خاطره‌نویسی یکی از انواع ادبی و شکلی از نوشتار است که در آن نویسنده، خاطرات خود یعنی وقایعی را که در زندگی‌اش روی داده و در آنها نقش داشته یا شاهدشان بوده، بازگو می‌کند. خاطره‌اندوز با زاویه دید خود با حوادث روبه رو شده و با گذشت زمان، آنها را در ذهن انباشته و با تکیه بر توانایی و هنر نویسندگی خود آنها را بازآفرینی می‌کند. همین متغیرها است که می‌تواند خاطره را در فرآیند دگردیسی، از روایت ساده یک حادثه تاریخی به اثر ادبی خواندنی و ماندگار تبدیل سازد. با شروع جنگ عراق علیه ایران، بسیاری از رزمندگان ایرانی به نوشتن خاطرات و یادداشت‌های روزانه اقدام کردند. این خاطرات و یادداشت‌ها، ضمن بیان احساسات و افکار آنان در حکم مستندات تاریخی، برای تبیین واقعیت‌های جنگ و نیز خلق داستان مورد استفاده قرار گرفته و می‌گیرند. به همین سبب رمزگشایی از فرآیند دگردیسی خاطره به داستان در ادبیات پایداری، مسئله‌ای است که تحقیق و پژوهش در آن، ضمن تدوین و تعریف اصول و قواعد دگردیسی خاطره به داستان، زمینه‌ساز موفقیت هرچه بیشتر نویسندگان برای خلق این گونه آثار خواهد بود. در این پژوهش دگردیسی خاطره به رمان را با تکیه بر رمان آتش به اختیار، نوشته‌ محمدرضا بایرامی، مورد واکاوی قرار خواهیم داد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد آتش به اختیار دارای شاخصه‌هایی همچون گفتگو، صحنه‌آرایی، حرکت در زمان، جریان سیال ذهن و ... است که توانسته این اثر برخاسته از خاطره را به اثری ادبی تبدیل کند و به آن ماهیت ادبی_داستانی ببخشد.

Memoir is one of the literary forms and forms of writing in which the writer recounts his memories, scenes or events that have taken place in their lives and have been involved with them or have witnessed them. It should be noted that the reliance on memory is in the mind of the author. The author has faced incidents at his or her own point of view, and over time, they have seduced them and, when writing, reemerges them by relying on their literary and artistic ability. These variables can transform memory from the simple narrative of an historical event to a literary, readable and lasting work. With the start of the eight-year Iraq war against Iran, many Iranian warriors began to write memos and daily notes. The extent and magnitude of the imposed war made these memoirs and notes, while expressing their feelings and thoughts in the history documents of events, used to explain the realities of the war. The decoding of the transformation process of memory into a story in sustainability literature is a matter in which research and development, while formulating and defining the principles and rules of the transformation of memory into a story, will pave the way for more writers to create such works. So, in this study, we have studied the metamorphosis of the memory of the novel by relying on the Atash be ekhtiyar novel, written by Mohammad Reza Bayrami. The results of the research show that the fire of choice has characteristics that have been able to transform this effect from memory into literary texts and give it a literary-historical nature.