Jomma GH DAW ALWARSHFANİ, Cevdet YAKUPOĞLU

Osmanlı Devleti Zamanında Trablusgarp Vilâyetinde Askerî Okullar ve Kışlalar (XIX. Yüzyıl)

Osmanlı Devleti toprakları dâhilindeki Kuzey Afrika’da bugünkü Libya’nın büyük bir kısmını içine alan Trablusgarp vilâyetinde Batılı tarzdaki eğitim reformları neticesinde değişik alanlarda okullar (Rüştiyeler vb.) açılmaya başlanmıştır. Bu yeni okullar arasında askerî eğitim veren mektepler ve bunlarla bağlantılı kışlalar dikkati çekmekledir. Söz konusu bu eğitim kurumları ve kışlalar, Osmanlı Devleti’nin Trablusgarp vilâyetine yaptığı yatırımların ve bu coğrafyaya verdiği önemin de bir göstergesi olmuştur. Bu çalışmada, XIX. yüzyılda Trablusgarp havalisinde Osmanlı Devleti’ne bağlı olarak eğitim veren askerî okullar ve kışlalar üzerinde durulmuştur. İlgili çalışmada öğrencilere modern eğitim kapsamında verilmiş olan askerî eğitimin mahiyeti, okulların içerdiği önemli tesisler, askerî öğrencilerin barındığı, eğitim ve öğretimin yapıldığı mekânlar, kullanılan derslikler, kütüphaneler, öğrenci ve öğretmenlerin kalacakları yerler ile askerî kışlalar inceleme konusu yapılmıştır. Bu bağlamda XIX. yüzyılda Trablusgarp’ta askerî açıdan ortaya konulmuş yeni potansiyelin mahiyeti ve önemi vurgulanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı tarihi, Kuzey Afrika, Libya tarihi, Askerî tarih, Askerî okullar

Military Schools and Barracks in Tripoli Province during the Ottoman Empire (XIXth Century)

In Tripolitania Vilayet, located historically in Ottoman North Africa and included most parts of today Libya, westernized schools opened as the consequence of modernization reforms on the Ottoman education system. Among these new schools, military schools and garrisons affiliated with them were notable in the history of education in Libya. Military schools and garrisons could be regarded as the manifestation of Ottoman investment and interest on Tripolitania Vilayet. In this study, Ottoman military schools and garrisons in XIXth century Tripolitania Vilayet are evaluated. Features of military education in these schools and their physical components, libraries, classrooms, barracks, dormitories, etc. are also examined. Therefore, the emerging importance and character of imperial potential through new schools in XIXth century Tripolitania Vilayet are emphasized.

Keywords:

Ottoman History, North Africa, History of Libya, Military History, Military Schools.,

PDF

___

Ahmed İzzet Paşa Divanı, Haz. Âdem Ceyhan ve Bülent Şığva, Buhara Yayınları, İstanbul, 2019, s.8-15.
ARSLANYÜREK, Yaşar, “Halil (Kut) Bey’in Trablusgarp Savaşı’ndaki Faaliyetleri”, Belgi Dergisi, Pamukkale Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını, C.2, S.18 (Yaz 2019/II), s.1563-1586.
Bİ’L-GAYS, eş-Şeybânî, el-Ceyşu’t-Tunusî fî Ahdi’l-Müşîr Muhammed es-Sadık Paşa Bey (1859-1882), Câmiatu Tunus, Külliyyetu’l-Ulûm el-İnsâniyye ve’l-İctimâiyye, Tunus, 1991.
BİN MUSA, Teysir, el-Müctema’ el-Arabî el-Libi fi’l-Ahdi’l-Osmânî, Dâru’l-Arabiyye, Beyrut, Lübnan, 1988, s.370-371.
COURO, Francisco, Libya Esna-i el-Ahdi’l-Osmânî es-Sânî, Tahkîk ve Tashîh: Halife Muhammed et-Tellîsî, Tab’: 2, el-Münşe el-Amme linneşri ve’t-tevzi’ ve’l-i’lân, Trablus, Libya, 1984.
ÇAM, Yusuf, Atatürk’ün Okuduğu Dönemde Askerî Okullar, Rüştiye, İdadi, Harbiye (1892-1902), Genel Kurmay Basımevi, Ankara, 1991.
Dâru’l-Mahfûzâti’t-Târihiyye, Askerî dosyalar, Belge no: 1427,1733,1949,2357,2443, Trablus, Libya.
ed-DÜVEYBÎ, Halife Muhammed, el-Evza’ el-Askeriyye fi Trablusgarp, Kubeyle el-İhtilâl el-İtali, 1881-1991, Merkezi Cihâd el-Libiyyin lid-Dirâseti’t-Târihiyye, Trablus, Libya, 1999.
EDHEM, Abdüsselam, “Vesâiku an Târihi Libya el-Hadîs”, el-Vesâiku’l-Osmânîyye (1881-1911), Tahkîk ve Tashîh: Ahmed Sıdkı ed-Deccânî, Câmiatu Bingazi, Bingazi, Libya, 1974.