in the Aegean Region of Turkey. As a result of the study, it was determined that the pre-service teachers had used 66 different metaphors for the concept of mathematics and 69 different metaphors for the concept of science. There are some similarities determined between the themes and codes generated for the two concepts. Yet, when the obtained themes are examined, it is seen that there are more negative perceptions of the concept of mathematics when compared to the concept of science. Another interesting finding of the current study is that majority of the pre-service teachers see science and mathematics as two concepts different from and unrelated to each other. In today’s
___
- Acar Güvendir, M. ve Özer Özkan, Y. (2016).Öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme dersine
yönelik algılarının metaforlar yoluyla belirlenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler
Dergisi, 47, 91-105.
- Adnan, M. ve Zakaria, E. (2010). Exploring beliefs of pre-service mathematics teachers: A Malaysian
Perspective. Asian Social Science, 6(10), 152-159.
- Akgündüz, D., Aydeniz, M., Çakmakçı, G., Çavaş, B., Sencer Çorlu, M., Öner, T. ve Özdemir, S. (2015).
STEM eğitimi Türkiye raporu (Ed. D. Akgündüz ve H. Ertepınar). İstanbul: Scala Basım Yayım.
- Amin, T. G. (2009). Conceptual metaphor meets conceptual change. Human Development, 52, 165-197.
- Andr e M. (2005). Ways of using ‘everyday life’ in the science classroom. In: Boersma K., Goedhart M., de
Jong O., Eijkelhof H. (eds.) Research and the Quality of Science Education. Springer, Dordrecht
- Anılan, B. (2017). Fen bilimleri öğretmen adaylarının kimya kavramına ilişkinin metaforik algıları.
Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 7-28.
- Arık, S. ve Benli Özdemir, E. (2016). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının fen laboratuvarına yönelik
metaforik algıları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(2), 673-688.
- Aykutlu, I. (2017). An examination of pre-service primary school teachers’ comprehension of the concept
of physics through metaphors. International Journal of Progressive Education, 13(3), 140-150.
- Bahadır, E. ve Özdemir, Ş. A. (2012). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin matematik kavramına ilişkin sahip
oldukları zihinsel imgeler. Uluslararası Alan Araştırmaları Dergisi, 1(1), 26-40.
- Balcı, F. A. (2011). Metaphorical ımages of school: school perceptions of primary education supervisors.
Eurasian Journal of Educational Research (EJER), 44, 51-70.
- Büyükalan Filiz, S. (2018). Pedagojik formasyon öğrencilerinin matematik kavramına ilişkin metaforik
algıları. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(15), 251-269.
- Campbell, B. ve Lubben, F. (2000). Learning science through contexts: helping pupils make sense of
everyday situations. International Journal of Science Education, 22(3), 239-252.
- Creswell, J. W. (2015). Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma
deseni ( M. Bütün ve S. Beşir Demir, Çev.). Ankara: Siyasal Kitapevi.
- Çakmak, M. (2008). Fen bilgisi öğretmen adaylarının laboratuar tutumları ile fen bilgisine yönelik
tutumları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kafkas
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kars.
- Çelik, H. ve Çakır, E. (2015). The examination of metaphoric perception on the effects of heat on
substance. International Online Journal of Educational Sciences, 7(2), 244-264.
- Dede Er, T., Şen, F., Sarı, U. ve Çelik, H. (2013). İlköğretim öğrencilerinin fen ve teknoloji dersi bilgilerini
günlük hayatla ilişkilendirme düzeyleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 209-216.
- Demirci Güler, M. P. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının fen ve teknoloji dersine ilişkin metaforik
tanımlamaları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(41), 53-63
- Deringöl, Y. ve Gülten, D. Ç. (2016). Öğretmen adaylarının “fen eğitiminde matematiğin kullanılması” ile
ilgili görüşleri: bir metafor analizi çalışması. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 43-50
- Doğan, D. (2014). Öğretmen adaylarının perspektifinden okul kavramının metaforlarla analizi. Kuramsal
Eğitimbilim Dergisi, 7(3), 361-382.
- Duit, R. (1991). On the role of analogies and metaphors in learning science. Science Education, 75(6), 649-
672
- Ertaş Karaaslan, Z. (2017). Fen alanları öğretmen adaylarının genetiği değiştirilmiş organizmalara
(GDO) ilişkin metaforları ve görsel imajları (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dicle
Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
- Ertürk, R. (2017). İlkokul öğrencilerinin “öğretmen” kavramına ilişkin metaforik algıları. E-Uluslararası
Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(3x), 1-15
- Francis, L. J. ve Greer, J. E. (1999). Measuring attitude towards science among secondary school students:
The affective domain. Research in Science and Technological Education, 17(2), 219-226.
- George, R. (2000). Measuring change in students‟ attitudes toward science over time: An application of
latent variable growth modelling. Journal of Science Education and Technology, 9(3), 213-225.
- Gierl, M. J. ve Bisanz, J. (1995). Anxieties and attitudes related to mathematics in Grades 3 and 6. Journal
of Experimental Education, 63(2), 139-158.
- Girmen, P. (2007). İlköğretim öğrencilerinin konuşma ve yazma sürecinde metaforlardan yararlanma
durumları(Yayınlanmamış doktora tezi).Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
- Güler, A., Halıcıoğlu, B.M. ve Taşğın, S. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma. Ankara: Seçkin
Yayıncılık
- Güler, G., Akgün, L., Öçal, M. F. & Doruk M. (2012). Matematik öğretmeni adaylarının matematik
kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1 (2), 2146‐
9199.
- Gültekin, M. (2013). İlköğretim öğretmen adaylarının eğitim programı kavramına yükledikleri metaforlar.
Eğitim ve Bilim, 38(169), 126-141.
- Güveli, E., İpek, S. A., Atasoy, E. ve Güveli, H. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik kavramına
yönelik metafor algıları. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 2(2), 140-159.
- Harlen, W. (2002). Links to everyday life: the roots of scientific literacy. Primary Science Review, 71, 8-
10.
- Harman, G. ve Çökelez, A. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının kimya, fizik ve biyoloji kavramlarına
yönelik metaforik algıları. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi,
9(19), 287-306.
- Ilgaz, G. (2006). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin fen bilgisi dersine yönelik tutumları ve kullandıkları
öğrenme stratejileri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Edirne.
- Kızıltepe, Z. (2015). İçerik analizi. F. N. Seggie ve Y. Bayyurt (Ed.), Nitel araştırma: Yöntem, Teknik,
Analiz ve Yaklaşımları içinde (s.253-266). Ankara: Anı Yayıncılık.
- Külçe, C. (2005). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin fen bilgisi dersine yönelik tutumları
(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
- Lakoff, G. ve Johnson, M. (1980). The metaphorical structure of the human conceptual system. Cognitive
Science, 4, 195-208.
- Levine, P. M. (2005). Metaphors and images of classrooms. Kappa Delta Pi Record, 41(4), 172-175.
- MEB (T.C Milli Eğitim Bakanlığı). (2018a). Fen bilimleri dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 3, 4,
5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara.
- MEB (T.C Milli Eğitim Bakanlığı). (2018b). Matematik dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3,
4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara.
- Miles, M.B. ve Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis: an expanded sourcebook (2nd ed.).
Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
- Örücü, D. (2012). İlköğretim Sınıf Öğretmenlerinin Sınıfa ve Sınıf Yönetimine ilişkin Metaforik Bakışları:
Karşılaştırmalı bir Durum Çalışması. İlköğretim Online, 11(2), 342-352.
- Özçakır Sümen, Ö., Çağlayan, K. T. ve Kartal, A. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik
korkuları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 69-80.
- Özdemir, S. M. (2012). Eğitim programı kavramına ilişkin öğretmen adaylarının metaforik algıları.
Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5(3), 369-393.
- Özgeldi, M. ve Osmanoğlu, A. (2017). Matematiğin gerçek hayatla ilişkilendirilmesi: ortaokul matematik
öğretmeni adaylarının nasıl ilişkilendirme kurduklarına yönelik bir inceleme.Turkish Journal of
Computer and Mathematics Education, 8(3), 438-458.
- Pollard, M. (2003).Teaching and learning metaphor. Research Journal of the National Association for the
Teaching of English, 37(3), 19-27
- Ramsden, J. M. (1998). Mission impossible?: Can anything be done about attitudes to science?.
International Journal of Science Education, 20, 125–137.
- Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri
sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2, 2, 131-155.
- Saban, A. (2008). İlköğretim I. Kademe Öğretmen ve Öğrencilerinin Bilgi Kavramına İlişkin Sahip
Oldukları Zihinsel İmgeler. İlköğretim Online, 7(2), 421-455.
- Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk
Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
- Salta, K. ve Tzougraki, C. (2004). Attitudes toward chemistry among 11th grade students in high schools in
Greece. Science Education, 88(4), 535-547.
- Soysal, D. ve Afacan, Ö. (2012). İlköğretim öğrencilerinin “fen ve teknoloji dersi” ve “fen ve teknoloji
öğretmeni” kavramlarına yönelik metafor durumları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitü Dergisi, 9(19), 287-306.
- Strauss, A. ve Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research: Grounded theory procedures and
techniques. Newbury Park, CA: Sage Publications.
- Şahin, B. (2013). Öğretmen adaylarının “matematik öğretmeni”, “matematik” ve “matematik dersi”
kavramlarına ilişkin sahip oldukları metaforik algılar. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,
9(1), 313-321.
- Şengül, S. ve Kaba, Y. (2017). Zihin haritaları ve metaforlar aracılığı ile okul öncesi öğretmeni adaylarının
matematik hakkındaki düşüncelerinin incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies,
59, 71-87.
- Temel, H., Dündar, S. ve Şenol A. (2015). Öğretmenlerin fen ve teknoloji dersinde matematikten
kaynaklanan güçlükleri giderme yolları ve fen-matematik entegrasyonunun önemi. Gazi Üniversitesi
Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(1), 153-176.
- Turhan Türkkan, B. ve Yeşilpınar Uyar, M. (2016). The metaphors of secondary school students towards
the concept of “mathematical problem”. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 45(1), 99-
130.
- Uluçay, B. ve Güven, S. (2017). Ortaokul öğrencilerinin matematik dersi motivasyon düzeyleri ile
algılanan öğretmen yakınlığı arasındaki ilişki. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 6(3), 252-
266.
- Ummanel, A. (2017). Metaphorical perceptions of preschool, elementary and secondary school children
about science and mathematics. EURASIA Journal of Mathematics Science and Technology
Education, 13(8), 4651-4668.
- Yenilmez, K. (2014). Matematiğin tanımı vediğer bilimlerle ilişkisi, (Ed. A.Kaçar) içinde Temel Matematik
I-II (ss. 1-6), Ankara: Pegem Akademi
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Ankara: Seçkin
Yayıncılık.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Genişletilmiş Baskı).
Ankara: Seçkin Yayıncılık
- Yıldırım, H. İ. (2017). Ortaokul öğrencilerinin fen dersine yönelik tutum düzeylerinin bazı değişkenler
açısından incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 60, 17-40.
- Yılmaz, O. ve Altıntaş, G. (2018). 4. Sınıf sosyal bilgiler dersi ‘geçmişimi öğreniyorum’ ünitesindeki
geliştirme düzeyi kavramları üzerine öğrencilerin geliştirdikleri metaforlar. Kastamonu Education
Journal, 26(2), 613-619.