Sumer ve Türk Dilleri Arasındaki Söz Dizimi ve Bazı Eklerin Benzerlikleri Üzerine Bir Değerlendirme

Sumerliler eski Mezopotamyanın kadim kavimlerinden biridir. Aşağı yukarı 3200’lerde yazıyı bularak medeniyet tarihinin en önemli keşiflerinden birini yapmışlardır. Kullandıkları çivi yazısı kendilerinden sonra gelen birçok kavim tarafından benimsenmiş ve böylece Ön Asya dünyasının birçok bilinmeyeninin gün ışığına çıkmasına vesile olmuşlardır. Sumerlilerin dilleri üzerinde yapılan araştırmalar Sumercenin eklemeli dillerin en eski temsilcisi olduğunu ortaya çıkarmıştır. Yine Elamlıların, Anadolu’da Hurrilerin ve Hattilerin, MÖ 1. Binyıl’da Doğu Anadolu’da yaşayan Urartuluların Sumerce gibi eklemeli bir dil yapısına sahip oldukları anlaşılmaktadır. Günümüz toplumlarının dillerinden Moğolcanın, Fincenin, Macarcanın ve Türkçenin de aynı kökten geldiği görülmektedir. Bununla birlikte Sumerce’den Türkçeye geçen pek çok kelime bulunmaktadır. Türkçeye yansıyan unsurlar sadece kelimerle sınırlı değildir. Bazı gramer kurallarının da Türkçe ile benzerlikleri söz konusudur. Sumerce henüz tam olarak anlaşılmamakla beraber, bu dil üzerinde yapılan araştırmalar devam etmekte ve yeni bulgular ortaya konmaktadır. Sumerce’de, bir ismi niteleyeceği zaman sıfatların genellikle isimden sonra kullanıldığı görülse de Türkçedeki yapıya benzer durumlarla da karşılaşırız. Bunun haricinde ismin hal eklerinin benzerlikleri söz konusudur. Sumerce’de ismin varış halinin eki olan, zaman ifadelerine “kadar” anlamı katan -še/-eše ekinin Türkçede de nerdeyse aynı şekil ve görevle kullanıldığı görülmektedir. Tamlama eki olarak kullanılan -ak ekinin durumu da bundan farklı değildir. Yönelme eki -ra, çıkma veya ayrılma hal eki -ta, bulunma hal eki -a, yön gösterme halinin eki, denkleştirme (veya benzetme) halinin eki olan -gim de bunların Türkçe karşılıkları ile benzerlik gösteren unsurlardır.

An Evaluation of Syntactic and Some Suffixal Similarities Between the Sumerian and Turkish Languages

Sumerians are one of the earliest peoples of Mesopotamia. Finding the cuneiform writing system at around 3200 BC, they made one of the most important discovery of the civilization history. The writing system they used was adopted by many other peoples and thus the Sumerians helped us to shed light on many unknown facts of the Near Eastern world. Researches on the language of Sumerians revealed that the Sumerian was the earliest representative of the agglutinative languages. It is now understood that also the language of Elamites, the language of Hurrians and Hattis living in Anatolia, and that of Urartians having lived in today’s Eastern Anatolia of Turkey in the 1st millenium BC had an agglutinative language structure like Sumerian. Additionally, such languages as today’s Mongolian, Finnish, Hungarian and Turkish appear to come from the the same origin. In parallel with this, there are now lots of Sumerian words that are verified to live in Turkish. The reflected elements from Sumerian to Turkish is not only limited to words. That some grammatical principles of Sumerian is similar to those of Turkish is also the case. With the fact that Sumerian has not been fully understood, the studies on this language still continue and so new findings are revealed. Even though the adjectives follow the nouns while qualifying a noun in Sumerian, some other structures as in Turkish are seen. Sumerce’de, bir ismi niteleyeceği zaman sıfatların genellikle isimden sonra kullanıldığı görülse de Türkçedeki yapıya benzer durumlarla da karşılaşırız. The terminative case marker -še/-eše which adds an “until” meaning to time expressions seem to be in use with almost the same form and the same function. In addition, the genitive case marker -ak, dative case marker -ra, ablative-instrummental case marker -ta, locative case marker -a, equative case marker -gim (=gin7) are also similar in terms of grammatical use and appearance compared to their Turkish counterparts

___

  • THOMSON, M.-L., The Sumerian Language: An Introduction to Its History and Grammatical Structure, 10 .Cilt, Copenhagen: Akademik Forlag, 1984. TUNA, O. N., Sümer ve Türk Dillerinin Tarihî İlgisi ve Türk Dilinin Yaşı Meselesi, 2. Baskı, Ankara: TDK, 1990. Türk Lehçeleri Sözlüğü, Türk Dil Kurumu, 2018. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_lehceler&view=lehceler VARDAR B. – GÜZ N. – HUBER E. – SENEMOĞLU O. – ÖZTOKAT E., Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, 2. Baskı, İstanbul: Multilingual, 2007. ZÓLYOMİ, G., An Introduction to the Grammar of Sumerian with the collaboration of Szilvia Jáka-Sövegjártó and Melinda Hagymássy, Budapest: Eötvös University Press, 2017.