XVI. Yüzyılda Bana Kazasında Vergi Muâfiyeti Uygulaması

Vergi Osmanlı Devleti’nde üretimin temelini oluşturan ve aynı zamanda toplumsal statüyü belirleyen bir etmendi. Devlet, verginin bu önemine rağmen vergi muafiyeti sistemini uygulamıştı. Bu makalenin amacı Osmanlı Devleti’nin vergi muafiyeti uygulamasının sebeplerini ortaya koymaktır. Bu sebeple devletin serhadda yer alan Vidin sancağının Bana nahiyesinde uyguladığı vergi muafiyeti ele alınarak devletin muafiyet vermesine sebep olan hizmetler, muafiyete konu olan vergiler, muafiyet uygulama prosedürü, askerî sınıf ile muaf ve müsellemler grubu incelenmeye çalışılacaktır. Bu çalışmada kaynak olarak H. 994 tarihli ve TKG. KK. TTd. 199 numaralı Vidin mufassal tahrir defteri kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı Devleti, Vidin, Bana, Vergi, Vergi Muafiyeti

Application of Tax Exemption In Township Of Bana In The Second Half of XVIth Century

The tax was a factor that formed the basis of production and also determined social status in the Ottoman State. Despite the importance of the tax, the state applied the tax exemption system. The purpose of this article is to reveal the reasons for the Ottoman State's tax exemption. For this reason, the tax exemption applied by the state in the Bana sub-district of the sanjak of Vidin, which was in the frontier, will be discussed, and the services that caused the state to grant the exemption, the taxes subject to the exemption, the exemption application procedure, the military class and exempts and musellems will be examined. In this study, the Vidin registry book dated H. 994 and numbered TKGM. KK.TTd. 199 has been used.

Keywords:

Ottoman State, Vidin, Bana, Tax, Tax Exemption,

PDF

___

Arşiv belgeleri Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü (TKGM) Kuyûd-ı Kadime Arşivi TTD 199.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Bab-ı Asafî, Mühimme Defterleri, A. DVNSMHM. d, 35 ve A. DVNSMHM.d, 66.
Araştırma Eserler Acun, F., ‘’Klasik Dönem Eyalet İdare Tarzı Olarak Tımar Sistemi Ve Uygulaması’’, Türkler, Cilt 9, Ankara 2002, s. 1665- 1683.
Baktır, M., ‘’Hutbe’’, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Cilt 18, Ankara 1998, s. 425-428.
Beydilli, K., ‘’İmam’’’, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Cilt 22, Ankara 2000, s.181-186.
DİA, ‘’Müstahfız’’, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Cilt 32, Ankara 2006, s. 109-111.
Faroqhı, S., ‘’İktisat Tarihi (1500-1600)’’, Türkiye Tarihi 2 Osmanlı Devleti 1300-1600, (Ed. Metin Kunt, Suraıya Faroqhı, vd.), Cem Yayınevi, İstanbul 2009, s. 145-205.
İnalcık, H., Osmanlı İmparatorluğu Toplum ve Ekonomi, Eren Yayıncılık, İstanbul 2009.
İnalcık, H., Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ 1300-1600, Kronik Kitap, İstanbul 2019.
İpşirli, M., “Osmanlın Esas Yapısının Bozulması Ve Islahı Çalışmaları Üzerine Gözlemler”, Türkler, Cilt 9, Ankara 2002, s. 1549-1562.
Kayapınar, A., ‘‘Ortaçağ Ve Osmanlı Döneminde Vidin’’, Ege Ve Balkan Araştırmaları Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, 2015, s. 67-114.
Keser, B., ‘’Osmanlı Devletinde Martolos Teşkilatı’’, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Erzurum 1999, s. 267-275.
Kıel, M., ‘‘Vidin’’, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Cilt 43, Ankara 2013, s.103-106.
Maxım, M., ‘‘Tımışvar’’, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Cilt 41, Ankara 2012, s.94-95.
Orhonlu, C., ‘’Köprücülük", VII. Türk Tarih Kongresi, Ankara 25-29 Eylül 1970. Kongreye Sunulan Bildiriler Cilt 2, Ankara 1973, S. 701-708.
Orhonlu, C., Osmanlı İmparatorluğunda Derbend Teşkilatı, Eren Yayıncılık, 2. Baskı, İstanbul 1990.
Önkal, A. —Bozkurt, N., ‘’Cami’’, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Cilt 7, Ankara 1993, s. 46-52.
Özbilgen, E., Bütün Yönleriyle Osmanlı Adâb-ı Osmaniye, İz Yayıncılık, İstanbul 2003.
Öztürk, N. , ‘‘Osmanlı Döneminde Vakıflar’’, Türkler, Cilt 10, Ankara 2002, s.797-824.
Sayın, A.V., Tekâlif Kavaidi, Maliye Bakanlığı Yayını, Ankara 1999.
Selçuk, H., ‘’Lale Devrinde Vidin Şehri’’, Lale Devrinde Osmanlı Devleti ve Nevşehir, (Ed. İlyas Gökhan, Hüseyin Saraç, A. Gökçe Özcan), Kömen Yayınları, Konya 2018, s.220-233.
Selçuk, H., ‘’Vidin’de Toplumsal Hayat: 13 Numaralı Şer’îyye Siciline Göre (1698-1699)’’, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi-4 (14), 2012, s. 27-46.
Sertoğlu, M., Osmanlı Tarih Lugatı, Enderun Kitabevi, İstanbul 1986.
Sezen, T., Osmanlı Yer Adları, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara 2017.
Şemseddin Sami, Kâmûs-ı Türkî, (Haz. Raşit Gündoğdu, Niyazi Adıgüzel, Ebul Faruk Önal), İdeal Kültür Yayıncılık, İstanbul 2017.
Tabakoğlu, A., “Osmanlı İçtimai Yapısının Ana Hatları”, 0smanlı, Cilt 4, Ankara 1999, s.17-31.
Taşkın, Ü., ‘‘Rüsum-ı Örfiyye’’, Tarih Okulu, İlkbahar-Yaz, Sayı XIV, 2013, s. 55-73.
Taştemir, M., ‘’Klasik Devirde Osmanlıda Kara Ulaşımı ve Yollar’’, Osmanlıda Ulaşım Kara-Deniz-Demiryolu, (Ed. Vahdettin Engin, Ahmet Uçar, Osman Doğan), Çamlıca, İstanbul 2012, s.13-36.
Yediyıldız, B., ‘‘Klasik Dönem Osmanlı Toplumuna Genel Bir Bakış’’, Türkler, Cilt 10, Ankara 1999, s.330-392.