Değer Aktarma Yaklaşımına Göre Hayat Bilgisi Dersinde Sorumluluk Eğitimi

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından birinci, ikinci ve üçüncü sınıflar için hazırlanan Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programında, her ne kadar öğrencilere kazandırılacak değerler açık olarak belirlenmişse de bu değerlerin nasıl kazandırılacağı ve kazanılıp kazanılmadığının nasıl ölçülüp değerlendirileceği ile ilgili herhangi bir bilgiye yer verilmemiştir. Ayrıca değerler eğitiminin etkili bir şekilde verilmediği birçok araştırmacı tarafından tespit edilmiştir. Değerlerin Hayat Bilgisi dersinde doğrudan öğretilmesi durumunda değer kazanımının olumlu yönde etkilenebileceği düşünülmüştür. Bu kapsamda araştırmanın amacı Hayat Bilgisi Dersinde sorumluluk değerini kazandırmada değer aktarma yaklaşımının nasıl bir değişim gösterdiğini ortaya koymaktır. Bunun için öğrenci sorumlulukları, yaklaşımın basamaklarına uygun olarak ünite kazanımları ile ilişkilendirilmiştir. Bu bütünleştirmeye ait ders planları, ikinci sınıf Hayat Bilgisi dersi ikinci ünite süresince çalışma grubuna uygulanmıştır. Araştırma, karma araştırma desenlerinden yakınsayan paralel desen olarak tasarlanmıştır. Araştırmada amaçlı örnekleme yöntemlerinden tipik durum örnekleme tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, 2017–2018 eğitim öğretim yılında Batman il Merkezindeki bir ilkokulun ikinci sınıfına devam eden bir şubedeki öğrencilerdir. Veri toplama araçları olarak Açık Uçlu Soru Formu ve Sorumluluk Kazanım Testi kullanılmıştır. Toplanan verilerin analizinde, nicel ve nitel analiz yöntemlerinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucuna göre uygulamanın yapıldığı şubedeki öğrencilerin belirlenen sorumlulukları kazandıkları ve değerlerin doğrudan kazandırılmasına dayanan değer aktarma yaklaşımının öğrencilere ailevi ve kişisel sorumlulukları kazandırmada olumlu yönde bir değişim gösterdiği tespit edilmiştir

Responsibility Training in Life Science Course According to The Value Inculation Approach

Although the values to be given to the students are clearly defined in the Life-Science Course Curriculum prepared for the first, second and third grades by the Ministry of National Education, no information has been given as to how these values will be taught, whether they are gained or not and how they will be assessed. In addition, many researchers have found that values education is not given effectively. It is thought that achievements of students will be affected positively if the values are taught directly in Life-Science course. In this context the aim of this research is to reveal how the value inculcation approach changes the gaining responsibility value in the Life-Science Course. For this purpose, student responsibilities have been associated with the achievements of the course in accordance with the steps of the approach. The lesson plans of this integration were applied to the study group throughout the second unit of the Life-Science Course of the second grade. The research is designed as a convergent parallel pattern. In the study, typical state sampling technique from purposeful sampling methods was used. The study group of the research are the students in a branch of a primary school in the city center of Batman in 2017-2018th academic year. Open-ended survey and responsibility achievement Test were used as data collection tools. In the analysis of collected data, quantitative and qualitative analysis methods were used. According to the results of the study, it was determined that the students in the branch where the practice have been applied gained family and personal responsibilities and that the value inculcation approach showed a positive change in gaining the responsibility value.

PDF

___

Akbaş, O. (2004). Türk milli eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının (değerlerinin) ilköğretim II. kademedeki gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Akbaş, O. (2014). Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi. B. Tay ve A. Öcal (Editörler). (Üçüncü baskı). Sosyal bilgilerde değerler ve öğretimi. Ankara: Pegem Akademi, ss.343–370.
Aktepe, G. (2016). Sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan değerler eğitimi uygulamalarına ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşlerinin belirlenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
Aktepe, V. (2010). İlköğretim 4. Sınıf sosyal bilgiler dersinde “yardımseverlik” değerinin etkinlik temelli öğretimi ve öğrencilerin tutumlarına etkisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Aktepe, V. (2014). Farklı yönleriyle değerler eğitimi. R. Turan ve K. Ulusoy (Editörler). Ailede değerler eğitimi ve program ihtiyacı. Ankara: Pegem Akademi, ss.77-94.
Aktepe, V. ve Tahiroğlu, M. (2016). Değerler eğitimi yaklaşımları ve etkinlik örnekleri. International Journal of Social Science, 3(42), 361-384.
Albayrak, F. (2015). İlkokul sosyal bilgiler dersinde kazandırılan değerlerle ilgili sınıf öğretmenlerinin görüşleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Ateş, F. (2014). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin değerler eğitimi ve uygulamalarına yönelik görüşleri üzerine nitel bir çalışma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Clark, V. L. P. and Creswell, J. W. (2014). Understanding research (Second Edition). Boston: Pearson
Cotten, J. G. (2009). Education for the development of critical moral consciousness: A casestudy of a moral education program in a North Carolina public high school, Unpublished Doctorate Thesis, University of North Carolina, North Carolina.
Creswell, J. W. (2012). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research (Fourth edition). Boston: Pearson.
Demir, K. ve İşcan, C. D. (2007, 15-17 Kasım). Hayat bilgisi dersinde değerler ve değerler eğitimi. I. Ulusal İlköğretim Kongresinde sunuldu, Ankara.
Doğanay, A. (2012). Sosyal bilgiler öğretimi demokratik vatandaşlık eğitimi. C. Öztürk (Editör). (Üçüncü baskı). Değerler eğitimi. Ankara: Pegem Akademi, ss. 225–256.
Doğanay, A. ve Sarı, M. (2004). İkinci Kademe Öğrencilerine Temel Demokratik Değerlerin Kazandırılma Düzeyi Ve Bu Değerlerin Kazandırılması Sürecinde Açık Ve Örtük Programın Etkilerinin Karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 39, 356–383.
Elkatmış, M. (2009). Hayat bilgisi öğretimi. B. Tay (Editör). Hayat bilgisi öğretiminde değer eğitimi. Ankara: Maya Akademi, ss. 335-365.
Engin, G. (2014). Türkçe ve beden eğitimi öğretim programları ile bütünleştirilmiş değerler eğitimi programının etkililiği, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
Fidan, N. (2013). Sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimi: nitel bir araştırma. International Journal of Social Science, 6(3), 361-388.
Fidan, N. (2015). Hayat bilgisi öğretimi. M. Gültekin (Editör). Hayat bilgisi dersinde değerler eğitimi. Ankara: Nobel, ss.250–274.
Gaikward, P. (2004). Curriculum, pedegogy and values: revealing the invisible. Adventist International Institute of Advanced Studies, 7(2), 5-16.
Gündüz, M. (2014). İlköğretim 3. sınıf hayat bilgisi dersinde “sorumluluk” değerinin proje tabanlı öğrenme yaklaşımı ile öğretiminin akademik başarı ve tutuma etkisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Halstead, J. M. and Taylor, M. J. (2000). Learning and teaching about values: A review of recent research. Cambridge Journal of Education, 30(2), 169-202.
Hayta Önal, Ş. (2005). Bir sorumluluk eğitim programının lise dokuzuncu sınıf öğrencilerinin sorumluluk düzeylerine etkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
Herdem, K. (2016). Yedinci sınıf fen bilimleri dersi konularıyla bütünleştirilmiş değerler eğitimi etkinliklerinin öğrencilerin değer gelişimine etkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi, Adıyaman Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adıyaman.
Howard, T. A. (2005). The effects of a responsibility-based character education program on middle school academic achievement and school climate at an international school in East Africa, Unpublished Doctoral Dissertation, University of Central Florida Orlando, Florida.
İşcan, C. D. (2007). İlköğretim düzeyinde değerler eğitimi programının etkililiği, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Kaymakçı, S. (2014). Farklı yönleriyle değerler eğitimi. R. Turan ve K. Ulusoy (Editörler). Hayat bilgisinde değerler eğitimi. Ankara: Pegem Akademi, ss.368–388.
Kunduroğlu, T. (2010). Dördüncü sınıf fen ve teknoloji dersi öğretim programıyla bütünleştirilmiş değerler eğitimi programının etkililiğinin incelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel Psychology, 28, 563–575. MEB. (2015). İlkokul hayat bilgisi dersi (1. 2. ve 3. sınıflar) öğretim programı.
https://kirikkale.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_08/27110255_evrak155952884962350592_para 1.pdf adresinden 10.04.2017 tarihinde alınmıştır.
MEB. (2018). Hayat bilgisi dersi (1. 2. ve 3. sınıflar) öğretim programı. http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/2018122171428547-HAYAT%20B%C4%B0LG %C4%B0S%C4%B0%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI.pdf adresinden 15.10.2018 tarihinde alınmıştır.
Miles, M. B. And Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. London: Sage Publications.
Mondal, B. C. (2017). Inculcating human values among school students through effective teaching. Jounal of Social Sciences, 13(2), 102-107.
Öğretici, B. (2011). İlköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler derslerinde değerler eğitimine yönelik uygulamaların etkililiğinin araştırılması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
Özdaş, F., Çakmak, M. ve Öter, Ö. M. (2017). Öğretmen görüşlerine göre ortaokul öğretim programlarındaki değerlerin kazandırılma düzeyinin incelenmesi. The Journal of Academic Social Science, 5(63), 193-206.
Pilatin, Ü. (2016). Ortaokul ders kitaplarındaki değerlerin göstergebilimsel açıdan incelenmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
Raths, L. E., Harmin, M. and Simon, S. B. (1966). Values and teaching. Ohio: Charles E. Merrill Publishing Co.
Sağlam, A. (2016). Değerler eğitiminin öğrenci davranışlarına etkisinin veli görüşlerine göre incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3, 723-742.
Samur, A. (2011). Değerler eğitimi programının 6 yaş çocuklarının sosyal ve duygusal gelişimine etkisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Schwartz, S. H. (1994). Are there universal aspects in the structure and content of human values? Journal of Social Issues, 50(4), 19–45.
Sezer, A. ve Çoban, O. (2016). Ortaokul öğrencilerinin sorumluluk değeri algıları. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 22-39.
Superka, D. P, Ahrens, C., Hedstrom, J. E., Ford, L. J. and Johnson, P. L. (1976). Values education sourcebook. Broadway, Boulder, Colarado: Social Science Education Consortium Publication.
Tahiroğlu, M. (2014). Farklı yönleriyle değerler eğitimi. R. Turan ve K. Ulusoy (Editörler). Sosyal bilgiler dersinde değer eğitimi etkinlik örnekleri: İlkokul 4. sınıf. Ankara: Pegem Akademi, ss. 339–366.
Tahiroğlu, M. ve Aktepe V. (2015). Değerler eğitimi yaklaşımlarına göre geliştirilen etkinliklerin demokratik algı ve davranışlar üzerine etkisi. Değerler Eğitimi Dergisi, 12(30), 309-345.
Thompson, W. G. (2002). The effects of character education on student behavior, Unpublished Doctoral Dissertation, East Tennessee State University.
Ulusoy, K. ve Dilmaç, B. (2015). Değerler eğitimi. (Üçüncü baskı). Ankara: Pegem Akademi.
UNESCO. (2005). Learning to do: Values for learning and working together in a globalized world. L. R. Quisumbing and J. Leo (Editors.). Bonn, Germany: UNESCO-UNEVOC.
Uygun, S. (2013). Değerler eğitimi program tasarılarının değerlendirilmesi (Antalya örneği). Mediterranean Journal of Humanities, 3(2), 263-277.
Uzunkol, E. (2014). Hayat bilgisi öğretimi. S. Şimşek (Editör). Hayat bilgisi öğretiminde değerlerin öğretimi. Ankara: Anı Yayıncılık, ss.125–156.
Yalar, T. (2010). İlköğretim sosyal bilgiler programında değerler eğitiminin mevcut durumunun belirlenmesi ve öğretmenlere yönelik bir program modülü geliştirme, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
Yaman, H., Taflan, S. ve Çolak, S. (2009). İlköğretim ikinci kademede Türkçe ders kitaplarında yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(18), 107–120.
Yeşilyurt, E. ve Kurt, İ. (2012). Değerleri kazandırmasındaki etkililik açısından resmi ve örtük program ile okul dışı etmenlerin öğrenci görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(4), 3253–3272.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (Dokuzuncu baskı). Ankara: Seçkin.
Yılmaz, M. (2013). Değerler eğitimi ve okul etkinlikleri. İstanbul: Dem Yayınları.