Demokrat Parti Döneminde Türk Diplomasi Araçlarına İki Örnek: Yabancı Devlet Adamlarına Verilen Fahri Hemşehrilik ve Fahri Doktora Payeleri

Türkiye Cumhuriyeti Devleti kurulduktan sonra dış politikada savunmacı ve ihtiyatlı bir yönetim anlayışı hâkim oldu. Bunu yaparken bir taraftan bölgesel barışa önem verildi, diğer taraftan da Doğulu ve Batılı ülkelerin devlet adamları ile dostluk köprüsü kurulmaya çalışıldı. İkinci Dünya Savaşı yıllarına kadar çok sayıda ülke ile işbirliği antlaşması imzalandı. Savaş yıllarında tarafsız bir tablo çizen Türkiye, Soğuk Savaş yıllarında Batı Bloku etrafında şekillendi. Böylelikle ABD ve SSCB merkezinde hâkim olan siyasi, askeri ve ekonomik rekabet, Türkiye’de de kendini hissettirmeye başladı.1950’li yıllar Türkiye’de siyaset, ekonomi ve sosyal konularda olduğu kadar dış politika ve diplomasisi de bazı dönüşümlerin yaşandığı bir dönem oldu. Bu dönemde, yerel yönetimlerin, çeşitli sivil toplum kuruluşlarının ve üniversitelerin hükûmetle eş zamanlı yürüttüğü diplomasi, Türk dış politikasının görünmeyen gücü niteliğinde oldu. Böylece Soğuk Savaş ortamında küresel düzeyde bir kültürel diplomasi girişimine öncülük etmeye çalışan Demokrat Parti Hükûmetleri, devletin yumuşak gücünün daha da etkin bir şekilde hissedilmesine katkı sağlamak istedi. Bu çalışmada dünyadaki değişime eş zamanlı olarak Türkiye’de diplomasinin iki aracının etkin bir şekilde nasıl kullanıldığı incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye, Demokrat Parti, diplomasi, fahri hemşehrilik, fahri doktora.

Two Examples of The Turkısh Tools of Dıplomacy ın The Perıod of The Democrat Party: The Dıstınctıons of Honorary Cıtızenshıp And Honorary Doctorate Awarded to Foreıgn Statesmen

In Turkey, since the first years of the Turkish Republic, the Ottoman diplomacy understanding had to be maintained in some practices also in terms of organization and bureaucracy in the field of foreign policy. Defensive and prudent management approaches dominated Turkish foreign policy. While doing this, on the one hand, it attached importance to regional peace, and on the other hand, an attempt was made to establish a bridge of friendship with the statesmen of Eastern and Western countries. Until the Second World War, cooperation agreements were signed with many countries. Turkish foreign policy, which drew an unstable picture during the war years, was shaped around the Western Bloc during the Cold War years. Thus, the political, military and economic rivalry that was dominant in the center of the USA and the USSR began to make itself felt in Turkey as well.The 1950s were a period in which some transformations were experienced in foreign policy and diplomacy also in politics, economy and social issues in Turkey. In this period, diplomacy carried out by local governments, various non-governmental organizations, and universities simultaneously with the government became the invisible power of Turkish foreign policy. Thus, the Democratic Party Governments, trying to lead a global cultural diplomacy initiative in the Cold War environment, wanted to contribute to the soft power of the state to be felt even more effectively. In this study, it is examined how the two tools of diplomacy are used effectively in Turkey simultaneously with the change in the world.

Keywords:

Turkey, Democrat Party, diplomacy, honorary cıtızenshıp, honorary doctorate.,

PDF

___

“Afgan Kralı Harb Okulunu ziyaret etti”, (29 Ağustos 1957). Cumhuriyet, s.1,5.
“Ahmet Sukarno İstanbul’a geldi”, (27 Nisan 1959). Akşam, s.1.
“Alman Cumhurbaşkanı Ankara fahri hemşehrisi”, (08 Mayıs 1957). Ulus, s.1,5.
“Almanya Reisi Cumhuru Ekselans Th. Heuss’a Ankara Fahri Hemşehriliği Tevcih Olundu”, İller ve Belediyeler Dergisi, Sayı: 139, Mayıs 1957.
“Ankara’da görülmemiş karşılama töreni”, (06 Mayıs 1957). Zafer, s.1,6.
“Aziz misafir büyük sevgiyle karşılandı”, (07 Aralık 1959). Ulus, s.1,5.
“Aziz misafirimiz dün akşam İstanbul’a hareket ettiler”, (09 Mayıs 1957). Zafer, s.1,3.
“B. Almanya Cumhurreisi bugün şehrimize geliyor”, (09 Mayıs 1957). Vatan, s.1,5.
“Başkan Eisenhower Ankara’da”, (07 Aralık 1959). Vatan, s.1,5.
“Batı Almanya Cumhurbaşkanı Dr. Heuss’un dünkü ziyaretleri”, (07 Mayıs 1957). Cumhuriyet, s.1,3.
“Batı Almanya devlet reisi Ankara’da törenle karşılandı”, (06 Mayıs 1957). Cumhuriyet, s.1,5.
“Büyük misafir şehrimizde, (15 Kasım 1957). Vatan, s.1.
“Büyük misafirimiz şerefine yapılan muhteşem geçit”, (14 Kasım 1957). Zafer, s.1,4.
“Dost Afgan Kralı Ankara’ya geldi”, (27 Ağustos 1957). Ulus, s.1,5.
“Dost Endonezya Devlet Başkanı Soekarno dün şehrimize geldi”, (25 Nisan 1959). Ulus, s.1,3.
“Dost Pakistan devlet reisi Meclis’te hitabede bulundu”, (17 Temmuz 1956). Yeni Sabah, s.1,5.
“Dr. Heuss Ankara fahri hemşehrisi”, (08 Mayıs 1957). Cumhuriyet, s.1,5.
“Ekselans Dr. T. Heuss büyük sevgi tezahüratiyle karşılandı”, (06 Mayıs 1957). Ulus, s.1,5.
“Federal Almanya Reisicumhuru Th. Heuss’a Ankara hemşehriliği tevcih olundu”, (08 Mayıs 1957). Zafer, s.1.
“Gronchi ile Bayar İstanbul’da büyük sevgi ile karşılandılar”, (15 Kasım 1957). Zafer, s.1.
“İkinci vatanım bildiğim Türkiye’ye ayak basmanın saadeti içindeyim”, (27 Ağustos 1957). Zafer, s.1,4.
“İran Şahı ve Kraliçesi dün Ankara’ya geldiler”, (16 Mayıs 1956). Cumhuriyet, s.1,5.
“Kardeş İran hükümdarları Ankara’da”, (16 Mayıs 1956). Ulus, s.1,5.
“Kardeş İran Şehinşahı ile Kraliçesi Ankara’da büyük törenle karşılandı”, (16 Mayıs 1956). Vatan, s.1,5.
“Dost Pakistan devlet reisi hararetle karşılandı”, (16 Temmuz 1956). Cumhuriyet, s.1,5.
“Hipodrom’da dün parlak bir geçit resmi yapıldı”, (29 Ağustos 1957). Ulus, s.1,5.
“Dost Pakistan Cumhurreisi Ankara’da”, (16 Temmuz 1956). Vatan, s.1,5.
“Dost ve kardeş Pakistan büyükleri Ankara’da”, (16 Temmuz 1956). Ulus, s.1,5.
“General Mirza’nın Meclis’teki konuşması”, (17 Temmuz 1956). Ulus, s.1.
“İskender Mirza, dün Meclisi ziyaret etti”, (17 Temmuz 1956). Zafer, s.1,4.
“Dost ve müttefik İtalya Reisicumhuru Ankara’da”, (12 Kasım 1957). Vatan, s.1,5.
“İtalya Cumhurbaşkanı sevgi ile karşılandı”, (12 Kasım 1957). Zafer, s.1,4.
“Ekselans G. Gronchi dün şehrimize geldi”, (12 Kasım 1957). Ulus, s.1,5.
“İtalya Cumhurreisi Ankara’ya geldi”, (12 Kasım 1957). Milliyet, s.1,4.
“İtalyan Cumhurbaşkanı Ankara’da”, (12 Kasım 1957). Cumhuriyet, s.1,3.
“İtalyan Cumhurbaşkanı Ankara’ya geldi”, (12 Kasım 1957). Akşam, s.1,5.
“İtalyan Cumhurbaşkanı bugün şehrimize geliyor”, (14 Kasım 1957). Cumhuriyet, s.1,5.
“İtalyan Cumhurbaşkanı bugün Roma’ya dönüyor”, (15 Kasım 1957). Cumhuriyet, s.1,5.
“Gronchi bugün gidiyor”, (15 Kasım 1957). Akşam, s.1,5.
“Endonezya devlet başkanı Ankara’ya geldi”, (25 Nisan 1959). Akşam, s.1.
“Endonezya devlet reisi Ankara’ya geldi”, (25 Nisan 1959). Cumhuriyet, s.1,3.
“Endonezya devlet reisi İstanbul’da”, (27 Nisan 1959). Cumhuriyet, s.1,5.
“Eisenhower’i 400 bin Ankaralı karşıladı”, (07 Aralık 1959). Cumhuriyet, s.1,5.
“Eisenhower dün yurdumuzdan ayrıldı”, (08 Aralık 1959). Cumhuriyet, s.1,5.
“Eisenhower dün yurdumuzdan ayrıldı”, (08 Aralık 1959). Vatan, s.1. “İ. Mirza ve Bayar, dün gece Derince’ye hareket etti”, (19 Temmuz 1956). Zafer, s.1,4.
“Majeste Zahir Şah’a Ankara fahri hemşehriliği verildi”, (29 Ağustos 1957). Zafer, s.1,4.
“Misafir Cumhurbaşkanı Anıt-Kabri ziyaretinde gençliğe hitap etti”, (26 Nisan 1959). Akşam, s.1.
“Misafir devlet reisi ekselans Mirza İskender dün gece Ankara’dan ayrıldı”, (19 Temmuz 1956). Cumhuriyet, s.1.
“Misafirimiz Ahmet Soekarno Ankara’da”, (25 Nisan 1959). Zafer, s.1,4.
“Pakistan Kıbrıs davamızı kuvvetle destekliyor”, (17 Temmuz 1956). Cumhuriyet, s.1,5.
“Pakistan Reisicumhuru törenle karşılandı”, (16 Temmuz 1956). Zafer, s.1,4.
“Soekarno’nun Anıtkabir’deki hitabesi”, (26 Nisan 1959). Zafer, s.1,4.
“Sokarno’nun Anıt Kabir önünde halka hitabesi”, (26 Nisan 1959). Cumhuriyet, s.1,5.
“Soekarno’nun Anıtkabir’deki hitabesi”, (26 Nisan 1959). Zafer, s.1,4.
“Şehinşah M. Rıza Pehlevi Melike Süreyya şerefine dün akşam verilen ziyafet ve kabul resmi”, (17 Mayıs 1956). Zafer, s.1,5.
“Şehinşah R. Pehlevi fahri hemşehrimiz”, (17 Mayıs 1956). Ulus, s.1,5.
“Şehinşah ve Kraliçe’nin dünkü ziyaretleri”, (17 Mayıs 1956). Cumhuriyet, s.1,5.
“Şehinşah'a Ankara fahri hemşehriliği verildi”, (17 Mayıs 1956). Vatan, s.1,3.
“T. Heuss İstanbul’a gitti”, (09 Mayıs 1957). Ulus, s.1,5.
“Th. Heuss’ü 200.000 kişi karşıladı”, (06 Mayıs 1957). Vatan, s.1,3.
“Türk-Alman Kültür Anlaşması dün imzalandı”, (09 Mayıs 1957). Cumhuriyet, s.1,5.
“Türk-İtalyan bildirisinin ana konusu: Orta Doğu”, (14 Kasım 1957). Ulus, s.1,3.
“İtalyan devlet reisi bugün şehrimize geliyor”, (14 Kasım 1957). Vatan, s.5.
“Türk-İtalyan müzakereleri”, (13 Kasım 1957). Cumhuriyet, s.1,5.
“Türk-İtalyan resmi tebliği yayınlandı”, (14 Kasım 1957). Akşam, s.1,5.
“Türkiye ile İtalya görüşmeleri başladı”, (13 Kasım 1957). Vatan, s.1,5.
“Zahir Şah Ankara’da törenle karşılandı”, (27 Ağustos 1957). Cumhuriyet, s.1,5.
Alemdar, A., “Kültürel Diplomasi: Almanya ve Türkiye Örneği”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2018.
Ayhan, İ., “Demokrat Parti Dönemi’nde Türkiye’yi Ziyaret Eden Devlet Başkanları ve Bu Ziyaretlerin Türk Basınına Yansımaları”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır 2014.
British Movietone. (2015). Eisenhower visits Ankara. [Video dosyası]. Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=6MxloeQvsks
ÇELEBİ, M., “Atatürk Dönemi ve Sonrasında Türkiye-İtalya İlişkilerini Etkileyen Faktörler”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 31(91), 2015.
PURTAŞ, F., “Türk Dış Politikasının Yükselen Değeri: Kültürel Diplomasi”, Gazi Akademik Bakış, Cilt: 7, Sayı: 13, Ankara 2013.